Samenvatting
HC Samenvatting Verlichting
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Samenvatting van de Historische context Verlichting (VWO)
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvatting Verlichting 1650-19001 Wetenschappelijk revolutie
Vanaf de renaissance kwamen er steeds meer onderzoekers die geen geestelijken
waren. Het gevolg was een periode met een groot aantal uitvindingen die later de
Wetenschappelijke Revolutie werd genoemd. Belangrijke kenmerken: 1) nieuwe
manieren van onderzoeken: observeren, experimenteren en redeneren 2) grote
veranderingen in het leven van mensen: vooruitgang medische zorg en nieuwe
energiebronnen 3) met geweld gepaard gaan verzet van de kerk en aanvankelijk ook
de overheid en sommige bevolkingsgroepen.
Oorzaken revolutie: 1) ontdekkingsreizen: verbrede het wereldbeeld 2) ambachtelijke
technieken: praktische kennis nodig 3) humanistische tekstanalyse: werk Griekse en
Romeinse schrijvers en onderzoekers bestuderen (nadruk op zelfstandig denken van
de mens) 4) het rationalisme van Descartes (1596-1650): kennis komt voort uit
logisch denken, niet uit vaste ideeën 5) empirisme van Locke (1632-1704): kennis
gebaseerd op waarneming en ervaring.
Nieuwe inzichten en ontdekkingen: 1) Isaac Newton kwam tot de natuurwetten
(zwaartekracht), Antonie van Leeuwenhoek ontwierp microscoop 2) wonderen uit de
Bijbel konden niet met het menselijk verstand worden verklaard 3) ontkennen door
reizen nieuwe culturen 4) kritiek op de leer de kerk en levenswijze geestelijken.
Hierdoor ontstonden debatten over de positie van godsdienst in de samenleving.
Godsdienst en geweten werden zaken van het individu. Gevolg was dat bijna alle
vorsten één godsdienst gingen toestaan.
2 Wetenschappelijke revolutie leidt tot de Verlichting
Door de Wetenschappelijke revolutie groeide het aantal mensen dat niet meer iets
als waar aannam en gingen vertrouwen op hun eigen verstand. Zo ontstond in de
18de eeuw de Verlichting en verlichters vonden dat wetenschappelijke methoden
moesten worden toegepast op de samenleving. Met hun boeken wilden zij mensen
meer kennis (licht in de duisternis) bijbrengen. De verlichters wilden gebieden van de
samenleving toetsen aan de criteria van redelijkheid: 1) traditie: pleiten voor
scheiding kerk en staat, strijden tegen bijgeloof en afdwingen van bekentenissen
door marteling 2) religieuze praktijken: verdraagzaam zijn op godsdienstig gebied 3)
bestaande gezagsverhoudingen: volkssoevereiniteit, sociaal contract tussen vorst en
volk of burgers onderling, scheiding der machten in een staat 4) opvoeding: kinderen
meer als kind behandeld worden 5) onderwijs: kennis in samenleving werd vergroot
6) verbreiding van kennis: onderzoekers gingen elkaars resultaten uitwisselen en
samenwerken in wetenschappelijke verenigingen, belangrijkste boek werd de
Encyclopedie.
De maatschappijkritiek leidde tot optimisme en geloof in maatschappelijke
vooruitgang. Het menselijke verstand heeft evenwel zijn grenzen.
3 De belangrijkste verlichters en hun invloed
- Locke en Rousseau: natuurrechten (rechten die voor iedereen gelden) en idee van
sociaal contract (maatschappelijk verdrag om rechten te beschermen. Beroemdste
boek van Lock (1670) is Two treatises of government, beschrijft hij een aantal
rechten. Rousseau koppelde aan de natuurrechten en het sociaal contract ideeën
over: vrijheid en gelijkheid van slaven, vormen van directe democratie op basis van
, Algemene Wil.
- Montesquieu: scheiding der machten (trias politica) om vrijheid te waarborgen
- Adam Smith: tegen mercantilisme (regeringsmaatregelen om de uitvoer zo veel
mogelijk te bevorderen en de invoer zoveel mogelijk af te remmen), dit via een
vrijemarkteconomie, vrijhandel en zo weinig mogelijk ingrijpen van de overheid.
Rationeel eigenbelang speelde hierin een belangrijke rol (ieder individu moet de
vrijheid hebben zijn eigenbelang na te streven).
4 Veranderingen in de politieke cultuur
Nieuwe ideeën vonden brede verbreiding en werden uitvoerig besproken: 1)
privésfeer: salons en koffiehuizen 2) publieke domein: toneel, boeken, tijdschriften en
bibliotheken.
In de meeste Europese staten bestond het absolutisme, uitgegaan van Droit Divin.
De centralisatiepolitiek van de vorsten zorgde voor spanningen. Door de verbreiding
van de verlichte ideeën moesten vorsten voor het eerst rekening houden met de
publieke opinie in alle lagen van de bevolking. Publicatie van verlichtingsideeën werd
angstvallig in de gaten gehouden en soms verboden. Dit censuur was op
verschillende manieren te ontduiken: door kritiek niet direct te uiten (fictief),
dubbelzinnige formulieren te kiezen, boeken illegaal of in het buitenland uit te geven.
In sommige landen omarmden vorsten elementen van het verlichtingsdenken, zonder
dat zij het absolutisme loslieten (verlichte despoten met verlicht absolutisme). Zoals
Frederik de Grote (Pruisen) (Voltaire) en Catharina de Grote (Rusland) (Voltaire en
Diderot).
5 De onafhankelijkheidsoorlog van de VS
- Oorzaak 1: Breed verzet tegen nieuwe Britse belastingen
In 1756 Zevenjarige-oorlog in Noor-Amerika tussen Engeland en Frankrijk. Engelse
koloniën wonnen en koloniën moesten betalen voor de oorlogsschuld, dit deden ze
door ze steeds meer belastingen te laten betalen. De kolonisten waren boos door het
No taxation without representation. Kooplieden besloten tot een boycot of geweld.
- Oorzaak 2: Onbuigzame koers van de Britse koning
Kolonisten werden zich ervan bewust dat hun belangen niet dezelfde waren als de
Engelse. George III en de ministers die hij koos gaven voorkeur uit aan polarisatie,
‘blow must decide’/
In juli 1776 verklaarden dertien Britse koloniën zich onafhankelijk, door committees of
correspondence. De leider van de strijd was George Washington. Door het pamflet
Common Sense kreeg hij veel steun, er stond in dat de Amerikanen aan geen enkele
koning iets verplicht waren, dat een rechtschapen man meer waard was en dat het
continent niet langer genegeerd kon worden.
De oorlog duurde van 1775-1783, in 1776 werd de onafhankelijkheidsverklaring
opgesteld. Het bestond uit drie delen: ideeën waarop de kolonisten hun stap naar
onafhankelijkheid baseerden, grieven tegen George III en het besluit tot
onafhankelijkheid.
6 De grondwet van de VS weerspiegelt de ideeën van de verlichting
De grondwet van de VS in 1787 gaf een weerspiegeling van de ideeën van de
Verlichting. Belangrijke bepalingen: 1) De unie werd een federale staat (afzonderlijke
staten hebben volledige zeggenschap over onderwijs, politie, rechtspraak en
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pukvdbemt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 78252 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen