College 1. Neurale ontwikkelingsmodellen
Reinier Kreutzkamp – 12 november 2021
Achtergrond
- Historisch: veel strijd tussen etiologische modellen ten aanzien van schizofrenie
- Markant voorbeeld: psychiatrie vs anti-psychiatrie
Historisch is er geen enkel ziektebeeld dat zoveel strijd heeft opgeroepen als schizofrenie. De
psychiatrie die tot de conclusie kwam van “het gaat om een stoornis die puur en alleen als
een ziekte gezien kan worden”. Een echte hersenziekte waar ze allerlei anatomische en
fysiologische markers van hadden aangetoond die op zichzelf niet kunnen veranderen. Het
zou dus gaan om een ziekte die dus niet te genezen was. Hiertegenover staat de Anti-
psychiatrie die zeggen “nee elke maatschappij krijgt de gekken (de zieken) die het verdient”.
Dit wil puur zeggen dat deze mensen niet met deze personen om kunnen gaan.
Maatschappelijk gesproken is er geen plaats voor die wat ongecoördineerd en
onvoorspelbaar gedrag kunnen vertonen. De maatschappij maakt mensen ziek.
- Veldtheorieën: nadruk ligt op krachten uit de omgeving van het organisme
(systeemtheorie)
We zien in 1976 dat Zubin een model gaat ontwikkelen waarin hij zegt vanuit een helikopter
view boven alle theorieën te staan om te kijken wat voor soorten theorieën er allemaal zijn
en hoe deze in een meta-model weergeven kunnen worden. Hij kwam tot de conclusie dat
er een heel aantal theoretische stromingen waren die zeiden dat schizofrenie te maken
heeft met dingen die in de omgeving gebeuren. Anti-psychiatrie is het meest extreme
voorbeeld die stelt dat alles met de omgeving te maken heeft. Er zijn ook wat minder
extreme voorbeelden die zeggen dat schizofrenie te maken heeft met krachten buiten het
individu. Eén daarvan is de systeemtheorie die zegt dat het te maken heeft met allerlei
invloeden vanuit de omgeving.
- Gedragstheorieën: nadruk ligt op ervaringen van het organisme door leren en
ontwikkeling (informatieverwerkingstheorie)
Gedragstheorieën stellen de interactie tussen het organisme en de omgeving, als een soort
leergeschiedenis, centraal. Het organisme kan een soort adaptieve of non-adaptieve respons
ten opzichte van de omgeving produceren. Deze theorieën leggen dus de nadruk op de
interactie dat de omgeving en het individu elkaar constant beïnvloeden. Een belangrijk
voorbeeld is informatieverwerkingstheorie.
- Biologische theorieën: nadruk ligt op krachten uit het interne milieu van het organisme
(dopaminehypothese)
Er zijn ook theorieën die zeggen dat de nadruk met betrekking tot de verklaring van
schizofrenie ligt op het organisme dat ziek is. Het organisme heeft door genetica of
vroegkinderlijke trauma's een tekort of een fout in de anatomie waardoor er allerlei
processen op een niet adequate manier plaatsvinden. Deze niet adequate manier moet
medicamenteus of door middel van rust en regelmaat aangepakt worden. Een voorbeeld
daarvan is de dopamine hypothese waarin gesteld wordt dat schizofrenie veroorzaakt wordt
door een te hoog dopamine gehalte in de basale ganglia. Het gaat puur en alleen over wat er
in het interne milieu gebeurt.
, Diathese stress model
Het ordenen van al deze theoretische benaderingen leidt tot wat Zubin noemt: de poging om
te integreren in het vulnerability stress model, het Diathese stress model. Je kunt eigenlijk
zeggen dat basis is dat het organisme een soort predispositie (biologie) heeft om psychotisch
te decompenseren. Op het moment dat omgevingsstress een beroep doet op de algemene
coping-mogelijkheden (fight-flight respons) van een dergelijk persoon dan schiet dit
organisme tekort. De predispositie komt alleen naar voren als het organisme niet in staat is
tot adequate coping. Het Diathese stress model is dus een model waarin beide extreme
standpunten met betrekking tot schizofrenie weergegeven worden.
Met dit meta-model kan veel weergegeven worden, maar kan niet worden verklaard.
Algemene beschouwing
Los van welke theoretische oriëntatie je hebt, blijkt empirisch volgens alle theorieën dat
omgevingsstress de symptomen van schizofrenie verergeren. Maar wat lokt precies deze
verergering uit?
Omgevingsstress is onder te verdelen in:
- Stress door stressoren (ernstige gebeurtenissen)
- Stress door ‘daily hassels’
- Stress door overgang in levensfasen
Iedereen is het erover eens is dat stress gezien kan worden als ernstige gebeurtenis (critical
life events, zoals het In de stress theorieën wordt genoemd). Het zijn momenten waarbij
ieder organisme (dus ook als je gezond bent) merkt dat er iets in het lichaam gebeurt,
waarbij een soort adaptatie respons noodzakelijk is.
Het zijn ook allerlei daily hassels (dagelijkse kleine dingetjes) die bij elkaar opgeteld worden
en zo tot een reactie kunnen leiden. Eén onderdeel is niet genoeg, maar een opstapeling kan
wel tot een stressrespons leiden.
Ook overgangen in levensfasen, waarbij bepaalde markerende momenten zichtbaar zijn,
kunnen ervoor zorgen dat het organisme zich moet aanpassen en zo dus tot een
stressrespons leiden.
Met deze informatie beginnen Walker en Diforio in hun onderzoek. Wat ze pogen, is bij
schizofrenie te komen tot een neuraal mechanisme dat deze gevoeligheid voor
omgevingsstress kan verklaren (1997). Ze gaan ervanuit dat schizofrenie biologisch is en in
het centraal zenuwstelsel zit.
Stress
- Stress is niet alleen psychosociale stress, maar ook biologische stress
We hebben het bij stress vaak over psychosociale stress maar uit de hele literatuur blijkt dat
ook biologische stress (bijvoorbeeld in de puberteit waarbij allerlei hormonale
veranderingen in je lichaam plaatsvinden, die het organisme tot een soort
aanpassingsrespons dwingen) aanwezig is. Ze komen tot de conclusie dat ook die stress in
feite kan zorgen dat het organisme psychotisch decompenseert wanneer er een bepaalde
aanleg voor is. Ze komen dan ook tot de volgende definitie:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dominiquekl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
