Literatuur stadsgeografie
H3 – Urban form and structure
Morphology = de vorm van een stad tastbare uitkomst van een complexe mix
van socio-economische factoren en ideeën en intenties van groepen en
individuen vanuit binnen en buiten de stad.
Belangrijkste fasen urbanisatie:
Pre-industriële stad
*Belangrijke personen: Sjoberg en Vance
*Marktkapitalisme
*regulatie private-elite, laissez-faire development en weinig staatscontrole
*Vorm stad:
- Dicht op elkaar gebouwd
- prestige gebouwen en huizen in het centrum met daaromheen etnische
wijken
- plots in multiple use
Industriële / Moderne stad
* Marx/Engels, Chicago School: Burgess en Hoyt
* Industrieel kapitalisme, Fordisme
* publieke sector, state planning, welfare/state control
* Vorm stad:
- CBD omringd door industriële zone
- suburbs buiten het centrum
- Toenemende sociale status van centrum naar rand
Post-industriële / post-moderne stad
* California School (LA-school): Scott, Soja en Davis
* Late kapitalisme, post-fordisme
* publiek-private samenwerking, ondernemersschap en flexibele interventie
* Vorm stad:
- Gefragmenteerde vorm (patchwork)
- Ontwikkelingen edge city
- toenemende socio-economische polarisatie en ‘fortress’ landscapes
Morphologie was vooral gericht op de fysieke kenmerken als oorzaak voor de
locatie en ontwikkeling van nederzettingen Morphogenetic study =
overweegt ook de krachten die leiden tot deze ontwikkelingen.
Conzen studie urban forms ↑
Basisprincipes urban morphological study:
- De splitsing van het urban landscape in plan, bouwvorm en landgebruik
complexiteit ↓
- De onderverdeling van een stadkaart in straten, open ruimten en gebouwen om
de key elementen van de tweedimensionale vorm van de stad te begrijpen
- Individueel stuk land als fundamenteel voor de analyse
,Ontwikkelingen in het stedelijk landschap:
- Verschillende elementen in de stad veranderen in verschillende snelheden
gedurende de tijd
- bugage cycle hierbij wordt de ruimte optimaal benut, omdat er vaak een
muur om de stad stond waardoor expansie niet mogelijk was. Burgage plots zijn
een typische structuur waarbij woningen, werkplaatsen en opslagplaatsen
worden gecombineerd in een plot.
- Fringe belts meer open vorm dan de gebieden binnen en buiten de band,
doordat aan de rand van de stad land goedkoper is en meer beschikbaar om in
lage dichtheden te bouwen hier de bouw van huizen met veel grond,
ziekenhuizen, universiteiten etc. zie case study en blz. 44
Socio-economische transformaties en urbanisatieprocessen opkomst urbane
vormen
Vermoedelijk ontwikkelden de eerste stedelijke nederzettingen in verschillende
delen van de wereld zich onafhankelijk van elkaar. grote variëteit in hun vorm
Pre-industriële stad
De nadruk in steden kwam meer te liggen op economische zorgen dan op
religieuze.
Sjoberg model met prestige gebouwen, religieuze elementen en de vestiging
van de elite in het centrum met concentrische ringen van afnemende sociale
status vanuit het centrum naar de rand.
Moderne stad
Door industrialisatie en kolonialisme (uitwisseling ideeën stedenbouw)
Er ontstonden veel nieuwe steden gebaseerd op de exploitatie van nieuwe
hulpbronnen zoals kolen, nieuwe transportlinks (spoorweg) en nieuwe
industrieën.
Industriële stad
Burgess model (aanvulling op wat ik al weet) stad als ‘social organism’. Het
model laat de toenemende functionele segregatie van de industriële stad zien
met een toenemende splitsing van thuis en werk.
Hoyt’s model bestrijdt het idee van een concentrische zone structuur voor de
industriële stad en vond dat woongebieden beter begrepen konden worden als
een patroon van sectoren. Wel wonen de rijkere ook meer naar de rand van de
stad.
Variatie modellen Burgess en Hoyt model van Ullman en Harris steden
ontwikkelen zich om een kern en een reeks lokale omstandigheden zijn belangrijk
voor de locatie en clustering van verschillende land uses.
Mann’s model armere mensen wonen aan de rand door overheidsingrijpen in
de huizenmarkt
,Suburbs: 19e eeuw geometrische vorm
20e eeuw meer open en organische vormen (ideeën Garden City)
Veranderingen in stadsplan door industrialisatie street widening, straightening
en new breakthrough streets to accomodate new transport forms (vb. Trams
en toenemend verkeer). Ook werd de maat van percelen groter en ontstond een
grotere schaal van bouwvormen (vb. wolkenkrabbers).
De koloniale en post-coloniale stad
De nieuwe nederzettingen en controlesystemen van de kolonialisten leidden tot
de abandonment van inheemse steden. Soms bouwden de kolonialisten
nederzettingen naast bestaande voor afstand populaties duale city dit
begrip is echter te simplistisch en er ontstaan hybride zones.
Na onafhankelijkheid konden de steden in de voormalige koloniën zich op 2
manieren ontwikkelen:
1. De steden ontwikkelden zich naar westers idee (CBD, fabrieken) urban
convergence?
2. Steden ontwikkelen zich juist niet westers (Armen aan de rand (sloppenwijken),
rijken in het centrum).
Post-moderne stad
LA-school belangrijk thema is de fragmentatie van de urbane vorm. De post-
moderne stad is meer chaotisch in structuur dan de moderne stad.
gefragmenteerd in series van onafhankelijke nederzettingen, economieën,
gemeenschappen en culturen.
‘galactic metropolis’ (Lewis) idee dat de stad eerder een patroon van sterren in
de ruimte is dan een unitaire metropool groeiende vanuit één centrum.
Opkomende trends die het urbaan landschap vormen, de 6 geografieën van
restructuring (Soja):
* De herstructurering van de economische basis van urbanisatie (opkomende
sectoren als producer services, high-technology, cultureel, entertainment en op
kennis gebaseerde industrieën)
* De vorming van een globaal systeem van wereldsteden
* De opkomst van edge cities of exopolis
* De veranderende sociale structuur van urbanisatie (nieuwe patronen van
segregatie en polarisatie)
* De opkomst van carceral architectuur gebaseerd op bescherming, surveillance
en uitsluiting
* Een radicale verandering in urban imaginary (themed shopping malls, etc.)
‘fortress landscapes’ = alle landschappen die zijn ontworpen rondom
veiligheid, bescherming, surveillance en uitsluiting
H6 – Planning, regeneration and urban policy
Definitie urban planning en urban policy is heel lastig te geven
Hoewel er al voorbeelden van planning waren in vroege stedelijke
gemeenschappen (vb. reflecteren geloof), vindt planning vooral zijn oorsprong in
, de 19e eeuw het willen contoleren van de snel groeiende industriesteden in EU
en VS planning ging vooral samen met de problemen van steden.
Late 20e eeuw crisis in moderne planning oplossen stedelijke problemen was
mislukt
- Groeiende publieke ontevredenheid over vernieuwing meer conservatief
vraag hoe steden herstelt moesten worden onder de de-industrialisatie
- Groeiende kritiek van Keynesianen over governance en management van
steden. Slechte stedelijke gebieden stimuleren beter te worden.
Volgens Cochrane urban policy = heel fluïde, gelinkt aan een stedelijk probleem
en aan veranderende ideeën over hoe deze problemen het best opgelost kunnen
worden.
Bekijken figuur 6.1
Planning tradities en approaches die in het westen zijn ontstaan in de 20 e eeuw,
werken vaak niet in de 21e eeuw of in steden in de Global South. Ook wordt het
lokale niveau vaak niet betrokken bij planning en management, waardoor
gemarginaliseerde groepen nog meer uitgesloten worden.
21e eeuw Strategic spatial planning ↑ (focust op het proces van
besluitvorming). Ook wordt duurzaamheid in stedelijke planning steeds
belangrijker.
Planning visions
Grondvaders van moderne planning.
Zij hadden visies over de ‘good city’ na de industriestad uit de 19 e eeuw
ontstaan problemen wanneer deze ideeën toegepast werden op andere plaatsen
en omstandigheden.
The garden city – Ebenezer Howard
* Landbouwgrond wordt gekocht voor een lage prijs hierop wordt gebouwd en
ontwikkeld gemeenschap profiteert van de stijgende grondwaarde winst
wordt gebruikt voor verdere ontwikkeling.
* Zijn succes lag in zijn kundigheid van het overdragen van zijn ideeën.
* Garden City = Social City
een gedecentraliseerd netwerk van garden cities van ong. 32.000 mensen
omringen een centrale stad van ongeveer 58.000 mensen. Tussen de steden zit
groene ruimte en ze zijn verbonden door transportnetwerken (zie figuur 6.2).
* Oprichting Garden City Association (GCA) tuinstad in praktijk: Letchworth
Arts and Crafts Movement (architecten Unwin en Parker) was van grote
invloed bij het geven van een driedimensionale vorm aan de tuinstad.
Zijn ideeën zijn in grote delen van de wereld overgenomen (vb. in de VS Stein en
Wright)
Maar ook kritiek op de anti-urbane visie door de lage dichtheid suburban en
kleine stad leven. Veel garden suburbs hadden tekort aan commerciële
functies, waardoor geen gemixte gemeenschappen ontstaan. Veel nieuwe
stadsbewoners ondervonden uitsluiting, isoloatie en lack of community = ‘new
town blues’