Overzicht Registergoederenrecht: goederenrechtelijke gedeelte
WEEK 1
Goederenrechtelijke gedeelte: Grond en de kadastrale effecten daarvan
Registergoederenrecht in het algemeen
Registergoederenrecht
Registergoederenrecht is belangrijk in de praktijk en je komt het overal tegen, op elk soort kantoor. Waarom is het zo
belangrijk in de praktijk? Belangrijk om te weten wie eigenaar van wat is. Registergoederen zijn daarnaast hele
waardevolle goederen. Daarnaast hebben we de neiging om met heel veel mensen op een kleine plek te gaan zitten:
dichtbij de stad etc. Dat moet allemaal geregeld worden. Om ervoor te zorgen dat gebouwen niet met elkaar botsen,
moet je goed regelen wie rechten heeft over de percelen. Ook de tweede Maasvlakte: olietanks, heel waardevol. Als je
als ondernemer wil investeren, moet je weten: is die grond van mij en kan ik het bedrijf uitoefenen wat ik voor ogen
had? Dat regel je allemaal met het registergoederenrecht.
Gaat niet goed met het klimaat: zonneparken, windmolens etc. Degene die de windmolens etc heeft is vaak niet
eigenaar van de grond, maar heeft een klein stukje grond met opstalrecht. Zonnepanelen: vaak van een boer die zegt: in
plaats van akkerbouw stel ik de grond ter beschikking. En dat doe ik voor een periode van 20 jaar en dan geef je de
bevoegdheid om daar 20 jaar zonnepanelen te hebben. Ook dit is relevant voor het registergoederenrecht.
Registergoederenrecht als onderdeel goederenrecht
We bespreken het registergoederenrecht, onderdeel van het goederenrecht. In de wet staat in artikel 3:1 BW. Het
goederen onderscheid zaken en vermogensrechten. Zaken (3:2) denk dan aan een fiets, de grond en vermogensrechten
(3:6): rechten die hetzij afzonderlijk… overdraagbaar zijn om stoffelijk voordeel te verschaffen, bijvoorbeeld een
opstalrecht, erfpachtrecht, erfdienstbaarheid, een hypotheekrecht is ook een vermogensrecht, pandrecht ook een
vordering ook.
Zakelijk recht
Recht dat op een zaak kan worden gevestigd. Het zakelijke recht is dus beperkt tot de rechten op zakelijke stoffen. Zaak
is voor menselijke beheersing vatbare stoffen en objecten en bij registergoederen is dat bijvoorbeeld de grond. Denk
bijvoorbeeld aan eigendom,
Specialiteitsbeginsel/uniciteitsbeginsel
Het Burgerlijk Wetboek (“BW”) gaat uit van het principe dat goederenrechtelijke rechten alleen op afzonderlijke
goederen kunnen bestaan. Eén recht kan niet op meerdere goederen rusten. Dit uitgangspunt staat ook wel bekend als
het “specialiteitsbeginsel”. Dit betekent dus dt het feit dat er meer percelen zijn niet belangrijk is. Dat zijn kadastrale
percelen, maar een zaak heeft een eigendomsrecht. Één goederenrechtelijk recht kan slechts op één goed rusten:
Goederen artikel 3:1 BW
Goederen zijn volgens de de nitie als bedoeld in artikel 3:1 BW: alle zaken en vermogensrechten
1. Zaken artikel 3:2 BW: de voor menselijk beheersing vatbare stoffelijke objecten. Denk bijvoorbeeld aan een
huis, een paar schoenen etc. Maar niet aan de lucht, een beperkt recht of een appartementsrecht. Dit zijn
namelijk geen voor menselijke beheersing vatbare stoffelijke objecten, maar vermogensrechten. Een zaak is niet
een recht, maar kan een voorwerp zijn van een eigendom. Dit recht (eigendom) is onderdeel van het vermogen.
Dit vermogensrecht rust dus op de zaak. Zaken zijn op te delen in onroerende zaken en roerende zaken, als
bedoeld in artikel 3:3 BW en het arrest HR Portacabin (week 3).
fi
, i. Onroerend
ii. Roerend
2. Vermogensrechten artikel 3:6 BW: rechten die, hetzij afzonderlijk hetzij tezamen met een ander recht,
overdraagbaar zijn, of er toe strekken de rechthebbende, stoffelijk voordeel te verschaffen, ofwel verkregen zijn
in ruil voor verstrekt of in het vooruitzicht gesteld stoffelijk voordeel, zijn vermogensrechten. Vermogensrechten
zijn dus
i. Relatief: voornamelijk goederen
ii. Absoluut:
1. Volledig: eigendom en toebehorend, rechthebbende (meer vermogensrechten)
2. Beperkt: zekerheidsrechten en genotsrechten
a. Pand en hypotheek
b. Vruchtgebruik:
c. Opstal
d. Erfdienstbaarheid
e. Erfpacht
De functies van goederenrechtelijke rechten
1. Duidelijkheid: ze scheppen duidelijkheid als het gaat om de rechtspositie die personen in kunnen nemen ten
opzichte van goederen.
2. Diversiteit: zij geven de status van diverse rechtsposities aan.
3. Mobiliteit: het biedt het rechtsverkeer manieren om veranderingen aan te brengen in rechtsposities met
betrekking tot speci eke goederen.
4. Voorrang: goederenrechtelijke rechten kunnen een crediteur voorrang verschaffen boven andere crediteuren.
Dit is echter wel in strijd met het paritas creditorium (art 3:227 lid 1 BW).
Registergoederen
Registergoederen zijn te vinden in artikel 3:10 BW. Wat zijn registergoederen? Artikel 3:10 BW: registergoederen zijn
goederen voor welker overdacht of vestiging inschrijving in daartoe bestemde openbare registers noodzakelijk is.
Registergoederen zijn dus goederen die wettelijk verplicht worden ingeschreven in een openbaar register (het kadaster).
Op registergoederen (en alleen op registergoederen) kan een hypotheek worden gevestigd. Het bekendste voorbeeld zijn
woningen en de grond, maar ook het appartementsrecht is een registergoed. Roerende registergoederen zijn
bijvoorbeeld (grotere) schepen en in bepaalde landen ook vliegtuigen.
Voorbeelden van registergoederen
1. Onroerende zaken:
2. Beperkte rechten op registergoederen: beperkte rechten die op registergoederen kunnen worden gevestigd:
- Hypotheekrecht artikel : geen pandrecht, alleen hypotheekrecht. Dit is een zekerheidsrecht en bij voorrang
te verhalen.
- Opstalrecht artikel : dit is een genotsrecht, daarnaast ook een zakelijk recht.
- Erfdienstbaarheid artikel : dit is een genotsrecht, daarnaast ook een zakelijk recht.
- Erfpacht artikel : dit is een genotsrecht, daarnaast ook een zakelijk recht.
- Vruchtgebruik artikel : dit is een genotsrecht, daarnaast niet alleen een zakelijk recht, maar ook een
vermogensrecht. Het kan zowel op zaken als vermogensrechten worden gevestigd.
3. Appartementsrechten: dit is geen beperkt recht, maar het splitsen van appartementsrechten moet ook ingeschreven
worden in de openbare registers.
4. Teboekgestelde schepen:
fi
, 5. Teboekgestelde luchtvaartuigen: met een bepaalde grootte die je inschrijft in dat register
Overdracht van registergoederen in het algemeen
1. Eerst kijk je of iets overdraagbaar is ex art. 3:83 BW.
2. Daarna kijk je naar art. 3:84 BW: heb je een
a. Geldige titel: de koopovereenkomst
b. Beschikkingsbevoegdheid
c. Geldige levering
i. Belangrijk is het specialiteitsbeginsel, bepaaldheidsvereiste van artikel 3:84 lid 2 BW: In de
akte van levering moet met voldoende bepaaldheid omschreven zijn wat er precies geleverd
is. Als de titel, de koopovereenkomst, afwijkt van hetgeen wat er in de akte van levering staat,
dan komt er gezeik. In art. 3:89 lid 2 BW staat dat de tot levering bestemde akte ook de titel
van overdracht (art. 3:84 lid 1 de geldige titel/ causa) moet vermelden. Waarbij
bijkomende bedingen die de overdracht niet betreft kunnen worden weggelaten. In de
leveringsakte moet dus verwezen worden naar de koopovereenkomst als wat het precies is,
met voldoende bepaaldheid. Deze twee arresten zien hier op: HR Eelder Woningbouw/Van
Kammen r.o. 3.3. en HR Bouwmeester/Van Leeuwen r.o. 3.3. t/m 3.8.
Beperkte rechten
Vruchtgebruik:
- Art. 3:201 BW
- Goederen van een ander
- Recht om deze goederen een ander te gebruiken
- En het recht om daarvan de vruchten te genieten
- Waarop heeft de vruchtgebruiker dan recht? (wat valt er onder ‘vruchten’) Art. 3:9 BW (kwali ceert iets als
vrucht? –Art. 3:216 BW (alle vruchten)
- Ontstaan: Door vestiging of verjaring Art. 3:202 BW
- Vestiging: Art. 3:98 jo 3:84 – 3:97 BW
- Geldige titel
- Beschikkingsbevoegdheid
- Levering: vestigingshandeling. Voorwaarden voor vestiging zijn afhankelijk van waarop wordt
gevestigd (onroerend of roerend)
- Einde/duur: Art. 3:81 lid 2 jo 3:203 lid 2 of 3 BW
- Natuurlijk persoon = Overlijden Art. 3:203 lid 2 BW Rechtspersoon = Na 30 jaar Art. 3:203 lid 3 BW
Erfdienstbaarheid:
- Art. 5:70 lid 1 BW
- Last
- Onroerende zaak (dienend erf)
- T.b.v. andere onroerende zaak (heersend erf)
- Wat is een last? Art. 5:71 lid 1 BW
- Ontstaan door vestiging of verjaring Art. 3:72 BW
- Vestiging: Art. 3:98 jo 3:84 jo 3:89 BW
- Geldige titel
- Beschikkingsbevoegdheid
- Levering: vestigingshandeling: vestiging Art. 3:89 BW
fi
