Een complete, overzichtelijke samenvatting van hoofdstuk 1 t/m hoofdstuk 7 (deel 1) van 'Een kennismaking met de oude wereld', hier en daar aangevuld met nuttige informatie uit mijn eigen hoorcolleges.
H1: het ontstaan van beschavingen in Egypte en Mesopotamië
Wat voorafging:
Steentijd (naar de ontwikkeling van stenen werktuigen): jagers en verzamelaars
Verandering: neolithische revolutie (nieuwe steentijd waarin stenen werktuigen nog beter
ontwikkeld waren men kon beter profiteren van natuurlijke omstandigheden
mogelijkheid om langer op één plaats te blijven wonen)
! was niet echt een ‘revolutie’; proces van duizenden jaren
1.1: Landbouw
Regenlandbouw: complete afhankelijkheid van hoeveelheid regenval kwetsbaar!
Irrigatielandbouw: veel productiever. Kan zowel op de natuurlijke manier (d.m.v.
overstromingen) als op de kunstmatige manier
Dit leidt uiteindelijk tot arbeidsspecialisatie & schaalvergroting:
o Eerst zijn er voedseloverschotten nodig in de regenlandbouw
o Hierdoor kunnen mensen vrijgesteld worden van voedselproductie om
irrigatiesystemen te bouwen en te onderhouden (arbeidsspecialisatie)
o Hierdoor groeit de voedselproductie (want irrigatielandbouw is productiever)
waardoor er nog meer mensen vrijgesteld kunnen worden (schaalvergroting)
o Probleem: de niet-boeren hebben ook voedsel nodig; voedsel moet
geredistribueerd worden vereist organisatie vereist administratie (in
spijkerschrift) leidt tot sociale stratificatie: ambtenaren & koningen hebben
meer macht
! Geen lineair proces; dit ging geleidelijk, en landbouwsamenlevingen en nomaden bleven
naast elkaar bestaan (was weinig veeteelt, want inefficiënter)
1.2: Steden
De grootste ontstonden aan oevers van rivieren (want hoge voedselproductie); dicht bij
elkaar wonen was veilig & efficiënt
Tempel & goden als centrum; gemeenschap onderhield godheden vereiste veel
organisatie veel mensen in dienst
Ca. 3400-3200 v. Chr: ontstaan schrift vanuit economische & bestuurlijke noodzaak
! was moeilijk; alleen elite kon lezen & schrijven
Sedentaire levenswijze (boeren) nomadische levenswijze (veetelers); wederzijdse
angst, maar hadden wel elkaars producten nodig
! indeling is niet zwart-wit
1.3: Geografische overeenkomsten & verschillen Egypte & Mesopotamië
Overeenkomsten
Afhankelijkheid rivierwater
Nauwelijks regenval
Gebrek aan grondstoffen
Egypte
Nijl is bevaarbaar vervoer & communicatie binnen gebied mogelijk
Externe isolatie minder invasies stabiliteit, continuïteit
o Gevolg: grotere onderlinge samenhang tussen steden (unificatie) &
aanwezigheid mensen & middelen voor bouw enorme bouwwerken
! vereist grote onderliggende administratieve structuur van ambtenaren,
belastinginspecteurs, etc.
Nijl overstroomt voor zaaitijd; d.m.v. irrigatie wordt water geleidelijk verspreid over
land schaalvergroting
Koningen moesten delegeren naar lokale machthebbers (die soms hun eigen weg
gingen)
, In Egypte kan tarwe verbouwd worden door hoge waterkwaliteit Nijl
Mesopotamië
Geen centrale rivier met voor de hand liggende route
Vloeiend landschapsverloop meer migratie & conflicten, vooral om voedsel
ontwikkeling professioneel leger
o Gevolg: stadstaten vormen geen eenheid; iedere stad had zijn eigen
organisatievorm
! wel was er veel culturele uitwisseling tussen steden ontwikkeling
gemeenschappelijke Sumerische cultuur & identiteit
Er waren steeds nieuwe heersers, maar die pasten zich allemaal aan aan deze
bestaande cultuur
Het schrift werd er eerder dan in Egypte gebruikt voor literaire doeleinden
In Mesopotamië wordt vooral gerst verbouwd vanwege de hoeveelheid zout in het
water
H2: het derde millennium v. Chr.: de vroege bronstijd
Vroege bronstijd: derde millennium v. Chr.
Middenbronstijd: ca. 2000-1600 v. Chr.
Late bronstijd: ca. 1600-1200 v. Chr.
2.1: Indeling van de Egyptische geschiedenis
Indeling in dynastieën (door priester Manetho)
Moderne indeling in rijken (perioden van grote voorspoed & eenheid) afgewisseld
door tussenperioden (perioden van verval & versplintering waar lokale vorsten aan de
macht waren)
o Vroegdynastieke periode (3000-2600 v. Chr.)
o Oude Rijk (2600-2150 v. Chr.)
o Middenrijk (2000-1800 v. Chr.)
o Nieuwe Rijk (1550-1100 v. Chr.)
2.2: het Oude Rijk
Vóór 3000 waren er verschillende lokale culturen (uitvinding hiërogliefenschrift)
Tijdens de vroegdynastieke periode werd Egypte verenigd onder 1 koning
! onderscheid Beneden-Egypte (Nijldelta) en Boven-Egypte (het gebied ten zuiden
daarvan) bleef bestaan
Koningschap bereidheid bouw enorme graven (piramiden), waarin veel teksten &
archieven bewaard zijn gebleven; vereiste groot organisatorisch vermogen
Oorzaken ‘val’ Oude Rijk:
o Gouwvorsten (provinciehoofden) werden te machtig koning verliest grip
versnippering
o Hoogte overstromingen Nijl neemt af hongersnoden
o Crisis in de koninklijke dynastie
2.3: Sumer en Akkad
In het 3e millennium v. Chr. werden Mesopotamische beschavingen vormgegeven:
Sumeriërs:
o Pasten schrift toe op grote schaal voor tempel- en paleisadministratie
o Maakten steden in zuidelijk Mesopotamië groot
o Ontwikkelden de kunsten, wetenschappen, stijlen & politieke opvattingen
o Richtten scholen op cultuur overgedragen over grenzen & generaties
verspreiding beschaving
o Er ontstond een tweedeling tussen paleis & tempel, met elk eigen ambtenaren,
grond & werkplaatsen; ze bemoeiden zich voortdurend met elkaar
Akkadiërs:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper socialhermitcrab. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,89. Je zit daarna nergens aan vast.
