Dit document is speciaal samengesteld om de onderwerpen 'ecologie en mens & milieu' te toetsen voor een tentamen of examen. Met deze oefenbundel weet je zeker dat je voldoende kennis beschikt over deze onderwerpen. Antwoorden zijn inbegrepen (zie laatste pagina's). Mocht je nog vragen hebben over ...
Oefenbundel Biologie HAVO (Nieuw 2022)
Ecologie en mens & milieu
Vale gieren in Nederland
Op maandag 18 juni 2007 gingen vogelliefhebbers uit het hele land naar Brabant.
Een groep vale gieren was daar neergestreken op zoek naar voedsel. De Vale gier is
één van Europa’s grootste roofvogels. Hij weegt tussen de 6 en 10 kg en heeft een
spanwijdte van 2,6 tot 2,8 m. De Vale gier leeft van dode dieren. Zijn voorkeur gaat
uit naar ingewanden en spierweefsel. Het vinden van aas vereist intensief zoekwerk
over een groot gebied. Energiebesparing is daarbij noodzakelijk. Met zijn enorme
vleugels is de Vale gier een perfecte zweefvlieger, die gebruik maakt van opstijgende
warme lucht (thermiek). Gieren patrouilleren verspreid en letten daarbij voortdurend
op elkaar. Een gier die opeens van richting verandert of neerstrijkt, wordt van grote
afstand opgemerkt. In korte tijd zijn alle gieren uit de omgeving ter plaatse. Vale
gieren leven in warme, droge streken en in de bergen. De Vale gier komt normaal
nooit in Nederland. Door een tekort aan voedsel had de groep het oorspronkelijke
woongebied, Spanje, verlaten. Sinds kort is het door een Europese wet verboden om
dood vee op het land te laten liggen. In Spanje was dit wel de gewoonte. De
kadavers werden dan opgeruimd door onder andere vale gieren. Deze dieren
moeten nu op andere plaatsen hun voedsel zoeken. Het verblijf van deze gieren in
Nederland was van korte duur. Vrij snel vertrokken ze weer naar onze zuiderburen.
De aanleiding daartoe was een daling van de temperatuur in Nederland.
In de tekst worden verschillende factoren genoemd voor het trekgedrag van de
gieren.
1. Door welk type factor verlieten deze gieren Spanje?
Door welk type factor vlogen ze weg uit Nederland?
uit Spanje uit Nederland
A een abiotische een abiotische
B een abiotische een biotische
C een biotische een abiotische
D een biotische een biotische
Vale gieren leven van kadavers van planteneters. Soms wordt ook wel een levend
lammetje gevangen en opgegeten. In een ecosysteem spreken we van producenten,
consumenten en reducenten.
2. Tot welke groep of tot welke groepen kun je vale gieren op basis van
bovenstaande informatie indelen?
A consumenten 1e orde
B consumenten 2e orde
C reducenten
D zowel tot de consumenten 1e orde als tot consumenten 2e orde
E zowel consumenten 1e orde als reducenten
F zowel consumenten 2e orde als reducenten
,Als een gier de kans krijgt, verorbert de vogel als eerste de darmen van het kadaver
en vervolgens het spierweefsel.
3. Leg uit hoe het eten van de darmen de voedingswaarde van zijn voeding ten
opzichte van een menu met alleen spierweefsel verhoogt.
De Bengaalse gier is verwant aan de Vale gier. Volwassen Bengaalse gieren wegen
gemiddeld 5 kg. In 2006 bleek dat de populatiegrootte van deze vogels in Zuidoost-
Azië zienderogen afnam. Het grootschalige gebruik van de ontstekingsremmer
diclofenac bij het vee was de boosdoener. De gieren blijken uitermate gevoelig te zijn
voor dit medicijn. Als ze kadavers van runderen eten die nog diclofenac bevatten,
leggen ze het loodje. In zoogdieren wordt in 12 uur de helft van dit medicijn door de
lever afgebroken. Bengaalse gieren kunnen dit niet. Dit leidt tot
orgaanbeschadigingen die uiteindelijk leiden tot de dood.
Voor gieren is 8 mg diclofenac per kg lichaamsgewicht dodelijk. Runderen worden
regelmatig behandeld met injecties van 1 mg diclofenac/kg lichaamsgewicht.
4. Leg met behulp van bovenstaande tekst uit dat diclofenac voor de runderen
niet dodelijk is en voor de gieren wel.
5. Bereken hoeveel vlees van kadavers een Bengaalse gier tijdens zijn leven ten
minste moet eten om een dodelijke hoeveelheid diclofenac binnen te krijgen.
Ga er voor de berekening van uit dat de kadavers gemiddeld 12 uur voor het
overlijden een injectie hebben gehad en dat er geen uitscheiding van
diclofenac plaatsvindt.
Ecologie in Oekraïne
In een leerboek uit de Oekraïne stond de volgende afbeelding.
, Bovenstaande afbeelding stelt een schema van de voedselketen voor met als
onderdelen:
− autotrofe planten
− carnivoren
− herbivoren
− hyperparasieten
− micro-organismen
− parasieten
6. Neem de cijfers over en zet erachter bij welk onderdeel het hoort.
7. Welk onderdeel zou toegevoegd moeten worden om van deze voedselketen
een kringloop te maken?
A afvaleters
B anorganische stof
C organische stof
D reducenten
E zonlicht
De biomassa van de groep hyperparasieten is lager dan die van de groep
parasieten.
8. Geef hiervoor een juiste verklaring.
Bladgroente tegen ondervoeding
In het verleden stond een verscheidenheid aan traditionele bladgroenten op het
menu van de bevolking in Kenia. Enkele jaren geleden verdween deze belangrijke
bron van voedingsstoffen grotendeels uit de maaltijden in Kenia. Dankzij campagnes
die de voedingswaarde en smaak van de inheemse groenten benadrukken, komen
de traditionele groenten langzaam weer terug op het menu. Nu worden deze
groenten weer verkocht naast uitheemse producten als spinazie en kool. De
traditionele groenten worden vooral door kleinschalig werkende boerinnen geteeld en
naar de markt gebracht. De uit Kenia afkomstige Cecilia deed onderzoek naar de
productie en de consumptie van de van oorsprong in Kenia voorkomende
bladgroente Amarant, Amaranthus hypochondriacus. Amarant bevat waardevolle
voedingsstoffen, groeit snel, vraagt weinig verzorging en kan al na een korte
groeiperiode geoogst worden. De Keniase boerinnen gebruiken koemest als
bemesting. Dat is goedkoper dan kunstmest en het is een gratis product uit eigen
stal.
Men is van mening dat de productie en consumptie van inheemse groenten, zoals de
Amarant, duurzamer is dan die van de uitheemse kool en spinazie.
9. Geef daarvoor een argument.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper stenvs. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
