Psychologie
een inleiding
8e editie
,Inhoudsopgave
H1 Geest, gedrag en psychologische wetenschap......................................................................................... 2
H3 Sensatie en perceptie.............................................................................................................................. 7
H4 Leren en omgeving................................................................................................................................ 12
H5 Geheugen.............................................................................................................................................. 16
H6 Denken en intelligentie.......................................................................................................................... 20
H8 vormen van bewustzijn.......................................................................................................................... 24
H9 Motivatie en emotie.............................................................................................................................. 27
H10 Persoonlijkheid: theorieën van de gehele persoon..............................................................................31
H12 Psychische stoornissen........................................................................................................................ 35
H13 Therapieën voor psychische stoornissen............................................................................................. 39
H14 Stress, gezondheid en welzijn.............................................................................................................. 43
1
,H1 Geest, gedrag en psychologische wetenschap
Wat is psychologie en wat is het niet?
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen
Interne geestelijke processen; denken en voelen
Externe geestelijke processen; praten, glimlachen en lopen
Drie soorten psychologen:
1. Experimenteel psychologen (onderzoekspsychologen): psycholoog die onderzoek doet naar
elementaire psychologische processen – in tegenstelling tot een toegepast psycholoog
2. Docenten psychologie: psycholoog met als primaire taak het geven van onderwijs op bijvoorbeeld
een hbo- of bacheloropleiding of aan een universiteit.
3. Toegepast psychologen: psycholoog die de door experimenteel psychologen vergaarde kennis
gebruikt om problemen van mensen op te lossen
Sportpsychologen, schoolpsychologen, klinisch psychologen, forensisch psychologen etc.
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en behandeling van mentale
stoornissen.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als wetenschappelijke waarheden
worden gepresenteerd (bijv. waarzeggerij)
Vaardigheden voor kritisch denken:
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of enkele personen
schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden aangezien.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloed door bias
Bias: een vooroordeel, vervorming of vertekening van een situatie, meestal op basis van
persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: de neiging om oordellen te vellen gebaseerd op attitudes en gevoelens, in plaats
van op een rationele analyse van het bewijsmateriaal
Confirmation bias (bevestigingsbias): de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit
te negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het wel mee
eens bent.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Biologische perspectief: het psychologische perspectief dat oorzaken van gedrag zoekt in het functioneren
van e genen, de hersenen en het zenuwstelsel en hormoonstelsel.
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten, gevoelens,
motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
Evolutionaire psychologie: een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en mentale
processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen
2
, Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren van de geest en de
gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de ‘elementen’ van de bewuste ervaring.
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat psychische processen het
beste begrepen kunnen worden in het licht van hun adaptieve nut en functie.
Cognitief perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven, waarbij de nadruk ligt op
mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen van informatieverwerking.
Behaviorisme: een historische school die ernaar streefde om van de psychologie een objectieve
wetenschap te maken die zich alleen op gedrag richtte (en niet op mentale processen).
Behavioristisch perspectief: een psychologische invalshoek die de bron van onze handelingen zoekt in
stimuli vanuit de omgeving, in plaats van innerlijke mentale processen.
Psychodynamische psychologie: een benadering die de nadruk legt op het begrijpen van het menselijk
functioneren in termen van onbewuste behoeften, verlangen, herinneringen en conflicten
Psychoanalyse: een benadering van de psychologie die is gebaseerd op de veronderstelling van Freud, die
de nadruk ligt op onbewuste processen.
Perspectieven vanuit de gehele persoon (‘whole person’): een aantal psychologische perspectieven die
draaien om een globaal inzicht in de persoonlijkheid, waaronder de psychodynamische psychologie,
humanistische psychologie en psychologie van karaktertrekken en temperament.
Humanistische psychologie: een klinische benadering die de nadruk legt op de mogelijkheden, groei,
potentie en vrije wil van de mens.
Psychologie van karaktertrekken en temperament: een psychologische perspectief dat gedrag en
persoonlijkheid ziet als de producten van fundamentele psychologische kenmerken.
Ontwikkelingsperspectief: een van de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie, dat zich
onderscheidt door de nadruk op erfelijkheid en omgeving, en op voorspelbare veranderingen die zich
voordoen tijdens de levensloop.
Sociocultureel perspectief: een van de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie, dat de nadruk
legt op het belang van sociale interactie, sociaal leren en cultureel perspectief.
Cultuur: een complexe mix van taal, opvattingen, gewoonte, waarden en tradities die wordt ontwikkeld
door een groep mensen en die wordt gedeeld met anderen in dezelfde omgeving.
Crosscultureel psycholoog: een psycholoog die werkt in de specialisme in geïnteresseerd in de manieren
waarop psychologische processen verschillende tussen mensen van verschillende culturen.
Holisme: visie die totaliteit altijd belangrijker vindt dan de som der delen.
Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
3
