Hoofdstuk 1: globale beschrijving van het gebit
De tanden en kiezen ontwikkelen zich binnen het kaakbot. Tijdens de embryonale ontwikkeling
groeit een lijst van meerlagig plaveiselepitheel de toekomstige kaken, bestaande uit mesenchymaal
weefsel binnen. Aan de tandlijst ontspruiten knoppen, die uiteindelijk een klokvorm krijgen. In elke
klokvormig glazuurorgaan wordt door cellen van het epitheel, de ‘ameloblasten’ het glazuur van één
kroon gevormd, maar dat pas nadat gespecialiseerde mesenchymale cellen begonnen zijn met de
tandbeenvorming. Als de kroon compleet is, wordt de wortel gevormd.
Onder ‘kroon’ wordt verstaan: het met glazuur bedekte deel van een gebitselement, dat voor het
grootste deel uit tandbeen bestaat. Onder normale omstandigheden is dat met glazuur bedekte deel
van het element na de doorbraak van de tand of kies in de mond zichtbaar en de rest van het
element, een reepje glazuur en de hele wortel, verborgen onder het tandvlees, dat de kaak
overdekt.
Wanneer de kroon geheel gevormd is en de wortelgroei begonnen is, breekt het gebitselement
door. De parodontale ligament speelt waarschijnlijk een rol in de groei van de wortel die de
doorbraak bewerkstelligt. Hoe dan ook, de kroon van een element wordt door het kaakbot heen in
de richting van de mondholte gestuwd en breekt op een zeker moment door het tandvlees heen en
is dan zichtbaar. Het gehele proces van de doorbraak, wordt eruptie genoemd.
Over het algemeen breken de midden snijtanden van het temporaire gebit in de onderkaak als
eerste door, gewoonlijk in de 6e maand na de geboorte, soms ook eerder of later. Daarna breken de
temporaire zijsnijtanden door. Opvallend genoeg erupteren vervolgens de voorste melkkiezen en
daarna pas de hoektanden. Als laatste verschijnen de tweede melkkiezen in de mond, wanneer het
kind 24 tot 30 maanden oud is. De doorbraak volgorde gaat dus niet van voor naar achter.
De ‘onvolmaakte’ doorbraakvolgorde van voren naar achteren geldt ook voor de doorbraak van het
blijvende gebit. Op zesjarige leeftijd, of wat vroeger, breekt het eerste permanente element door.
Dat is de eerste grote kies die zijn plaats van achter de achterste temporaire kies. Bij zes- tot
zevenjarige begint vervolgens de ‘wisseling’, waarmee bedoeld wordt dat de melkelementen worden
vervangen door permanente elementen. Als een permanente opvolger de plaats van een
melkelement wil innemen, dan moet natuurlijk eerst dat temporaire element uit de mond
verdwijnen. Onder invloed van de naar de mondholte oprukkende kroon van de permanente
opvolger worden de wortels van het melkelement afgebroken door gespecialiseerde cellen die
normaliter alleen in het bot voorkomen en het bot afbreken. Deze cellen, de ‘osteoclasten’, breken
ook de melktandwortel af: dit afbraakproces wordt ‘resorptie’ genoemd. Osteoclasten en
osteoblasten verzorgen continue ombouw van het vitale bot, maar de osteoblasten repareren de
afbraak van de wortels van de melkelementen niet zodat die geleidelijk aan verdwijnen.
Tijdens het resorptieproces wordt eerst de wortelpunt geresorbeerd, daarna pas het
middendeel van de melkwortel en uiteindelijk het worteldeel dat vlak dat vlak onder de
tandvleesrand is gelegen. Wanneer de resorptie de rand van het bot bereikt heeft, wordt melktand,
die dan alleen nog maar vastzit in de tandvleesrand, erg bewegelijk: de kroon zal onder invloed van
kauwkrachten losscheuren van het tandvlees en ‘spontaan’ uitvallen.
Een tandarts moet onder andere vragen van ouders kunnen beantwoorden, bijvoorbeeld als zij
ongerust zijn omdat een bovenhoektand nog niet is doorgestuurd terwijl de melkkiezen al vervangen
zijn door de kleine permanente kiezen. Een probleem hierbij is dat er vele individuele variaties in de
doorbraakvolgorde en doorbraaktijd voorkomen. Zo mag worden verwachten dat de
verstandskiezen tussen de 17-jarige en 21-jarige leeftijd doorbreken, maar het is niet ongewoon als
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manall. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,39. Je zit daarna nergens aan vast.