01. Kennismaken met sociaal werk
Als sociaal werker ondersteun je mensen die moeite hebben hun weg te vinden in de samenleving.
´Social work´ en ´sociale werk´ duiden dus op de internationale dimensie en op het familiebewustzijn
van alle beroepen in het sociale domein.
De doelen van een sociaal werker:
Het bevorderen van maatschappelijke veranderingen en ontwikkelingen.
Het bevorderen van de sociale cohesie. (= de mate van een samenhang en verbondenheid
binnen een bepaald groep mensen, zoals sportvereniging of schoolklas.)
Het bevrijden van mensen uit onderdrukking en hen bemoedigen en ondersteunen om
vastgelopen situaties los te wrikken.
Deze zijn gebaseerd op de volgende fundamentele principes:
Sociale rechtvaardigheid
Mensenrechten
Collectieve verantwoordelijkheid
Respect voor diversiteit
Er wordt gebruik gemaakt van de volgende kennis:
Theorie over de sociaal werker
Kennis uit sociale wetenschappen en geesteswetenschappen
Lokale kennis uit de gemeenschappen waarin social work zich beweegt
Tweede oriëntatie: Bij het bevorderen van ´burgerschap´ en ´participatie' richten we meer op het
aanpassen van mensen aan en het anticiperen op complexe verandering in de samenleving. Deze zien
we terug in de politiek en social beleid. Dit komt omdat het beide in teken staat van de transformatie
van de verzorgingsstaat. Veel sociaal werkers zoeken tussen deze dominante oriëntaties een eigen
weg, die recht doet aan hun vakmanschap. Zo benadrukken ze:
Recht op toegang tot onderwijs.
Arbeidsmarkt
Woning
(Gezondheids)zorg
Maatschappelijke dienstverlening
Sociale zekerheid
Bij het realiseren van deze rechten wijzen ze mensen tegelijkertijd op het nakomen van de daaraan
verbonden verplichtingen. Sociale werkers hebben extra aandacht voor kwetsbare burgers. Ze
proberen bij te dragen aan de ´inclusieve samenleving´. Sociale werkers met een HBO- of WO-
opleiding, noemen we sociale professionals.
Verschillende betekenissen van sociaal werk:
1. Cluster van beroepen in de sector zorg en welzijn. Verzamelnaam van beroepen die onderling
een grote overeenkomst tonen, zoals maatschappelijke werkers, sociale raadsleden en
jeugdzorg, opbouwwerkers, jeugdzorg, jeugd en jongerenwerkers, sociaal-cultureel werkers.
2. Staat voor sector of domein. In dit geval zorg en welzijn. Beschouwen als een aanduiding
voor alle voorzieningen en regelingen op het vlak van zorg en welzijn. Voorbeelden als
instellingen, accommodaties en marktpartijen.
, 3. Specifieke opleiding. Een hoogopgeleide professional die in de publieke sector werkzaam is.
Deze is nodig om toegang te krijgen op de arbeidsmarkt, omdat het invloed heeft op
ontwikkeling van kennis en vaardigheden.
4. Kennisdomein. Eerste plaats kunt je pas spreken als er sprake is van eigen body of
knowledge, een duidelijk te onderscheiden, eigen kennisgebied. Tweede plaats omvat
theorieën, methodieken en praktijken van de beroepsuitoefening in de zorg en welzijn. Ook de
combinatie van theoretische disciplines of universitaire vakgebieden, zoals psychologie,
pedagogie of sociologie. Dit noem je een social theory.
Kerntaken laten zien waar de werkzaamheden van sociaal werker om draaien. Er wordt verwacht dat
ze deze kerntaken op basisniveau kennen en kunnen hanteren.
Ondersteunen en wegwijs maken
Ondersteunen van kwetsbare mensen
Goed advies, juiste info, zinvolle verwijzing geven
Stap verder bij wegwijs maken; kunnen stellen van een diagnose of indicatie
Voor iemand zorgen
Leveren van concrete diensten aan mensen met een (ernstige) lichamelijke, verstandelijke,
psychische of sociale beperking
Helpen bij het huishouden, begeleiden of activiteit organiseren met iemand
Bij complexe problemen heb je meer nodig. Dan zorgt de sociaal werker ervoor dat er
gemanaged wordt en de situatie hanteerbaar blijft. Ook wel support genoemd.
Ontwikkelen en opvoeden
Elk levensfase moeten mensen zich verder ontwikkelen en opnieuw oriënteren
Steun bieden bij kritische overgangen of problematische situaties
Zijn sociaal-pedagoog, jongerenwerker of werker in de opvang
Ingrijpen en optreden
Interventie plegen
Ingrijpen bij gezin als er sprake is van huiselijk geweld
In gesloten instellingen kunnen ook behandelingen als taakstraffen en intensieve training aan
de orde zijn
Gedrag beïnvloeden
Preventie: voorkomen dat het misgaat
Lichte adviezen en ondersteuning zodat het niet uit de hand loopt
Versterken van de sociale en (inter) culturele competenties van mensen
Verhoudingen beïnvloeden
Groepen mensen zich tot elkaar verhouden
Uit de hand gelopen verhoudingen
Verhoudingen tussen nieuwkomers, jong/oud
Signaleren, agenderen en politiseren
Gevolgen die zich ondervinden van maatschappelijke en economische veranderingen
Lijst om ingekomende stukken te bespreken
Plaats krijgt in een politieke agenda
, Aantal voorbeelden die toegepast worden door een kerntaak:
Het valt social worker Sara op dat een aantal van haar cliënten buiten de boot vallen, omdat het beleid
niet toereikend is. Ze besluit dat hogerop aan te kaarten.
1# Signaleren, agenderen en politiseren, Je bent aan het inzetten.
Oma van der Pois is zojuist haar man verloren. Zij kwam erachter dat hij geen
overlijdensrisicoverzekering had. Oma van der Pois heeft een laag inkomen en kan moeilijk
rondkomen. De social worker heeft oma van der Pois met het regelen van een begrafenis.
2# Ondersteunen en wegwijs maken, Je geeft informatie waar ze zijn en ze kunnen terecht bij je.
Vader Jordy heeft zijn zoon Mattew tijdens een discussie een klap in zijn gezicht gegeven. DE social
worker moet hierover met vader in gesprek gaan.
3# Ingrijpen en optreden, Je grijpt in, omdat er sprake is van huiselijke geweld.
Social worker Lisa geeft een weerbaarheidstrainingen op middelbare scholen aan jonge meiden. Lisa
is dan bezig met de kerntaak..
4# Gedrag beïnvloeden, Je voorkomt voordat er iets misgaat.
Voor Roy zijn, door zijn beperking, de ADL, zoals opstaan, wassen, aankleden een ware opgave
geworden. Hij krijgt hiervoor ondersteuning en hulp aan huis van social worker Margot. Margot is
bezig met de kerntaak..
5# Voor iemand zorgen, Je helpt mensen bij het huishouden met een verstandelijke beperking.
Kim ziet als wijkwerker dat de spanningen tussen de oude bewoners en jongeren aardig oplopen. In
gesprekken met verschillende bewoners komt ze erachter dat ze elkaar niet begrijpen. Ze besluit een
activiteit op te zetten in het buurthuis waarbij ontmoeting centraal staat.
6# Verhoudingen beïnvloeden, Je organiseert iets om groepen mensen bij elkaar te brengen.
Benjamin (14) heeft voor de derde keer een scooter gestolen. Hij moet hiervoor een
reclasseringstraject volgen. Jij bent als social worker betrokken als reclasseerder.
7# Ingrijpen en optreden, Je bent aan het interveniëren.
Beroepscode Kernwaarden:
Respect voor menselijke waardigheid en autonomie
Betrouwbaarheid & integriteit
Betrokkenheid & bereidheid mensen bij te staan
Deskundigheid & zorgvuldigheid
Sociale rechtvaardigheid & mensenrechten
De drie hoofdterreinen van sociaal werk:
Sociaal werk- welzijn & samenleving
Speelt af in de buurten en wijken
Zowel individuele als collectieve oriëntatie
Bij individuele oriëntatie gaat het om toegankelijke hulpverlening gericht op individuele
vragen en noden
Hulpverlening en materiele hulpverlening bestaat uit tijdelijke ondersteuning, zoals
schuldhulpverlening
Actief; maatschappelijke werkers, sociaal-cultureel werkers en opbouwwerkers
