Samenvatting
Samenvatting hoofdstuk 2 taal en spelling (leerstoornissen)
- Vak
- Leerstoornissen
- Instelling
- Saxion Hogeschool (Saxion)
Hoofdstuk 2 taal en spelling van leerstoornissen. Alle bronnen die je moest kennen zijn samengevat
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
Voorbeeld 2 van de 15 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 2 Taal en spellingArtikel Ons
spelsysteem
Het Nederlands kent een alfabetisch spelsysteem. Dat wil zeggen dat elk foneem
door een apart grafeem wordt weergegeven. Dit noemen we ook wel fonologisch
principe. De hoofdregels van onze spelling zijn vastgelegd in de Woordenlijst
Nederlandse Taal, het groene boekje.
Het fonologische principe
Het fonologische principe is het basisprincipe van het Nederlands en als we
kinderen leren spellen moeten ze dus eerst het fonologisch principe onder de
knie krijgen. Het fonologische principe wil zeggen dat elk foneem door een apart
grafeem wordt weergegeven. Dit wordt ook wel het beginsel van de standaard
uitspraak genoemd. Omgekeerd houdt het fonologisch principe ook in dat elk
grafeem maar voor één en hetzelfde foneem mag staan. De lange klank /aa/ zou
in het Nederlands altijd door twee letters weergegeven moeten worden. Woorden
die alleen volgens het fonologisch principe worden gespeld, noemen we wel
klankzuiver.
Het morfologisch principe
Het morfologisch principe of het beginsel van de vormovereenkomst: is als we bij
de spelling van een woord niet uitgaan van de klank, maar van de vorm van
woorden. Woorden zijn vaak opgebouwd uit kleinere elementen die elk een eigen
betekenis hebben. Zulke betekenisdragende elementen noemen we morfemen.
Het woord onwijs bestaat uit twee morfemen, on en wijs, waarbij wijs de
betekenis heeft van verstandig en on een ontkenning aangeeft.
Vrije morfemen zijn morfemen die als woord voorkomen.
Gebonden morfemen zijn morfemen die niet als woord voorkomen maar aan een
bestaand woord moeten worden toegevoegd. Je hebt voorvoegsels: dat zijn
gebonden morfemen die voor een woord geplaatst worden (on-, be- en ver-) en
achtervoegsels als ze achtervoegsels als ze achter een woord geplaatst worden (-
ig en –heid).
Hoe speelt de vorm van woorden nu een rol in onze spelling, dat gebeurt op twee
manieren. Het morfologisch principe is op te splitsen in twee regels:
- De regel van de gelijkvormigheid
De regel houdt in dat we een woord of voor- of achtervoegsel steeds op
dezelfde manier schrijven. We schrijven web omdat we in het meervoud
webben een duidelijke b-klank horen. In onttrekken horen we maar één –t,
maar we schrijven er twee, omdat het voorvoegsel ont- in onteigenen ook met
een –t wordt geschreven. In werkzaam horen we een /s/ maar het
achtervoegsel –zaam schrijven we toch met een –z omdat in de meeste
gevallen wel een /z/ wordt uitgesproken. (gehoorzaam, spraakzaam). Bij de
regel van de gelijkvormigheid ga je dus altijd na hoe een bepaald morfeem in
andere woorden klinkt. Je moet een vergelijking maken, waarbij je nagaat hoe
hetzelfde morfeem in langere woorden geschreven wordt. De regel wordt niet
consequent toegepast, want dan zou huis met een –z geschreven moeten
worden en lief met een –v. Maar dit gebeurt niet omdat in het Nederlands de –v
en de –z nooit aan het eind van een lettergreep gebruikt worden.
- De regel van de overeenkomst
Deze regel houdt in dat ook de opbouw van een woord in de spelling duidelijk
1
, wordt. Als woorden op dezelfde manier zijn gevormd, worden ze ook op
dezelfde manier geschreven. Het woord grootte klinkt net zo als grote, maar
we schrijven het met twee t’s om aan te geven dat dit woord op dezelfde
manier is opgebouwd als lengte. Hij vindt schrijven we met een –t aan het
eind, omdat dat in hij werkt ook het geval is en we schrijven stationsstraat met
dubbel s vanwege stationsgebouw. Ook deze regel wordt niet consequent
toegepast. Kijk maar naar loop + T dan zouden we hij schiett moeten
schrijven, hier wordt de regel van de overeenkomst doorkruist door een andere
regel: binnen een lettergreep wordt een medeklinker niet verdubbeld.
De beide regels lijken veel op elkaar. In beide gevallen kom je tot de juiste
spelling door woorden met elkaar te vergelijken. Bij de regel van de
gelijkvormigheid blijft de vergelijking beperkt tot één en hetzelfde morfeem: je
gaat na hoe dat morfeem in langere woorden geschreven wordt. Bij de regel van
de overeenkomst moeten we een woord vergelijken met een heel ander woord
met ook een andere betekenis. Kinderen hebben bij het leren van spelling vaak
veel moeite met deze twee regels. Vaak zijn ze op hun gehoor af gegaan en nu
moeten ze regels toepassen.
Het syllabisch principe
Het syllabisch principe heeft betrekking op de spelling van syllaben in een woord.
Een syllabe is een klankgroep, gedeelte van een woord. Een morfeem heeft altijd
een betekenis, klankstukken of syllaben niet, of ze moeten toevallig samenvallen
met een morfeem. De klanken die bij een gesegmenteerde uitspraak van
woorden als één groep worden uitgesproken, noemen we klankstukken of
syllaben. We zeggen bijvoorbeeld /loo/ + /pun/ en niet /loop/ + /un/. Een syllabe
is dus ook wat anders dan een lettergreep. Een lettergreep is een visuele
verdeling van een woord. Het woord bakker verdelen we op de volgende manier
in lettergrepen: bak-ker. Als we het in klankstukken verdelen, krijgen we /ba/ +
/kur/.
Binnen het syllabisch principe heb je twee regels:
- Verdubbeling
Als een klankstuk eindigt op een korte klank /a/, /e/, /o/ of /u/, dan wordt de
medeklinker die daarop volgt verdubbeld. In koffer eindigt het klankstuk
/ko/ op een korte klank en wordt volgens de regel van de verdubbeling de f
die erop volgt als een dubbele medeklinker geschreven.
- Verenkeling
Normaal wordt in het Nederlands een lange klank door twee letters
weergegeven: aa, ee, oo en uu. Als een klankstuk eindigt op een lange
klank, dan schrijven we maar één letter. In ramen eindigt het klankstuk
op /raa/ op een lange klank en volgens de regel van de verenkeling
schrijven we maar één keer de letter a.
Ook hier gelden uitzonderingen denk aan mee en zee, om verwarring te
voorkomen met me en ze wordt de /ee/ aan het eind van een woord wel met
dubbel teken gespeld.
Het etymologisch principe
Het etymologisch principe houdt in dat de herkomst bepalend is voor de
schrijfwijze van een woord of spraakklank. Leen woorden vallen ook onder het
etymologisch principe. We schrijven radio voor /raadiejoo/ en interview voor
/intervjoe/. In deze gevallen is de spelling uit de taal van herkomst overgenomen.
Kinderen kunnen ook hier moeite mee hebben. Sommige dialecten zijn een
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper etleileen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen