Volledige samenvatting van de cursus van Bram Vanschoenwinkel, plus een samenvatting van de WPO's van de assistent. Samengevat in . Werd in dat jaar, maar ook het jaar daarna door meerdere studenten gebruikt en verbeterd. Zou dus nog altijd up-to-date moeten zijn. Volledig uitgetypt met afbeeldinge...
H1 – Inleiding tot het dierenrijk
Wat zijn dieren?
• Meercellig, heterotroof en eukaryotisch
• Geen celwand (wel verbindingen: tight, gap en desmosomen)
• Typische embryonale ontwikkeling
o Zygote → morula → blastula → gastrula
o 2/3 kiembladen: ectoderm (opperhuid), mesoderm (skelet, hart), endoderm (maag)
• Bijna altijd seksuele voortplanting (met oögamie)
• Hox-genen zorgen voor vorming v/e organisme (zeggen bouw … op deze plaats)
• Enigen met spier- en zenuwweefsel
Ontstaan dieren
• Choanoflagellaten: kolonievormende protist met flagellen en cellen met specifieke functies.
De flagellen creëren een waterstroom → voedselmoleculen worden richting een kraag
geduwd waarin ze blijven kleven. Deze protist is verwant aan de voorouder van de dieren
• Dieren (meercelligen) zijn geëvolueerd uit kolonies die zo afhankelijk van elkaar waren dat ze
1 organisme werden
• Opisthokonta: fungi + dieren + geflagelleerde protisten (zijn sterk genetisch verwant)
Cambrische explosie (541-543 miljoen jaar geleden)
• Periode waarin alle grote dierengroepen die vandaag nog leven zijn ontstaan
• Tijdens het Ediacara (laatste periode van Precambrium) waren er al organismen die lijken op
dieren, maar we hebben nog niet genoeg info hierover
Verklaringen:
• Ecologische oorzaken: ontstaan roofdieren → veel adaptie (schilden, voortbeweging)
• Geologische oorzaken: meer O2 in atmosfeer → meer actief metabolisme mogelijk (grotere
dieren). Snowball-earth: cyanobacteriën nemen veel CO2 op → zwakker broeikaseffect →
planeet koelt af → ijstijd. Door massaal vulkanisme is de planeet weer opgewarmd → pas
vanaf dan vinden we duidelijke fossielen terug
• Genetische oorzaken: evolutie van hox-genen → mutaties zorgden voor meer variatie in de
morfologische ontwikkeling
Indeling van het dierenrijk
• Classificatie: het indelen van soorten in een groep
• Taxonomie: benoemen van soorten en het definiëren van hiërarchische groepen (taxa)
• Systematiek: classificatie + taxonomie
• Fylogenie: studie van evolutionaire geschiedenis van taxa + opstellen van stambomen
• Cladistiek: fylogenetische methode op basis van afgeleide gemeenschappelijke kenmerken
1
,Soorten clades
• Monofyletische clade: groepering waarin alle organismen dezelfde voorouder hebben, die
zich ook binnen de clade bevindt (beste want heeft ook betrekking op DNA-verwantschap)
• Parafyletische clade: groepering waarin niet alle organismen die afstammen van een
bepaalde voorouder zijn opgenomen, de voorouder zelf wel (bv: reptielen)
• Polyfyletische clade: groepering waarin de soorten andere afstammingslijnen hebben, hun
laatste gemeenschappelijke voorouder zit zelf niet in de clade
Fylogenetische relaties in het dierenrijk
• Het grootste deel van de dieren is ongewerveld
• Er zijn 36 fyla in het dierenrijk, wij bestuderen de 15 belangrijkste
Morfologische/anatomische boom vs moleculaire (ribosomaal DNA) boom
• De bomen komen in de grote lijnen overeen
• Beide methoden focussen zich op een beperkt perspectief → er zijn verschillen in de bomen
(we weten nog niet welke het meest correct is)
• Nadeel morfologische: gemeenschappelijke kenmerken betekenen niet altijd dat
organismen nauw verwant zijn (vleugels bij vogels en insecten) + het kenmerk kan
verdwijnen in de evolutie
• Nadeel moleculaire: constant veranderingen in de boom door nieuwe ontdekkingen in DNA
2
,Morfologisch/anatomische boom (4 vertakkingen van monofyletische clades)
Parazoa – Eumetazoa
• Parazoa hebben geen weefsels of organen, maar wel al gedifferentieerde cellen
• Eumetazoa hebben wel weefsels en organen
Radiata – Bilateralia
Radiata
• Radiale symmetrie
• Top – bodem (oraal – aboraal)
• Vaak vastzittend
• Diploblastisch (ectoderm + endoderm)
• BV: kwallen, koraal, anemonen
Acoelomata – Coelomata
Wat is een coeloom?
• Voornaamste lichaamsholte opgevuld met vocht
• Hierin liggen de organen
• Kan op verschillende wijzen ontstaan (schizocoelie, enterocoelie)
• Functies: bescherming, hydroskelet, toelaten beweging organen
• Niet te verwarren met de holte in de darm
Acoelomata
• Geen coeloom
• Blastocoel opgevuld met mesodermaal weefsel
• BV: Platyhelminthes (Planaria)
Pseudocoelomata
• Wel een coeloom, niet volledig afgelijnd door mesoderm
• BV: Nematoda (Ascaris)
Eucoelomata
• Wel een coeloom, volledig afgelijnd door mesoderm
• BV: Mollusca (mossel), aardworm, Arthropoda (insect), zeester
3
, Protostomia – Deuterostomia
Protostomia
• Klieving: spiraal met gedetermineerde cellen → embryo kan niet overleven na splitsing
• Coeloomvorming: schizocoelie (splijting van mesoderm)
• Bestemming blastoporus: mond ontwikkelt eerst (proto-stomia)
Deuterostomia
• Klieving: radiaal met ongedetermineerde cellen (delen van het lichaam
liggen nog niet vast) → als embryo splitst ontstaat er een tweeling
• Coeloomvorming: enterocoelie (afsnoering van de archenteron)
• Bestemming blastoporus: anus ontwikkelt eerst
Verschillen met moleculaire boom
• 2 protostome clades in moleculaire boom: Lophotrochozoa en
Ecdysozoa (met exoskelet)
• Morfologische boom: insecten horen bij de Anneliden want ze zijn
beide gesegmenteerd
• Moleculaire boom: insecten horen bij de Nematoda → blijkt juist te zijn
want er zijn ook morfologische gelijkenissen (voorkomen van vervelling)
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kobetheylaert. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,48. Je zit daarna nergens aan vast.
