Hoorcollege 1
Hechting is het intieme fysieke en emotionele contact tussen ouder en kind, wat als baby al begint.
Het gaat erom hoe wij onze positie in de wereld zien en hoe de wereld tegenover je staat, dit is de
gehechtheidstheorie. John Bolwby had het hierbij over het innerlijk werkmodel, een soort
programma wat je vroeg ontwikkeld en meeneemt voor de rest van je leven.
Edward Tronick ging meer onderzoek doen naar de veiligheid van hechting. Hij ontwikkelde hierbij
het still face experiment. Hij toonde aan dat onveilige hechting niks te maken heeft met trauma’s,
maar met het afstemmen tussen ouder en kind wat de hele dag door gebeurd. In het experiment liet
hij zien hoe afstemming tussen een moeder en een baby gaat. Hierbij is een heel duidelijk verschil te
zien als de moeder sensitief reageerde en als de moeder het gedrag van de baby negeerde. Het
toonde aan dat baby’s hele sociale wezens zijn die heel goed doorhebben wat hun verzorger doet,
voornamelijk de gezichtsuitdrukking. Zo schatten ze in hoe ze om moeten gaan met de situatie, of ze
in veiligheid of onveiligheid zijn. Baby’s doen al aan social referencing, ze gaan al onderzoeken door
te kijken naar anderen en door te wijzen. Als ze ergens naar wijzen, zullen ouders hier uitleg over
geven en komen ze meer te weten. Met deze informatie kunnen ze inschatten hoe ze in de wereld
komen te staan en een beeld vormen.
Failure to thrive is de situatie waarbij kinderen geen emotioneel contact meer hebben met hun
ouders, maar wel fysiek verzorgd (voeding, onderdak, kleding) worden, met als gevolg dat ze
groeiproblemen krijgen.
Mary Ainsworts wilde hechting kunnen meten, ze ontwikkelde vier gehechtheidspatronen:
1. Veilige hechting: het kind is graag bij de ouders, maar kan ook zonder
Voorbeeld: Kind wordt naar de crèche gebracht en gaat even huilen als de ouder weggaat, maar
stopt al snel als een leidster het kind troost. Als de ouders terugkomen, zijn ze blij.
Innerlijk werkmodel: ik ben veilig, ik doe ertoe, ander is te vertrouwen
2. Onveilig-vermijdende hechting: een ouder die niet reageert en dus niet sensitief is, kinderen
gaan doen alsof ze alles zelf kunnen en de ouder niet nodig hebben, deze mensen weten niet
dat er oersoep bestaat en gaan er dus ook niet naar op zoek
Voorbeeld: Kind wordt naar de crèche gebracht en vind het niet erg als de ouder weggaat, maar ook
als de ouder terugkomt reageert het kind niet of stoot het kind de ouder zelfs af.
Innerlijk werkmodel: ik ben continu onveilig, ik doe er niet toe, ander is niet te vertrouwen, ik moet
het alleen doen
3. Onveilig-ambivalente hechting: een angstige ouder zorgt ervoor dat kinderen gaan doen alsof
ze heel veel troost en bescherming nodig hebben omdat ze merken dat de ouder het eng
vind als ze zelf gaan ontdekken, deze mensen weten dat de oersoep bestaat en gaan deze
opzoeken
Innerlijk werkmodel: ik ben niet altijd veilig, ik doe er niet toe, het is maar afwachten wat ik krijg
4. Onveilig-gedesorganiseerde hechting: een ouder die het ene moment heel sensitief is en het
andere moment juist boos kan worden, kinderen worden bang en raken in de war, deze
mensen krijgen de ene keer wel oersoep en de volgende keer juist weer het
tegenovergestelde
Innerlijk werkmodel: ik ben altijd in gevaar, ik doe er niet toe, de ander is niet te vertrouwen ook al
doet iemand aardig
, De kans op (on)veilige gehechtheid hangt af van:
- Sensitiviteit: reageren op signalen van het kind, dit bestaat uit het goed opvangen van
signalen, tijdig reageren en een passende actie uitvoeren
- Gehechtheid opvoeder
- Angstig gedrag naar kinderen
- Temperament van het kind: aard van het kind
De temperament van het kind hangt af van de extraversie (socialiteit), vriendelijkheid, emotionele
stabiliteit (emotie), ordelijkheid en openheid van het kind. Als een kind voldoet aan deze eisen, is er
een positief affect. Het tegenovergestelde hiervan is een negatief affect. Zo’n kind heeft een lage
zelfcontrole, het vermogen van een kind om emoties te reguleren en onder bewuste controle te
krijgen.
Martin Appelo bedacht de oersoep. Een combinatie van sensitiviteit en veiligheid van de ouders
waardoor een kind de wereld durft te ontdekken. Kinderen die veilig gehecht zijn, hebben het
vertrouwen dat ze zichzelf wel kunnen redden, dat de primaire verzorger terugkomt. Bij een goede
hechting kun je dus ook goed alleen zijn en de wereld gaan ontdekken.
Een veilige hechting is voor in de evolutie ook belangrijk, voor het blijven bestaan van onze soort.
Door te exploreren, de wereld in te gaan, leren kinderen zowel cognitief als motorisch. Het
gehechtsheidsgedrag, het teruggaan naar
de ouders bij iets engs, zorgt ervoor dat de
ouders het kunnen verzorgen en de soort in
leven blijft.
Een veilige of onveilige hechting is
bepalend voor:
- Omgang met stress
- Relaties in de toekomst
- Kans dat eigen kinderen veilig of
onveilig gehecht zijn
- Psychopathologie, abnormaal
gedrag en psychische ziekten
- Ontwikkeling in brede zin
- Antisociaal gedrag
- Jeugdcriminaliteit
Mary Main keek naar hoe je de gehechtheidspatronen bij volwassenen kan herkennen. Ze doet dit
met een gehechtheid biografisch interview. Het is een heel uitgebreid interview waarbij totaal niet
wordt gelet op wat iemand antwoord, maar hoe iemand antwoord.
Hoorcollege 2
De ontwikkelingspsychologie is de wetenschappelijke studie naar groei, verandering en stabiliteit van
conceptie tot ouderdom. Hierbij wordt gekeken vanuit een fysiek, een cognitief, een sociaal-
emotioneel en een persoonlijkheid perspectief. Het nut van ontwikkelingspsychologie:
- Het tentamen halen
- Leren om ontwikkeling te signaleren door vanuit verschillende perspectieven te kijken
- Leren om kinderen beter te begrijpen en je in te kunnen leven
