SAMENVATTING STRAFRECHT EN RECHTSTAAT
UVA 2022-2023
INHOUDSOPGAVE
,WEEK 1: De rol van het strafrecht binnen de democratisch rechtsstaat...........................................................3
Hoorcollege..........................................................................................................................................................3
Stof.......................................................................................................................................................................5
Sandrine Berges, How to interpret a philosophical text, in: Introduction to philosophy I,............................5
Joseph Raz, “The Rule of Law and its Virtue”, in: Joseph Raz, The authority of law: Essays on Law and
Morality,..........................................................................................................................................................5
Charles W. Mills, “Decolonizing Western Political Philosophy”, New Political Science .................................6
Werkgroep............................................................................................................................................................6
WEEK 2: Rechtsstatelijke beginselen I – een eerlijk strafproces.....................................................................11
Hoorcollege........................................................................................................................................................11
Stof.....................................................................................................................................................................12
Friedrich Roetter, ‘The Impact of Nazi Law’ (1945) Wisconsin Law Review................................................12
Jurisprudentie.....................................................................................................................................................13
EHRM 19 januari 2021 nr. 2205/16 (Keskin t. Nederland) (recht op een eerlijk proces en recht op de
ondervraging van de getuigen)......................................................................................................................13
EHRM 26 juli 2017, nr. 2156/10 (M. t. Nederland) (recht op een eerlijk proces en recht op bijstand van
een raadsman naar eigen keuze)...................................................................................................................13
Rechtbank Amsterdam, 6 april 2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:1794..............................................................13
Werkgroep..........................................................................................................................................................14
WEEK 3: Rechtsstatelijke beginselen II – Legaliteit........................................................................................16
Hoorcollege........................................................................................................................................................16
Stof.....................................................................................................................................................................17
Cesare Beccaria, Over Misdaden en Straffen, vertaald en toegelicht door S.A.M. Stolwijk, Boom 2016,
pag. 57-64......................................................................................................................................................17
Jeremy Waldron, “Vagueness and the Guidance of Action” in: A. Marmor and S. Soames (eds.),
Philosophical Foundations of Language in Law, Oxford University Press 2011............................................18
Werkgroep..........................................................................................................................................................19
WEEK 4: Strafrechtelijke vervolging van politici............................................................................................20
Hoorcollege........................................................................................................................................................20
Stof.....................................................................................................................................................................22
Jens Meierhenrich en Devlin O Pendas, “The Justice of My Cause Is Clear, but There’s Politics to Fear”:
Political Trials in Theory an History’ (hfk 1) in Jens Meierhenrich en Devlin O Pendas (eds.), Political Trials
in Theory and History (CUP 2017), p. 1-8, 48-64...........................................................................................22
Jurisprudentie.....................................................................................................................................................23
EVRM 22-05-2014, nr. 15172/13 (Mammadov t. Azerbeidzjan)..................................................................23
EVRM 9-04-2019, nr. 43734/14 (Navalnyy t. Rusland).................................................................................23
Gerechtshof Den Haag, 4 september 2020, ECLI:NL:GHDHA:2020:1606 (Wilders) .....................................24
Werkgroep..........................................................................................................................................................24
WEEK 5: De Rechtsstaat en ondermijnende criminaliteit: terrorisme............................................................26
Hoorcollege........................................................................................................................................................26
Stof.....................................................................................................................................................................26
Hadassa Noorda, “Law Reform as a Response to Terrorist Threats,” New Criminal Law Review, 23 (4),
2020...............................................................................................................................................................27
Werkgroep..........................................................................................................................................................28
,WEEK 6: De Rechtsstaat en ongelijkheid in het strafrecht.............................................................................28
Hoorcollege........................................................................................................................................................28
Stof.....................................................................................................................................................................29
Adam Hosein (2018) “Racial Profiling and a Reasonable Sense of Inferior Political Status”, The Journal of
Political Philosophy 26 (3), 2018, 1-20,.........................................................................................................29
Michelle Alexander, "The New Jim Crow," Ohio State Journal of Criminal Law 9 (1), 2011, 7-26,.............31
Werkgroep..........................................................................................................................................................32
WEEK 7: Strafrecht en de international rule of law.......................................................................................35
Hoorcollege........................................................................................................................................................35
Stof.....................................................................................................................................................................37
Report of the Secretary-General, 'The rule of law and transitional justice in conflict and post-conflict
societies', UN Doc. S/2004/616, 23 August 2004..........................................................................................37
Decision on the Defence Motion for Interlocutory Appeal on Jurisdiction, Prosecutor v Tadić, IT-94-1-A,
Appeals Chamber, 2 October 1995, paras 9-48 ............................................................................................37
Report, 'The Russian Federation’s aggression against Ukraine: ensuring accountability for serious
violations of international humanitarian law and other international crimes', PACE Doc. 15510, 26 April
2022, para 3.2................................................................................................................................................39
Werkgroep..........................................................................................................................................................39
WEEK 1: De rol van het strafrecht binnen de democratisch rechtsstaat
Hoorcollege
,Formele interpretatie Rule of Law: Joseph Raz
- Kritiek op Hart -> Hart was zo blij dat hij hem uitnodigde
- Gaat over procedurele waarborgen
1. Regels moeten op de toekomst zien, moeten open zijn en duidelijk
2. Regels moeten relatief stabiel zijn
3. Beslissingen en besluiten moeten gebaseerd zijn op open, stabiele, duidelijke en
algemene regels
4. Onafhankelijkheid van de rechterlijke macht
5. Procedurele rechtvaardigheid
6. Rechter bevoegd te oordelen over implementatie overige beginselen
7. Rechter moet toegankelijk zijn
8. Discretionaire bevoegdheid van opsporings- en vervolgende instanties moet hen niet
in staat stellen het recht te perverteren
- Joseph Raz, Lon Fuller, Friedrich Hayek, John Rawls.
Wat ontbreekt in de lijst?
Inhoudelijke elementen (substantieve interpretatie – mensen rechten)
Volgens Raz zijn Rule of law, mensen rechten, economische vrijheid en sociale welvaart
verschillende idealen.
Substantieve interpretatie Rule of law:
- Inhoud van het recht moemt voldoen aan een bepaald idee van rechtsvaardigheid
- Bingham, Dworkin
Dun Dik
Formeel Rule of Law Formal Legality Democracy and
(Law as instrument (Prospective, Legality
of gevernment general, clear, (sonsent determines)
action) certain)
Substantief Individual rights Right of dignity Social Welfare
(Property, contract, and/or justice (Substantive
privacy, autonomy) equality)
Is de Rule of Law verenigbaar met schendingen van de mensenrechten?
hangt er vanaf of er een substantieve of formele theorie wordt aangehouden.
Raz: Rule of Law is scherp mes, je kan er brood mee snijden maar ook iemand mee
vermoorden. Het zegt inhoudelijk niks over het mes.
Bingham: Radicale veronachtzaming mensenrechten niet verenigbaar
Kritiek op substantieve interpretatie:
- Volgens Raz te complex
- Rule of law is 1 van de idealen
- Rule of law gaat niet over prive-zaken of moraliteit
Contra:
- Het is onwenselijk om Rule of Law af te wegen tegen idealen zoals mensenrechten
Het sociaal contract
, - Legitimiteit van het gezag van de staat over het individu om natuurtoestand te
voorkomen
- Contract houdt in: deel vrijheid inleveren voor vrede en veiligheid
- Thomas Hobbes, John Locke, Jean-Jacques Rousseau, John Rawls
John Rawls: A theory of Justice:
- Egalitair liberalism, social contract om te kijken hoe welvaart verdeeld moet worden
- Gesloten samenleving waarin mensen samenwerken
- Gedachte-experiment: Sluier van onwetendheid (je weet niet wat je positie in de
samenleving is, wat je huidskleur is, je seksuele voorkeur etc), hoe zou je een
samenleving inrichting
o Positie achter sluier is original position
o Streven naar fundamentele vrijheidsrechten
o Gelijke kansen
o Ongelijkheid van positie en inkomen mag, maar alleen als het de positie van de
zwaksten in de samenleving ten goede komen
o Ideale theorie
Kritiek vanuit non-ideale theorieen:
- Onderbelichting van ongelijkheid in de samenleving. Ongelijkheden (over
gender/etniciteit) worden namelijk niet besproken door Rawls.
- Charles W. Mills: dekolonisatie nodig van het ideale Eurocentrisch denken.
1. Contractuele natie-staat heeft de basis voor theorieën. Maar basis daarvoor is
kolonialisme, onderdrukking, slavernij.
2. Rawls ziet gesloten samenlevingen als systemen voor samenwerking en focus op
eerlijke condities voor samenwerking. Focus op verdeling ipv politieke
verplichtingen.
Stof
Sandrine Berges, How to interpret a philosophical text, in: Introduction to philosophy I,
In order to understand a philosophical text, you need to be able to answer two questions:
1. What is the author saying, what does he/she want you to believe? Thesis
2. How is the author defending his/her view? What reasons does he/she give you to
believe that this view is right? Arguments
Joseph Raz, “The Rule of Law and its Virtue”, in: Joseph Raz, The authority of law:
Essays on Law and Morality,
Raz was aanhanger van formele theorie: Zelfs een ondemocratisch rechtssysteem dat
gebaseerd is op de ontkenning van mensenrechten, verregaande armoede, raciale segregatie,
genderongelijkheid en raciale vervolgingen kan in beginsel voldoen aan de vereisten van de
Rule of Law.
De Rule of law hoort enkel één van meerdere waarden te zijn en dient dan ook niet
beoordeeld te worden aan de hand van eisen van anderen waarden (denk bijvoorbeeld aan de
rechtvaardigheid van het recht)
