Zelf heb ik een 8,5 gehaald voor mijn mondeling tentamen van dit vak. In deze samenvatting zet ik alle filosofen en hun gedachtegoed op een begrijpelijke, maar niet-verhalende manier uiteen. De volgorde verloopt per moderniteit (moderniteit 1.0-moderniteit 5.0), waarna een begrippenlijst volgt. Ver...
Indeling:
- Moderniteit 1-5
- Begrippenlijst op volgorde van moderniteit
- Overige onderwerpen per week
- Begrippenlijst overige onderwerpen
Moderniteit:
- Definitie: de materiële realiteit en manier van denken
- Begon bij de Verlichting
- Volgt het verhaal van vooruitgang en praktijk met concrete gevolgen
- Thema’s: Rationaliteit en vooruitgang/kennisgroei
,Moderniteit 1.0 (1650-1800) ontstaan van moderniteit
Verlichting veranderingen op drie niveau’s:
1. Wereldbeeld: Aristotlisch mechanisch (wereld is een uurwerk Spinoza)
2. Methode: alledaagse ervaringen (zintuigelijke ervaringen)/ Bijbel empirie
3. Uitleg: alledaagse taal wiskunde
(4.) kennisgroei: macro-microkosmos fundamentele onderscheiden (rationalisme vs
empirisme)
- Subject-objectschema: kentheoretische vraag; waarop berust kennis?
o Empiristen
Buitenwereld werkt in op het subject (object subject)
Inductieve redeneerwijze
Francis Bacon: waarneming is onproblematisch
o Rationalisten:
Ratio/geest als basis voor de kennis (subject object)
deductieve redeneerwijze
René Descartes: waarneming is problematisch
- 1800:
o Emmanuel Kants gedachtegang die leidde tot de Tweede Copernicaanse Wending:
Hume heeft gelijk! Er is een causaliteitsprobleem: we kunnen niet rationeel
funderen of er een causaliteit is tussen twee zaken.
Kant lost het causaliteitsprobleem op:
Het bewustzijn gebruikt volgens Kant aanschouwingsvormen en categorieën om
tot objectief geldige oordelen te komen.
Causaliteit is geordend in zuivere categorieën die niet uit de ervaring voortkomen
maar a priori in het denken besloten ligt.
“Gedachten zonder inhoud zijn leeg, observaties zonder begrippen zijn blind”; de
fenomenale wereld is de wereld die aan het kennend subject verschijnt die het
subject begrijpt door middel van ordening in het bewustzijn.
Het transcendentaal subject is dus vereist om kennis te verkrijgen.
Universeel en tijdloos
o Michel Foucault: Het ontstaan van de mens (over 1800)
‘Les mots et les choses’ (1966)
3 vormen van épistèmen (hoe wisten we?)
1. Renaissance (<1650):
a. Woorden-dingenverhouding
i. Gelijkenissen
ii. Geen onderscheid
iii. Voorbeeld: walnoot
2. Klassieke tijd (1650-1800:
a. Wetenschap van de Rijkdom
b. Natuurlijke historie
c. Algemene grammatica
d. Woorden-dingenverhouding:
i. Perfecte representatie
ii. tabellen
3. Moderne tijd (1800-heden)
a. Economie, biologie, taalkunde
b. Woorden-dingenverhouding:
i. Hoe is representatie mogelijk?
Foucault: “De mens is een vreemde empirische transcendentale dubbelfiguur.”
, Moderniteit 2.0 (1800-1900) moderniteit wordt dominant
- Ontwikkelingsdenken/evolutie/teleologie:
o Georg Hegel:
Uitbreiding van Kant:
transcendentaal subject is de Geist
Geist maakt mogelijk de wereld te kennen
De wereld is echter afhankelijk van de manier waarop het subject in elkaar
steekt
o Kant: wereld = product van de rede
o Hegel: wereld = product van onze Geest/Geist
Geist heeft meerdere vormen
Individueel bewustzijn
Verzelfstandigd product van het bewustzijn
Collectief zoals volksgeest en tijdsgeest
Geest is onderdeel van een dialectisch proces tussen ‘wereld’ en ‘geest’
dialectiek van de geest (dialectisch idealisme) is het hieropvolgend wereldbeeld
van Hegel.
Door de geest te ontwikkelen, ontwikkelt de mens ook de wereld.
o Karl Marx:
Dialectisch materialisme:
Verdeelt de maatschappij:
Bovenbouw: godsdienst, politiek, cultuur, bewustzijn
Onderbouw: productiekrachten en productieverhoudingen
Onderbouw is primair, bovenbouw is secundair
Dialectiek uit zich in de klassenstrijd
Beoefent substantiële geschiedfilosofie
Invloed:
Geschiedschrijving: aandacht aan de niet-politieke geschiedenis
Maatschappijanalyse: kritiek op kapitalisme
Politiek: er was een politiek doel
“Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretiert, es kommt aber
darauf an, sie zu verändern”
- Positivisme/ Erklären / wetmatigheid:
o Émile Durkheim:
Sociale feiten:
Er is geen individueel wilsbesluit
Neemt methodologisch stelling, niet ontologisch (hoe we erachter komen, niet hoe
het is).
Collectieve representaties laten de sociale realiteit zien Zelfmoordonderzoek
o Carl Hempel
Hoofddoel moet zijn: de formulering van algemene wetten Covering Law
Model
Verstehende methode kan dit niet vervangen
Wetgevend verklaringsmodel!
- Historisering wereldbeeld
o Leopold von Ranke
In vergelijking met Hegel: even nationalistisch, eurocentrisch en naast het
hieropvolgende is zijn werk gevormd door een religieuze levensbeschouwing en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Koevoet19. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
