WEEK 1
1.1 College: Waarom kijken we naar de kwaliteit van zorg?
Kwaliteit van zorg vanzelfsprekend?
- Er is sprake van onveilige zorg als de patiënt tijdens de behandeling (bijna) schade
oploopt door fouten of tekortkomingen in de zorgverlening of het zorgsysteem.
- Eén op de 10 van de in het ziekenhuis opgenomen patiënten krijgen te maken met
zorggerelateerde schade.
Definities
- Theorie (wetenschappelijke theorie)
● Uitleg over een bepaald aspect van de werkelijkheid
● Een theorie kan worden gevisualiseerd met behulp van modellen
- Model
● Vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid, waarmee we de
werkelijkheid kunnen beschrijven, begrijpen en voorspellen
● Een model is opgebouwd uit minstens 2 concepten en een relatie
- Concept
● Abstracte beschrijving van een fenomeen (ding, emotie, situatie)
→ Verschillende grondhoudingen hoe tot uitspraken over de werkelijkheid te
komen
De jurist
- Recht op gezondheidszorg is een grondrecht
- Het is niet eerlijk als de een wel gebruik kan maken van de gezondheidszorg en de
ander niet
- De rol van de wetgever is het garanderen van een minimum kwaliteit en bescherming
van de burger als er iets mis gaat
De econoom
- De gezondheidszorg is te karakteriseren als een markt (imperfect)
- De patiënt is dus een consument
- Imperfectie komt door informatie-asymmetrie
- Hoge kwaliteit is altijd afweging met de kosten
Bestuurswetenschapper
- Overheid heeft historisch een bepaalde verantwoordelijkheid voor de
gezondheidszorg
- De rol van toezichthouders is om de basiskwaliteit te borgen
- Waarom de ene kwaliteitsmaatregel wel ingevoerd of afgedwongen kan worden en
de andere niet, komt door het politieke krachtenveld
De organisatiewetenschapper
- Voor optimale kwaliteit moet je processen goed inrichten en mensen en middelen
goed inzetten
- Tegengaan van verspilling is belangrijk omdat dit niet gunstig is voor de organisatie
, - Je kunt het gedrag van medewerkers veranderen door dwang, onderling leren
stimuleren, etc.
De (sociaal-)medicus
- Om te weten wat de omvang is van een kwaliteitsprobleem moeten we meten
- Patiënt (en naaste) zijn kwetsbaar
- Zorgverleners zijn feilbaar en daardoor ook kwetsbaar
- Patiënt (en naaste) kunnen heel andere dingen belangrijk vinden in de
gezondheidszorg dan artsen denken
- Het is dus belangrijk om als zorgverlener goed na te gaan wat de preferenties van de
patiënt zijn
Met andere woorden…
- Verschillende disciplines:
● Verschillende brillen (want ze geven een verschillende “vereenvoudigde
weergave” van de werkelijkheid)
● Verschillende beschrijvingen en analyses van een kwaliteits
fenomeen/probleem
● Verschillende oplossingen en rollen van actoren in deze oplossing
1.2 College: Kwaliteit van zorg in historisch en theoretisch perspectief
Definities van kwaliteit
- Quality is excellence
- Quality is value
- Quality is conformance to specifications
- Quality is meeting and/or exceeding expectations
Definities kwaliteit van zorg
- Donabedian (1980)
● the expected ability of care to achieve the highest possible net benefit
according to the valuations of individuals and society
- Institute of Medicine (Lohr, 1992)
● The degree to which health services for individuals and populations increase
the likelihood of desired health outcomes and are consistent with current
professional knowledge
- Campbell et al. (2000)
● Whether individuals can access the health structures and processes which
they need and whether the care received is effective
Vanuit wiens perspectief?
- Individu (patiënt, zorgprofessional)
- Maatschappelijk
Operationalisatie van een multidimensioneel begrip
- Donabedian (1990)
, ● efficacy, effectiveness, efficiency, optimality, acceptability, legitimacy, equity
- Institute of Medicine (2000)
● effective, efficient, timely, safe, patient centered, equitable
- Campbell et al. (2000)
● effectiveness, access
Belangrijke namen uit het kwaliteitsdenken
- Bedrijfsleven
● Edwards Deming, Joseph Juran, James Reason (veiligheid), Michael Porter
(value based healthcare)
- Gezondheidszorg
● Avedis Donabedian: begripsvorming
● David Sackett: Evidence Based Medicine
● Donald Berwick: Improvement science
● Richard Grol: implementatie kennis over multidisciplinaire medische richtlijnen
Edwards Deming
- Actief: 1940-1993
- Verbetering van producten door verminderen van variabiliteit
- Statistische procescontrole
- Total Quality Management (TQM)
- Plan-do-study-act: iteratief (documenteren, reflecteren)
→ If you can’t describe what you are doing as a process, you don’t know
what you’re doing
Joseph Juran
- Actief: 1950-1990
- Populair in Japan
- Heeft principes van TQM verder uitgewerkt
- Juran Trilogy of quality management processes:
● quality planning
● quality control
● quality improvement
- Control versus breakthrough (beheersen versus doorbreken naar nieuw
prestatieniveau)
- Language of money and Language of things
James Reason
- Actief: 1990-2000
- Hoe ontstaan fouten en ongelukken
- Swiss cheese model (Risico’s voorkom je door verdedigingslinies aan te maken.
Echter bevatten deze linies gaten (=zwakke plekken). Als al deze gaten op dezelfde
lijn zitten is het toch mogelijk dat er schade ontstaat.)
- Heeft model toegepast op de gezondheidszorg
Michael Porter
- Actief: 1995-heden
- Value chain model
, - Heeft zelf doorontwikkeld voor de gezondheidszorg: value based healthcare
(samenwerking tussen disciplines leidt tot waarde voor klanten)
→ verbeteren zorgtrajecten
Avedis Donabedian
- Actief: 1965-1990
- Wetenschapper en dichter
- Begripsontwikkeling van kwaliteit
- Indeling in (1) technische kwaliteit, interpersoonlijke kwaliteit, (2) kwaliteit van
voorzieningen, (3) kwaliteit door bij te dragen aan eigen gezondheid, (4) kwaliteit
door gelijke toegang tot zorg
- Indeling in (1) structuur, (2) proces en (3) uitkomst
- My purpose from the beginning, and in all my work, has been to organize the
disorderly material of our field so as to reveal the conceptual structure that gives it
coherence and meaning
- Ieder individu heeft eigen preferenties, het mag niet teveel kosten (niet
disproportioneel zijn) bijv. dure medicijnen.
Drie dimensies van kwaliteit
- Kwaliteit= structuur + proces + uitkomst
- Structuur: aanwezige supplies, aantal operatiekamers, aantal specialisten
- Proces: aantal + soort verrichte handelingen
- Uitkomst: effecten op gezondheid patiënt, kwaliteit van leven, ervaringen en
satisfactie
Donald Berwick
- Actief: 1990-2005
- Kinderarts
- Liet zich inspireren door TQM
- Bad Apple theory vs. Continuous Improvement Theory
- Every defect is a treasure
Trends (Berwick 2016)
- Eerste tijdperk: professionele dominantie → vertrouwen, zelfregulatie,
autonomie
- Tweede tijdperk: verantwoording & marktdenken → wantrouwen, publieke
verantwoording, meten, financiële prikkels
- Derde tijdperk: moraliteit (meer aandacht voor verbeteren van kwaliteit dan
maximaliseren van opbrengsten)
David Sackett
- Actief: 1990-2015
- Arts en epidemioloog
- Grondlegger van Evidence Based Medicine
● de integratie van evidentie uit wetenschappelijk onderzoek, klinische
expertise en patiënt voorkeuren in de behandelbeslissingen van zorgverlener
en patiënt