Taak 6. The Case of Tanja D
Wat is Body dysmorphic disorder (BDD) en welke vormen zijn er?
Fang, A., & Wilhelm, S. (2015). Clinical Features, Cognitive Biases, and Treatment of Body
Dysmorphic Disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 11(1), 187–212.
https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-032814-112849
Introductie
Body dysmorphic disorder (BDD) wordt gekenmerkt door een aanhoudende preoccupatie
met een waargenomen gebrek in het fysieke voorkomen en is een relatief veel voorkomende
psychiatrische stoornis, dat ernstig invaliderend kan zijn als het niet wordt behandeld. Het
doel van dit overzicht is om de huidige status van de literatuur kritisch te onderzoeken.
Vraagstukken bij de diagnose en classificatie van BDD
Ons begrip van BDD is enorm geëvolueerd. In dit hoofdstuk onderzoeken we studies over de
klinische kenmerken, de prevalentie en het beloop van BDD, die de evolutie van BDD als
diagnostische entiteit sterk hebben bepaald.
Algemene thema's in de diagnose van BDD
BDD werd in 1980 in de DSM-III geïntroduceerd als "dysmorfobie", wat verwees naar een te
grote bezorgdheid over het uiterlijk en werd gecategoriseerd als een atypische somatoforme
stoornis. In de DSM-III-R werd de stoornis geheretiketteerd als "Body dysmorphic disorder",
hetgeen tot en met de DSM-IV-TR werd gehandhaafd, zij het nog steeds onder de grotere
categorie van somatoforme stoornissen. Op dit moment vereist de DSM-V diagnose van BDD
dat de gebieden van bezorgdheid niet waarneembaar zijn of slechts gering lijken voor
anderen en dat de persoon zich bezighoudt met repetitief gedrag (e.g., het controleren van
spiegels) als reactie op de zorgen over het uiterlijk. De aandoening moet ook klinisch
significante distress of impairment veroorzaken. Ten slotte bevat de DSM-V een
inzichtspecificatie voor mensen met "afwezig inzicht/delusionele overtuigingen". Een andere
specificatie wordt gegeven voor een subtype van BDD dat "spier dysmorfie" wordt genoemd,
waarbij personen specifiek gepreoccupeerd zijn met zorgen over hun lichaamsbouw die te
klein of te weinig gespierd is. Meer algemeen wordt BDD in de DSM-V nu ondergebracht in
een geheel nieuwe categorie: "obsessieve-compulsieve en verwante stoornissen".
Er bestaan veel nuances in de presentatie en beoordeling van deze complexe
stoornis. In tegenstelling tot mensen met normale uiterlijke bezorgdheid, denken mensen
met BDD vaker en ±3-8 uur per dag aan hun uiterlijk. De meest voorkomende gebieden van
bezorgdheid zijn de huid, het haar en de neus. Onderzoek suggereert dat personen met BDD
bezorgd kunnen zijn over meerdere lichaamsdelen tegelijk en dat deze gebieden van
bezorgdheid in de loop van de tijd kunnen verschuiven. Het is van cruciaal belang om een
onderscheid te maken tussen BDD-gerelateerde bezorgdheid en bezorgdheid over het
uiterlijk door andere oorzaken, zoals medische aandoeningen (e.g., kanker) en feitelijke
misvormingen (e.g., ernstige littekens bij brandwondenslachtoffers). Er bestaat een
functioneel verband tussen deze uiterlijke bezorgdheid en de drang van individuen om zich
bezig te houden met repetitieve en tijdrovende rituelen om hun lichaamsdelen te corrigeren,
te herstellen of te verbergen. Veel voorkomende rituelen zijn bijvoorbeeld het controleren
van spiegels, het kritisch bekijken en vergelijken van het uiterlijk van anderen, camoufleren,
,overdreven verzorging, anderen om geruststelling vragen, huid plukken en bruinen. In
verband hiermee vermijden personen met BDD vaak sociale situaties.
Geassocieerde klinische kenmerken
BDD wordt vaak geassocieerd met schaamte, waanideeën, en gelijktijdig voorkomende
depressie en/of angst en suïcidaliteit. BDD wordt beschreven als een stille stoornis, omdat
patiënten zich vaak te veel schamen om hun zorgen over hun uiterlijk aan anderen kenbaar
te maken en de rituelen in het geheim uitvoeren. Ze zijn vaak te beschaamd om behandeling
te zoeken voor hun zorgen.
Inzicht in BDD is te beschrijven op een continuüm. Sommigen begrijpen dat ze
gewoon gepreoccupeerd zijn met hun uiterlijk, maar dat ze er prima uitzien. Anderen
hebben overgewaardeerde uiterlijk gerelateerde ideeën dat ze lelijk of misvormd zijn en/of
referentie-ideeën dat anderen speciaal letten op hun uiterlijke gebreken. In het meest
verstoorde deel van het spectrum hebben ze waanideeën (i.e., volledig overtuigd dat hun
uiterlijke gebreken echt zijn). Zij kunnen ook referentiewanen hebben (i.e., overtuigingen dat
anderen staren, lachen of de spot drijven met hun gebreken). Er zijn aanwijzingen dat
personen met de delusionele vorm en de niet-delusionele vorm van BDD niet significant
verschillen in demografische of klinische variabelen, en beide groepen lijken niet te reageren
op antipsychotische medicatie alleen. Als gevolg van de overtuiging dat de uiterlijke
gebreken eerder fysiek dan psychologisch van aard zijn, zoekt ongeveer 27-76,4% van de
personen met BDD cosmetische oplossingen voor hun problemen. Deze procedures zijn
meestal niet gunstig.
Depressie en angst (vaak secundair aan BDD) komen vaak voor, en suïcidaliteit is een
belangrijk klinisch probleem. Prospectief onderzoek toonde aan dat gemiddeld 57,8% van de
personen met BDD suïcidale gedachten rapporteerde, 2,6% een suïcidepoging deed, en 0,3%
de suïcide voltooide. Dit onderstreept de ernst van de ziekte.
Prevalentie en beloop
BDD is een relatief veel voorkomende stoornis; schattingen wijzen op een prevalentie van
1,7-2,4%. Onder niet-klinische studentensteekproeven is de prevalentie van BDD ongeveer
5,3% op basis van zelfrapportagevragenlijsten. De prevalentie van BDD bij cosmetisch-
chirurgische en dermatologische patiënten varieert van 14,0-24,5%. Bovendien tonen
studies aan dat de genderratio ongeveer gelijk is, met enkele studies die een lichte
predominantie bij vrouwen suggereren. Er bestaan sekseverschillen in de lichaamsdelen
waarover men zich zorgen maakt: mannen maken zich meer zorgen over hun genitaliën,
lichaamsbouw en dunner wordend haar, terwijl vrouwen zich meer zorgen maken over hun
huid, buik en gewicht, en de neiging hebben zich zorgen te maken over meer gebieden. De
gemiddelde beginleeftijd van BDD is ongeveer 16 jaar, maar de modale beginleeftijd is
ongeveer 12-13 jaar. Bovendien heeft BDD de neiging om een chronisch beloop te volgen.
Recent bewijs uit een vierjarige prospectieve studie laat zien dat BDD een lage kans (20%) op
volledige remissie heeft en een hoge kans (42%) op terugval.
, Higgins, S., & Wysong, A. (2018). Cosmetic Surgery and Body Dysmorphic Disorder – An
Update. International Journal of Women’s Dermatology, 4(1), 43–48.
https://doi.org/10.1016/j.ijwd.2017.09.007
Introductie
Normen voor aantrekkelijkheid worden aangeleerd door blootstelling aan cultureel
opgelegde idealen. Deze idealen creëren een immense druk om te voldoen aan de
heersende schoonheidsstandaarden en hebben onzekerheden veroorzaakt via hun invloed
op de perceptie van het zelf en het lichaamsbeeld. Lichaamsbeeld omvat percepties,
gedachten en gevoelens over het lichaam die worden beïnvloed door ontwikkeling,
perceptie en socioculturele factoren. De vier componenten ervan omvatten het relatieve
belang van uiterlijk, de mate van ontevredenheid met uiterlijk, de fysieke realiteit van
uiterlijk, en de perceptie van uiterlijk. Verschillende processen, zoals verwachtingen,
motivaties, emoties, voorkennis en geheugen, kunnen de perceptie vormgeven. Bij sommige
patiënten is de perceptie zodanig gevormd dat deze in discordantie raakt met de
werkelijkheid. Een van de meest voorkomende vormen van deze stoornis is de body
dysmorphic disorder.
Body dysmorphic disorder
Voorgeschiedenis en diagnose
Body dysmorphic disorder (BDD) is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door
preoccupatie met een ingebeeld defect in het fysieke uiterlijk of een vertekende perceptie
van iemands lichaamsbeeld. BDD werd ook wel imagined ugliness syndrome, body
dysmorphia, dysmorfiesyndroom, dermatologische hypochondriasis en dysmorfofobie
genoemd. In de DSM-V is BDD toegevoegd aan het spectrum van obsessieve-compulsieve en
verwante stoornissen, en werden de volgende vier criteria gegeven om een diagnose te
ondersteunen: (1) preoccupatie met één of meer waargenomen gebreken of
tekortkomingen in het fysieke uiterlijk die niet waarneembaar zijn of gering lijken voor
anderen; (2) repetitief gedrag (e.g., spiegels controleren, overmatig verzorgen, huid plukken,
geruststelling zoeken) of mentale handelingen (e.g., vergelijken van eigen uiterlijk met dat
van anderen) in reactie op bezorgdheid over uiterlijk; (3) preoccupatie die klinisch
significante distress of stoornis veroorzaakt in sociaal, beroepsmatig of ander belangrijk
functioneringsgebied; en (4) preoccupatie met uiterlijk is niet beter te omschrijven door
bezorgdheid over lichaamsvet of gewicht bij een individu wiens symptomen voldoen aan de
diagnostische criteria voor een eetstoornis.
Aanwijzingen voor BDD zijn onder andere het frequent controleren van spiegels, het
voortdurend vergelijken met anderen, overmatige verzorging, plukken aan de huid,
camouflagegedrag, het vaak omkleden en het denken dat anderen net zo gestoord zijn met
de vermeende gebreken (referentieel denken). Hoewel er vaak behoefte is aan geruststelling
met betrekking tot waargenomen gebreken, overheerst de constante overtuiging dat men
lelijk, onaantrekkelijk of zelfs afstotend is het hele denkproces van de patiënt en is
geruststelling of ontkenning van het gebrek van minimaal tot geen belang. Bijkomende
aanwijzingen om een diagnose te ondersteunen zijn het zoeken naar onnodige
dermatologische behandeling of cosmetische chirurgie. Omdat patiënten met BDD vaak
onrealistische verwachtingen hebben over deze en vaak verwachten dat de cosmetische
ingreep de oplossing is voor problemen op andere levensgebieden, ervaren zij vaak een
