Grondslag van recht
20 okt deeltoets, 3 nov deel toets
Hoorcollege 1
Recht is overal om je heen
Rechtspraak.nl
Functies van het recht:
• Het scheppen van sociale orde ;gaat erom dat je als burger een bepaalde verwachting hebt
hoe mensen reageren vanwege sociale regels, en dus naar die regels handelt , burgers
onderling en de manier waarop de overheid handelt naar haar burgers, transparante en
herkenbare manier gebeuren, overheid moet betrouwbaar zijn (rechtszekerheid) – je kan van
de regels uitgaan
• Het bevorderen van vreedzame conflictbeslechting (denk aan het strafrecht) – mensen
moeten niet hef in eigen handen nemen, bij strafrecht staat er precies wat er moet gebeuren
en wat de regels zijn, voorkomen zelf wraak nemen of zelf conflict te beslechteren (meestal
niet vreedzaam)
• Individuele ontplooiing van burgers—het draagt er aan bij dat wij mensen in ieder rechten en
vrijheden heeft en wij ons hierin kunnen ontplooien – grondrechten, voorin in het rechten
boek. Recht van vrijheid van meningsuiting, religie etc
• Rechtvaardige verdeling van diensten en goederen -- Ons recht zorgt er ook voor dat
wanneer men het niet goed heeft dat er een sociaal vangnet is, ook in de grondwet,
uitkeringen etc wie waar recht op heeft
• Het kanaliseren van sociale verandering – afvragen wat belangrijk is binnen sociale leven, ons
systeem van wetgeving is heel traag en doordacht (voordelen maar ook na delen), voordeel:
zelden heel snel ondoordacht wetgevingen worden gemaakt, zorgvuldigheid. Traagheid:
nadeel dat regelmatig dat wanneer de wet wordt ingevoerd dat het niet meer op de
behoeften van nu is afgestemd. Kinderbescherming wetgeving. Wakkert maatschappelijke
dingen aan.
TRIAS POLITICA – verdeling van machten (Monsieu) – zorgt voor checks, niet 1 macht of partij de
overhand heeft en te belangrijk wordt en elkaar dus in evenwicht houdt. In NL machten spreiding
• Wetgevende macht
• Bestuur (uitvoerende macht)
• Rechtsprekende macht
Vermengen:
-geert wilders
-Rechtsvormende taak van de rechter: open norm, de wetgever heeft daar bewust van gezegd dat er
niet meer aanvulling is maar in daadwerkelijke recht vorm krijgen?
Rechter gaat ook soms lijnrecht tegen de recht in, alleen in eerste aan leg (wanneer men een
procedure start, in de rechtbank, lagere rechtzaak, rechtbank, hoge raad), meestal bij hoger minder
snel tegen de lijnrecht in
-Afdoening van strafzaken door het om-> GEVOLGEN: aantekening op je persoonlijke document
2015: 213.000 strafzaken, 97.800 zelf afgedaan door het OM (strafbeschikking of transactie)
-Dubbelrol Raad van State: adviserende tak van de wetgever(regering) geven vaak commentaar op
nieuwe wetsvoorstellen, veel belang aan gehecht. Ook hoofd bestuursrecht, samen in 1 organisatie
-Rol van de regering
Soorten regels:
• Gedragsnormen
• Sanctienormen
, • Voorbeeld sanctienorm: Art. 300 Wetboek van Strafrecht: Mishandeling wordt
gestraft met een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaren of een geldboete van de
vierde categorie
• Gedrags- en sanctienorm: Art. 302 Wetboek van Strafrecht: Hij die aan een ander
opzettelijk zwaar lichamelijk letsel toebrengt, wordt, als schuldig aan zware
mishandeling, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of een
geldboete van de vijfde categorie
• Bevoegdheidsverlenende normen
Terminologie: deel 1
• Positief recht: vastgesteld of erkend recht in een bepaalde gemeenschap, in hier en nu
vastgesteld door bepaalde mensendus..
• Contextafhankelijk, hier nl anders dan in VS, ook tijds afhankelijk
• Gelding: verbindend voor bepaalde groep personen, hier ook van toepassing is en
geaccepteerd door mensen. gelding: hiervoor bepaalde handeling nodig, erkenning etc
• Wat mensen willen: ideaal recht
• Effectivitieit: wat valt onder dit begrip?
• Wat moeten we ermee?
• Naleving? Effectief of niet?
• Wordt met deze regels het doel bereikt dat wordt nagestreefd, dit wordt ook
onderzocht
• Iedere wet kent een hoofddoelstelling, uiteenvallend in diverse
subdoelstellingen
• De (gewijzigde) regels moeten bijdragen aan het verwezenlijken van die
doelstellingen
• Wetgeving wordt doorgaans periodiek geëvalueerd (WODC)
• Zie voor een recent en relevant voorbeeld: Bruning e.a 2022
Terminologie: deel 2
• Objectief recht: ‘het’ recht (law)
• Kunnen alle geldende regels in de wetgeving maar ook om het staatsrecht of het
privaat recht. Het objectieve recht is het geheel van …
• Subjectieve rechten: ‘mijn’ rechten (en plichten) (rights)- veel meer vanuit de mens zelf en
idividu, welke rechten heb je zelf? Ik heb recht op vrijheid van mening uiting, eigen
subjectieve recht maar geheel van grondrechten is weer geheel van objectieve recht
• Grondrechten
• Waar vinden we de bekende vrijheidsrechten in de Grondwet? Voorin
• Zijn grondrechten absoluut? Nee, het staat niet op zichzelf
• Tot hoever kan je grondrechten beperken? Zolang het geen strafbaar feit
is???
• Is er sprake van hiërarchie tussen grondrechten? Er is geen wettelijk vastgelegde
hiërarchie maar er zijn in praktijk wel botsende dingen en dus worden sommige
boven de ander verkozen, dit kan per rechter ook verschillen
• Wat is de reikwijdte van grondrechten? Wat zien wij allemaal als godsdienst? Er
zitten grenzen aan
Wat is drukpers? Eigen vraag
Niemand heeft voorafgaand verlof nodig om door de drukpers gedachten of gevoelens te
openbaren, behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet????
Dwingend en aanvullend recht
• Dwingend recht: regels waar betrokkenen niet vanaf mogen wijken
, Voorbeeld: Artikel 198 lid BW:
Moeder van een kind is de vrouw:
a. uit wie het kind is geboren;
b. die op het tijdstip van de geboorte van het kind is gehuwd of door een geregistreerd partnerschap
is verbonden met de vrouw uit wie het kind is geboren.
c. die het kind heeft erkend;
d. wier ouderschap gerechtelijk is vastgesteld; of
e. die het kind heeft geadopteerd.
Alleen op deze manieren dus: dwingend recht
Aanvullend recht: partijen zijn bevoegd een eigen regeling vast te stellen, bijvoorbeeld door een
overeenkomst te sluiten. Vaak in privaat recht, waar mensen zelf afspraken kunnen maken en buiten
wettelijke regelingen om afspraken kunnen maken. Alles wat niet dwingend recht is, is aanvullend
recht
Manieren om naar het recht te kijken, kunne overlappen, andere manier om bv naar inhoud van
regels te kijken
Formeel recht: primair procesrecht, regels die bepalen hoe het materiële recht moet worden
gehandhaafd ; alle regels die zijn gesteld om het materiele recht te handhaven wie is formeel. Hoe
moet je ermee omgaan, hoe gaat een zitting/ bevoegd voor wat en materiële rechten kun je die
rechten behalen.
• Strafrecht – Wetboek van Strafvordering
• Privaatrecht – Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering
Materieel recht: inhoud van rechten, plichten en bevoegdheden; dus wat is strafbaar volgens artikle
… en dat recht, de inhoud ervan en wanneer is het strafbaar
• Strafrecht – Wetboek van Strafrecht
• Privaatrecht – Burgerlijk Wetboek
Voorbeeld is; Dit onderscheid is niet absoluut. Kijk altijd naar de inhoud van de regel om te bepalen
of het om materieel of formeel recht gaat. Het kan formeel en materiaal,
Inhoud regel: materieel
Wie kan dit doen: formeel
Rechtsgebieden:
Publiekrecht: veel meer vertikaal, overheid vs burger
- Staatsrecht
- Bestuursrecht
- Strafrecht
Privaatrecht: horizontaal, burger vs burger
- Pers-familie recht
- Vermogensrecht
- Erfrecht
Functionele rechtsgebieden: zowel publiek en privaat ; meer uitleg
- Jeugdrecht
- Gezondheidsrecht
Meeste niet absoluut: uitgangsunt: gelijke voet met elkaar
