Deze samenvatting bestaat uit een combinatie van aantekeningen uit de les en uit het boek: Thema's Maatschappijleer voor VWO. Het gaat over het hele hoofdstuk Verzorgingsstaat.
1.1 Nederland als verzorgingsstaat
Nederland is een verzorgingsstaat de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn
van haar inwoners.
Welvaart de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te
vervullen.
Welzijn de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.
Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen moeten bereid zijn kosten
voor elkaar te dragen.
Solidariteit In een groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar te delen.
Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief (gezamenlijk) belang:
Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen goederen waarvan
niemand uitgesloten kan worden, ook niet degenen die er niet voor betalen).
Als je iets overkomt ben je verzekerd.
Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit geval spreken we
van zogenaamde ‘free riders’.
Functies van de verzorgingsstaat
De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart en welzijn. Dit zie je terug in vier belangrijke functies:
Verzorgen.
Verzekeren.
Regelingen samen vromen socialezekerheidsstelsel mensen verzekert van een inkomen bij
werkeloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Verheffen.
Verbinden.
Rechten en plichten
Nederland een sociale rechtsstaat burgers hebben een sociale grondrechten. Niet afdwingbaar bij de
rechter, maar de grondwet verplicht overheid wel om er actief naar te streven, zoals:
voldoende werkgelegenheid (art. 19).
bestaanszekerheid en spreiding van welvaart (art. 20).
volksgezondheid (art. 21).
voldoende woongelegenheid (art. 22).
goed onderwijs (art. 23).
Bij sociale grondrechten horen ook plichten. Denk aan:
sollicitatieplicht.
het betalen van belasting en premies.
leerplicht.
1.2 Tussen plan en vrije markt
Planeconomie:
gebaseerd op gelijkheid.
in communistische staatsopvatting neemt staat de totale verzorging van zijn burgers op zich.
in praktijk vaak mislukt (bijv. Sovjet Unie en China
Tegenover de planeconomie staat de vrijemarkteconomie (kapitalistisch) die zich kenmerkt door:
de waarde vrijheid.
een passieve overheid.
particuliere verzekeringen.
‘risico van het delen’ in plaats van ‘delen van het risico’.
hoge zorgkosten en kosten voor goed onderwijs.
1.3 Drie typen verzorgingsstaten
Verzorgingsstaat bevindt zich tussen planeconomie en vrijemarkteconomie in. Voor alle verzorgingsstaten
geldt dat ze gebaseerd zijn op de waarden solidariteit en gelijke kansen.
, We onderscheiden drie typen verzorgingsstaten:
sociaaldemocratische verzorgingsstaat
o rol overheid groot bij leveren van goederen en diensten > uitgebreid stelsel van sociale
voorzieningen.
o gelijkheid is de belangrijkste waarde.
o ook wel Scandinavische model, kenmerkend voor Scandinavische landen.
o flexibele arbeidsmarkt én een sterke sociale zekerheid.
o hoge uitkeringen.
o uitgebreide verlofregelingen voor ouders.
o hoge collectieve lasten.
liberale verzorgingsstaat.
o rol overheid beperkt en van de markt juist groot.
o niveau sociale voorzieningen laag.
o ook wel Angelsaksische model, kenmerkend voor Angelsaksische landen.
o een beperkte sociale zekerheid.
o liberale waarden belangrijk
eigen verantwoordelijkheid (voor zorg en onderwijs)
vrijheid
particulier initiatief
o een goed ondernemingsklimaat:
loonvorming bepaald door de markt en flexibele arbeidsmarkt.
o lage collectieve lasten.
de corporatistische verzorgingsstaat.
o mengeling van twee voorgaande modellen.
o goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers en de overheid.
o sterk ontwikkelde collectieve sector: sociale zekerheid is belangrijk.
o werknemers worden goed beschermd.
o gezinnen worden goed beschermd (kinderbijslag)
Nederland buitenbeentje
Nederland is lastig in te delen in één van deze drie modellen.
Tot 1960 duidelijk corporatistisch model.
In jaren 70 sterke uitdijing verzorgingsstaat.
Werknemers- en werkgeversorganisaties maakten samen afspraken. Hierdoor ontstond eind jaren
zeventig uitgebreider stelsel sociale voorzieningen, meer richting sociaaldemocratische
verzorgingsstaat.
Door hoge kosten onder druk komen te staan en vanaf jaren negentig inkrimping voorzieningen.
Collectieve voorzieningen worden steeds meer geprivatiseerd.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper 7Student. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
