Hoofdstuk 2 taalverwerving
2.1 Uitleggen van begrippen
- Taalverwerving: spelenderwijs een taal eigen maken (onbewust leren van een taal)
- Intentioneel leren : bewust leren van een taal (met regels en alles erbij)
- Moedertaal (T1): de eerste taal die een kind verwerft
- Tweede taal (T2): een taal die mensen leren in een omgeving waarin deze taal dominant is,
maar wat niet zij/haar moedertaal is
- Vreemde taal: een taal leren in een omgeving waarin deze taal niet dominant is (leren van
een taal als Frans op school)
- Additional language : een andere taak dan de moedertaal die voor communicatie kan worden
gebruikt.
- Tweetaligheid: iemand gebruikt regelmatig 2 talen. Dit zegt niks over het niveau van de talen
die hij/zij spreekt en de verdeling van hoeveel ze de taal gebruiken.
- Meertaligheid: hierbij heeft iemand meerdere talen verworven. (Tweetalig is automatisch
ook meertalig)
- Halftaligheid: kinderen beheersen maar half hun moedertaal en half een tweede taal,
bijvoorbeeld door migratie.
- Dialect: een streekgebonden variëteit van de standaardtaal. Kinderen die kunnen schakelen
van dialect naar Standaardnederlands mogen zich ook meertalig noemen.
- Anderstaligheid: in dit boek kinderen in het Nederlandse basisonderwijs met een andere
moedertaal.
- Lingua franca: taal die gebruikt wordt als gemeenschappelijke communicatietaal door
sprekers van verschillende talen.
- Globish: een eenvoudige versie van het Engels met een vocabulaire van slechts 1.500
woorden.
- Native speaker (NEST): een native speaker van een bepaalde taal heeft die taal als
moedertaal.
- Near native speaker: iemand die bijna net zo goed de taal spreekt als de native speakers van
die taal. Maar het is niet hun moedertaal.
- EFL : English as a Forgein Language
- TEFL : Teaching English as a Forgein Language
2.2 Verwerven van de moedertaal
Op 4 van deze aspecten gaan we verder in:
- Klankherkenning
- Klankproductie
- Woordgeheugen
- Zinsvorming
Klankherkenning
De periode waarin kinderen nog niet spreken heet de stille periode. Ze verwerven wel taal.
Klankproductie
Na 6 maanden verandert het brabbelen in taalspecifiek brabbelen in de moedertaal.
,Woordgeheugen
In het 2e jaar start het woordgeheugen (woordherkenning en woordvorming) en de woordproductie.
Woordherkenning is de herkenning bij kinderen dat sommige klankcombinaties een betekenis
hebben. Dit ontdekken kinderen rond hun 1 e levensjaar. Woordvorming is het zelf vormen van
woorden door de kinderen. Meestal worden de woorden eerst krom en afgekort uitgesproken.
Zinsvorming
In het 3e levensjaar komt dit op gang. Meestal begint herkenning van zinsstructuren al op de 2 e
verjaardag en dan begint het zelf formuleren van zinnen. Op 6-jarige leeftijd is er bij kinderen een
articulatiebasis ontstaan (basis voor uitspraak).
Stadia/mijlpalen in de moedertaalverwerving globaal gekoppeld aan leeftijd:
- De periode voor de eerste woordjes > 0-12 maanden
- De periode van de éénwoordzinnen > 12-18 maanden
- De periode van de tweewoordzinnen > 18-24 maanden
- De periode van de meerwoordzinnen > vanaf 2 jaar
- De periode van uitbreiding van woordenschat tot vertellen van een kort verhaaltje > 5 jaar
- De periode van de passieve woordenschat (begrijpen wat er gezegd wordt) naar de actieve
woordenschat > vanaf ongeveer 5 jaar
Van 5 tot 10 jaar wordt de taal voltooid. Vanaf het 7 e jaar komt daar lezen en schrijven bij. Overigens
zijn kinderen op hun 10e niet klaar met taal leren, dit gaat hun hele leven lang door.
2.3 Taalleervermogen en taalproblemen
2.3.1 Vermogen om een taal te leren en te verwerven
We bekijken hier enkele aspecten die verband houden met het vermogen om een taal te leren of te
verwerven.
Beste leeftijd om de moedertaal te verwerven
De kritische periode is de eerste 7 jaar van je leven. Hierin ben je extra gevoelig voor het verwerven
van de moedertaal. Uit empirische casuïstiek (waarnemingen in de praktijk) blijkt dat kinderen veel
moeilijker en op een latere leeftijd leren spreken, als ze tot hun 7 e jaar niet voldoende in aanraking
gekomen zijn met taal. Na de kritische periode is geen plotselinge afname van het taalleervermogen
voor de moedertaal.
Beste leeftijd om een vreemde of tweede taal te leren
Ook hier is het het beste zo vroeg mogelijk te beginnen. Daarnaast zijn jonge kinderen nog niet
beschaamd over hun uitspraak en daardoor durven ze de nieuwe taal meer te spreken.
De periode waarin het beste een vreemde of tweede taal geleerd kan worden heet de gevoelige
periode. Deze heeft geen duidelijke lijnen wanneer deze loopt en ook na deze periode kan je prima
een tweede of vreemde taal leren. Wel kun je dan aan uitspraak horen dat de taal later geleerd is.
2.3.2 Taalproblemen en hoe deze te voorkomen
Taalproblemen
Er is pas sprake van een taalprobleem of taalachterstand als een kind de mijlpalen niet haalt en
minder presteert dan 90% van de gemiddelde leeftijdsgenoten.
Een aantal oorzaken van problemen met taalverwerving:
- Beneden gemiddelde intelligentie/ hersenbeschadiging/ contactstoornissen
- Organen die nodig zijn om te spreken.
, - Er is veel omgevingslawaai.
- Als er tegen een jong kind weinig of niet wordt gesproken..
Jij als leraar kan door middel van observatie vaak als eerste het probleem merken bij kinderen:
- Een kind spreekt niet, maar begrijpt wel alles. In dat geval is er geen taalprobleem.
- Er zijn fysieke problemen zoals een slecht gehoor of een achterstand in de ontwikkeling.
- Een vierjarig kind spreekt nog geen Nederlands, maar het spreekt wel de moedertaal goed.
Dan is er ook geen sprake van een taalachterstand.
Voorkomen van taalproblemen
Twee partijen spelen een belangrijke rol hierbij:
- De ouders en verzorgers : interactieve communicatie, een op een
- De omgeving : Nederlands sprekend
Invloed van onregelmatigheid op het leren van de moedertaal
De mate van klankzuiverheid : mate waarin de klanken overeenkomen met de letters.
2.4 Meertaligheid
- Dominante talen: Een taal dat voor iemand zijn eerste taal is.
- Probleemoplossend vermogen : kinderen die meertalig zijn hebben een grotere hersenen,
creatiever en kunnen oplossend denken.
- Schakelen/ code switching : het wisselen van de ene naar de andere taal bij meertaligen.
(Taal)vaardigheid
factoren die een rol spelen bij de taalvaardigheid in Nederlands als tweede taal:
- De motivatie om Nederlands te leren is belangrijk (zowel bij kind als ouders)
- De hoeveelheid tijd die kinderen doorbrengen bij moedertaalsprekers en Nederlands
sprekers.
- Kinderen met laagopgeleide ouders hebben vaak een minder interactief taalaanbod.
Rol van de omgeving bij het leren van Nederlands als tweede taal
De omgeving is belangrijk bij het leren van Nederlands bij anderstalige kinderen. De omgeving
bestaat uit:
- Ouders : interactief met het kind, tv programma’s Nederlandssprekend.
- De leraar en de school : meer Nederlands te laten communiceren.
- De overheid : 1998-2004 kregen deze kinderen meer schooluren.
2.5 Leren van een tweede of vreemde taal
Ook de stille periode geldt voor de vreemde/tweede taal leerlingen.
2.5.1 Simultane taalverwerving en successieve taalverwerving
Simultane taalverwerving : verwerft een kind meerdere (moeder)talen tegelijkertijd op jonge leeftijd.
Kinderen die voor hun 7e jaar tweetalig zijn opgevoed, ontwikkelen overlappende corticale activiteit
(cortex is hersenschors) voor de twee talen.
Successieve taalverwerving : verwerft het kind een tweede taal na het leren van de moedertaal.
Omdat het kind op latere leeftijd erbij leert, kent het de begrippen al, dus de leersituatie is anders.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper renatesanting. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,89. Je zit daarna nergens aan vast.