College aantekeningen

College aantekeningen Europese Rechtsgeschiedenis (9 mee behaald)

0 keer verkocht

Vak
Europese Rechtsgeschiedenis

Instelling
Tilburg University (UVT)

Dit document bevat alle college aantekeningen van het vak Europese Rechtsgeschiedenis. Erik-Jan Broers geeft dit vak al jaren op de universiteit en veel verandert er niet aan geschiedenis. Ik heb alles uit de hoorcolleges zorgvuldig genoteerd (in verhaalvorm), waardoor je weinig kan missen qua tent...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 63 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 27 oktober 2022
Aantal pagina's 63
Geschreven in 2020/2021
Type College aantekeningen
Docent(en) Erik-jan broers
Bevat Alle colleges

hoorcollege
europese rechtsgeschiedenis

€5,19

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Hoorcollege 1
SHEETS
Slide 1 - REPUBLIEK:
- territoriale uitbreiding

Slide 2:

We bestuderen Romeins recht omdat dat de bakermat is van onze westerse juridische
cultuur.
In de koningstijd had je de centrale figuur (vorst) die heel veel bevoegdheden cumuleerde, hij
was oa ook de voornaamste wetgever. Deze concentratie van bevoegdheden heet het
imperium, en in de republiek wordt dat imperium een soort van onderverdeeld aan
magistraten. Zo wordt de machtsconcentratie tegengegaan, zodat er geen
alleenheerschappij is.
De praetor verleent vorderingen die dienen om een proces te starten. Praetors worden maar
voor een hele beperkte tijd aangesteld.

Wat blijft uit de tijd van de Republiek?
- auctoritas: recht is redeneren en argumenteren
Het gezag wordt ontleend aan de kwaliteit van het argument, als jurist moet je
proberen door te dringen tot de kern van de regel
- Concrete en vaste feiten/argumenten zijn de basis van het recht.
- imperium is eraan ondergeschikt
- ook: feitelijk (casuïstisch) ) Het blijft heel sterk gericht op de feiten
- ius is voor iedereen (ius gentium, suum cuique tribuere) – men geeft ieder zijn deel)
In de Republiek gaat men die rechten uitbreiden van de patriciërs tot ook de
plebejers. Het ius is voor iedereen.

Slide 3:
- recht = procedure ; concrete praktische feiten zijn het focuspunt en ze gebruiken het
recht door te redeneren.
-
 praetor neemt over van pontifex (de hoogste priester)
 praetor centrale figuur in ius
Het optreden van de juristen en praetor zorgde ervoor dat het recht

, voor iedereen was, ook voor mensen die buiten de Romeinse
Republiek vielen.
 expert in recht = jurist
- verlenen advies (respondere), schrijven contracten
(cavere), staan bij in proces (agere)
- stilaan: rechtswetenschap, door invloed van Griekse
filosofie

Slide 4:
crisis:
- derde eeuw vC:
 conflict met Carthago Punische oorlogen
 ontstaan nieuwe klassen als gevolg van de oorlogen, er was een
toevloed van slaven en het proletariaat
- een nieuwe stand ridders: door verovering Middellandse
Zeegebied, want er ontstond een vast leger. De oude stand
van de elite, de senaatstand zal volledig opzij worden gedrukt
- slaven, proletariaat
- eerste eeuw vC: De legers worden heel belangrijk, de aanvoerders gebruiken hun
macht om druk uit te oefenen in Rome en de bevolking voor zich te winnen.
 optimates (de traditionele elite) v populares (de nieuwkomers
die gebruik willen maken van de steun van het volk)
 mos maiorum (traditie van het Romeinse recht en Rome in het
algemeen) staat onder druk
 generaals: burgeroorlogen
 morele crisis: “waarden van de Republiek”

Slide 5 – begin KEIZERTIJD:
- één sterke figuur: Augustus – PRINCIPAAT (Het principaat was de staatsvorm die
Augustus heeft geënt op de overblijfselen van de oudere Romeinse Republiek.)
Slaagt erin om een eind te maken aan die burgeroorlogen na het winnen van de Slag
van Actium.
- dubbele politiek, hij wist dat wanneer hij de alleenheerschappij zou accepteren hij
voor 2 verschillende keuzes zou komen te staan:
 herstel Republiek:
- instellingen
- waarden
- voorkomen van nieuwe burgeroorlogen
- Hij wist dat als hij koos voor het herstel van de Republiek dat hij niet kon laten blijken
dat hij alleenheerser was, want dan kwam het niet overeen met de idealen van de
Republiek. Hij herstelde de senaat, maar ze erkenden zijn overmacht waardoor hij
alsnog het laatste woord had. Hij hield de consuls wel goed in te gaten of zij niet
teveel ambities hadden zonder zelf te laten merken dat hij de ‘baas’ zou zijn.
- Wanneer macht afgestaan werd gaf de senaat dat vrijwel gelijk terug, het werd een
soort spel. Waar de keizer gebruik van maakte. De magistraten werden wel opnieuw
in hun macht hersteld, dit behoorde allemaal tot het herstel van de waarden van de
Republiek. Augustus wilde de Republiek weer in ere herstellen en alle zeden/zonden
wegwerken bijvoorbeeld: kinderhuwelijken.
- Op een gegeven moment begon het op te vallen dat Augustus steeds zichzelf als
consul koos, hierdoor kwam hij onder druk te staan. Hij werd ziek en besefte dat

, wanneer hij zou sterven alles in duigen zou vallen, er was echter geen sprake van
een opvolger benoemen omdat de magistraten in feite de macht hadden omdat het
senaat tot het levende orgaan van de Republiek behoorde. Nadat Augustus beter
werd besefte hij dat hij nog meer tot de achtergrond moet treden, omdat de senaat
begon te twijfelen aan de hoeveelheid macht de keizer echt had. Wel gaven ze hem
in ruil daarvoor het volkstribuun in handen (de vergadering van de plebejers met een
vetorecht), hiermee kon hij erg veel controleren; herken weer dat spel van macht
teruggeven.

Slide 6:
- één sterke figuur: Augustus. Hij weet dat hij alle macht heeft maar hij mag niet doen
alsof hij alle macht heeft.
- dubbele politiek: De Republiek herstellen maar ook de gebreken die deze had,
waardoor de burgeroorlogen ontstonden, ervoor zorgen dat deze zich niet herhalen.
Dubbele politiek, aan de ene kant de macht herstellen enzo en aan de andere kant
de traditie in ere houden.

 herstel Republiek:
 voorkomen van nieuwe burgeroorlogen: Na een terugval beseft
Augustus dat hij het nog rustiger aan moet doen, dus hij besluit zelf
geen consul te worden maar deze taak aan een ander te geven.

- controle provincies:
Provincies waren verdeeld onder magistraten, maar de keizer
hield gezag/toezicht over hen.
- cumuleren mandaten
Mandaat:
- bijzonder imperium: provincies worden onder controle gebracht
van Augustus, hij wist dat hij moest vermijden om alle
provincies op te nemen, maar hij laat wel een bijzonder
imperium toekennen waardoor hij de controle krijgt over de
magistraten, hij werd er net boven geplaatst dus hij kon
ingrijpen als er onrust ontstond
- princeps – principaat, dit is de positie van vooraanstaande
vergeleken met collega’s. Kon zijn inzichten aan andere
opleggen. Augustus is nu princeps
- Caesar -> keizer: dit gaat Augustus zichzelf noemen naar zijn
grootoom
- meer representatie; Augustus was een moderne politicus, hij
promootte de Republiek door middel van propaganda en het
steunen van projecten met geldsommen. Hierdoor probeerde
hij de steun van het volk te verkrijgen. Augustus gaat ook meer
oog hebben voor expertise, hij gaat veel nieuwkomers uit het
buitenland naar de senaat laten komen en deze staan heel
dichtbij Augustus, dus zo speelt Augustus een heel tactisch
spel waarin hij doet alsof hij niks van macht heeft, maar waarin
hij stiekem alle macht heeft.

Slide 7:
- instellingen

,  Senaat:
- keizer zit voor
- gaandeweg verklaringen van keizer
- Dit begon heel bescheiden, maar werd stilaan wetgeving waardoor hij
uiteindelijk de macht toch overnam.
- comitiae gebruikt om wetten goed te keuren, het gene wat de senaat
zei waren eerst adviezen aan de comitiae maar nadat de invloed van
de keizer toe nam werd de senaat met als hoofdaanvoerder de keizer
het orgaan wat besliste over wetten. De senaat en comitiae werden
steeds minder relevant en de keizer nam steeds meer macht over.
 quaestor: naast staatskas van Senaat fiscus
minister van financiën; maar de Keizer begint stilaan een eigen schatskist te
houden; die noemt men meer en meer fiscus. De Keizer gaat meer en meer
belastingen heffen en deze worden in de schatskist van de Keizer gestort en
niet die van de senaat.
 ambtenaren: minister, praefectus praetorio
Zij werkten voor de keizer, het waren vaak vrijgelaten slaven van de keizer;
helpers. Alleen de keizer had controle over hem, de senaat had niks te
zeggen over deze ambtenaren.
 De lijn die je ziet in het verloop van de Republiek is dat eerst Augustus de
Republiek in ere hersteld en daarmee ook propagandeert maar gaandeweg er
steeds minder verbloemd wordt dat de keizer daadwerkelijk wel de macht
heeft en alles bepaald.

Slide 8:
- Rechtsbronnen
Eerst werd er vooral beroep gedaan op de praetor die conflicten oploste en
daarnaast juristen die daarvan een harmonieus geheel van maakte.
- RECHTSWETENSCHAP
De eerste eeuwen na Augustus komt de rechtswetenschap tot bloei
omdat de invloed van de Griekse filosofie toeneemt. Dingen werden
schriftelijk opgesteld waardoor je opinies kon nalezen en beter kon
naleven. Het gaf een boost aan de kwaliteit en de inhoud van de
rechtswetenschap.
nieuw:
- schriftelijk advies; juristen gingen dit laten kopiëren zodat het verspreid kon worden
en de kwaliteit van het recht dus toenam.
- responsa – verzamelingen. Juristen gaan kopietjes bijhouden, deze bundelen ze en
vervolgens publiceren ze deze.
- leerboeken (Instituten) – Gaius: er ontstonden rechtsscholen maar om te beginnen
gelijk met de responsa was te lastig daarom werden er leerboeken van het recht opgesteld.
Gaius was een persoon die een handboek heeft gemaakt en waar we uit kunnen opmaken
hoe het Romeinse recht in elkaar stak.

Slide 9:
- rechtsbronnen
- RECHTSWETENSCHAP
autonomie van juristen wordt als probleem beschouwd door de keizer, want juristen konden
nu zelf een opinie opstellen wat een bedreiging voor zijn macht kon zijn.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jillderooy. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Begin nu gratis

Laatst bekeken door jou

Voordeelbundel ·

(0)