HEDENDAAGSE SOCIOLOGISCHE THEORIEËN
Samenvatting hoorcolleges, Wallace en Wolf & Hochschild
Collegejaar 2022-2023
1. INTRODUCTIE
De focus op tradities kwam vanaf ongeveer 1950 door denkers als Durkheim, Marx, Weber, Simmel en Mead.
Tegenverlichting: in plaats van redelijkheid staat juist onredelijkheid van het menselijk bestaan centraal.
Een theorie:
- Spreekt zichzelf nooit tegen
- Is expliciet en systematisch
- Brengt verschillende zaken onder in algemene principes
- Is in principe deductief (p.3)
- En heeft toetsbare, falsificeerbare afleidingen
Een traditie:
- Is van meta-niveau
- Omvat meerdere theorieën en is dus NIET hetzelfde als een theorie
- Helpt om theorieën af te wegen door ze met elkaar te verbinden
Er zijn vier aspecten bij het vergelijken van tradities:
1. Het centrale onderwerp: macro versus micro
o Micro: kleinschalig, tussen en binnen individuen, menselijke interactie
o Macro: op grote schaal, kenmerken van sociale structuur en rollen (mensen in relatie tot het grote
systeem)
2. Assumpties: de kijk op de mens
o Voorspelbaar: de menselijke natuur is bepaald en daardoor voorspelbaar, (waarden liggen ten
grondslag aan al het handelen)
o Creatief: ieder mens creëert eigen werkelijkheid en daardoor is gedrag niet voorspelbaar, er is
geen patroon, (je handelt vanuit je eigen belang)
3. *Deze wordt niet expliciet in Wallace & Wolf (p.8) besproken maar wel in de colleges
o Waarden: gedrag en motieven komen voort uit sociale waarden die gangbaar zijn in de sociale
klasse waar men vandaan komt
o Eigen belang
4. Methodologie
o Deductief: van algemeen naar specifiek, top-down, logisch redeneren
o Inductief: van observatie naar wetmatigheid, bottom-up, observatie
5. Doelen: het type vragen die de theorie
moet kunnen beantwoorden
o Beschrijvend: gebaseerd op
observatie, hoe?
o Verklarend: algemenere uitspraken
1
,2. SYMBOLISCH INTERACTIONISME
Handvaten
- Micro (het is een heel sociaalpsychologische traditie waarbij de focus ligt op de individu)
- Creatief (mensen creëren op actieve wijze hun eigen werkelijkheid en hebben zelf de touwtjes in
handen, ze worden niet gestuurd door externe factoren zoals een kerk of economie; de interpretatie
van symbolen is contextafhankelijk)
- Waarden (gedrag en motieven komen voort uit sociale waarden die gangbaar zijn in de sociale klasse
waar men vandaan komt)
- Beschrijvend (beschrijven wat ze doen, verklaren wordt moeilijk vanwege creativiteit)
- Inductief (observeren en ervaren een situatie eerst en dan leiden of induceren ze wat er aan de hand
is. Deductief redeneren impliceert ten onrechte dat actie en interpretatie simplistisch worden bepaald
door eerdere gebeurtenissen (p.10))
What’s in the name?
“Symbolic interactionism is essentially a social-psychological perspective; it focuses primarily on the individual
with a self and on the interaction between a person’s internal thoughts and emotions and hir or her social
behavior. Individuals are viewed as active constructers of their own conduct who interpret, evaluate, define and
map out their own action, rather than as passive beings who are impinged upon by outside forces”. (p.199).
Symbolisch interactionisten zeggen dat er in de wereld symbolen bestaan die we allemaal weten te
interpreteren, we geven ze allemaal dezelfde betekenis. Zo geven we betekenis aan de wereld om ons heen.
We leren deze symbolen al wanneer we klein zijn. Een voorbeeld van symbolen is iemand een schouderklopje
geven of een middelvinger opsteken. Dus, in sociale interacties gebruiken we allemaal symbolen en die weten
we allemaal te interpreteren. De meeste symbolen die we gebruiken zijn impliciet, bijvoorbeeld de houding die
we hebben, de woordkeuze die we gebruiken en de intonatie.
Symbolisch interactionisten zeggen dat je betekenis geeft aan symbolen in interacties. Bij een interactie zendt
iemand symbolen uit, vervolgens ga jij dit interpreteren en geef je hier een betekenis aan. Na de
betekenisgeving gaan we handelen. Een voorbeeld is dat je stopt met praten wanneer de docent de
PowerPoint aan zet. Verder is de betekenis van symbolen context gebonden (het is onderhevig aan de
omgeving waarin het plaats vindt).
Om menselijk te begrijpen, moet je dus begrijpen hoe een individu in een bepaalde situatie symbolen
interpreteert. Je moet dus als het ware in iemands hoofd gaan zitten zodat je weet wat de betekenisgeving aan
de symbolen van die persoon zijn. Vandaar dat het ook wel interpretatieve sociologie wordt genoemd.
Voorbeeld: iemand in de trein houdt twee plekken bezet met zijn tas en dit zendt een symbool uit, jij
interpreteert dit als asociaal en gaat hierop reageren. Maar je hoeft het niet per se te interpreteren als
asociaal. Dat zorgt er ook voor dat mensen een andere reactie geven. Hoe uiteindelijk iemand handelt, heeft te
maken met hoe jij in je hoofd dat symbool interpreteert.
BLUMER (P.205)
Het bovenste plaatje is geen symbolisch interactionisme. Waarden, normen, regels en status worden soort van
in jou gestopt en daar komt als het ware gedrag uit rollen. Het onderste plaatje is wel SI. Waarden, normen,
regels en status bestaan wel, maar ze oefenen niet direct invloed uit op het gedrag van een persoon. In plaats
daarvan besluit een individu zelf hoe hij of zij de symbolen gaat interpreteren en daaruit ontstaat dan een
bepaald gedrag.
2
, Voorlopers
Weber
Hij had het onder andere over Verstehen; je moet kijken door de ogen van het individu dat je wilt bestuderen
om haar te begrijpen. Zo begrijp je welke subjectieve betekenis een individu aan iets geeft.
Simmel
Het is zinvol om details van individueel handelen te bestuderen, omdat beslissingen op het individuele niveau
cruciaal kunnen zijn voor de samenleving. Denk bijvoorbeeld aan terrorisme, het is een actie van één individu,
maar heeft veel invloed op de rest van de samenleving.
Verder maakt Simmel een verschil tussen diades en triades. Diades is een relatie tussen twee mensen, een
triade is een relatie tussen drie mensen. Dit verschil is belangrijk omdat je in een diade eigenlijk niet echt druk
op iemand kan uitoefenen. Wanneer een iemand uit de relatie besluit te treden, wordt het hele geheel
vernietigt (p.201). Druk uitoefenen kan wel bij een triade. In een triade wordt een individu geconfronteerd met
de mogelijkheid om door de meerderheid te worden overstemd. De triade kan dus zijn wil opleggen aan een
individu door de vorming van een coalitie van de andere twee. In een triade heeft de derde participant drie
mogelijke strategieën, namelijk als mediator spelen, samenspannen (en het dus in zijn of haar eigen voordeel
kunnen draaien) en opzettelijk conflict creëren tussen de twee dat in zijn of haar eigen voordeel is (p.201). Er
zijn hier dus veel meer strategische machtsopties in het handelen dan bij een diade.
Thomas
Individuen hebben de macht om een prikkel te negeren waarop ze eerder hebben gereageerd. Voorafgaand
aan elke zelfbepaalde gedragshandeling, is er altijd een stadium van ‘onderzoek en overleg’ dat Thomas “the
definition of the situation” noemt. De definities van mensen over zo’n bepaalde situatie hebben
gedragsconsequenties. “If people define situations as real, they are real in their consequences”. (p.202).
Er is dus een selffulfilling prophecy. Er wordt een definitie aan een situatie gegeven voordat men gaat
handelen. Oftewel, hoe je handelt wordt bepaald door hoe je de situatie hebt gedefinieerd.
Cooley
Hij had het over het looking-glass self. Het beeld dat jij hebt van jezelf, is gebaseerd op hoe jij denkt dat andere
mensen jou zien. Het beeld dat jij van jezelf hebt is dus eigenlijk door een interactie en de daarbij behorende
feedback tot stand gekomen. In de woorden van Cooley: ‘zelf’ is het resultaat van de informatie die naar jou
wordt weerspiegeld in de oordelen van de mensen met wie je omgaat (p.203). De drie elementen van de
looking glass self zijn: de verbeelding van onze verschijning aan de andere persoon, de verbeelding van zijn
oordeel over die verschijning en een soort van zelfgevoel, bijvoorbeeld trots of schaamte (p.203).
Denk bijvoorbeeld aan Turkse mensen die zich als minderheid voelen omdat zij heel vaak deze signalen hebben
gekregen en deze hebben geïnternaliseerd.
Klassiekers
Mead
Mead maakt onderscheidt tussen 'dingen' of stimuli die bestaan vóór en onafhankelijk van het individu, en
objecten die alleen bestaan in relatie tot handelingen. ‘Een tomaat is slechts een ding, maar kan een object van
voeding of een object van woede worden’ (p.206).
Mead zegt dat de ‘zelf’ bestaat uit twee delen, namelijk een “Me” en een “I”. De me is de social self; het deel
van jou dat te maken heeft met wat anderen doen en zeggen en wat zich kan verplaatsen in een ander. Het is
een reeks georganiseerde houdingen van anderen die het individu zelf op zijn beurt aanneemt (p.206). I is het
vrijere deel. Dit is een ongeorganiseerde reactie van het individu op de houding van anderen; de spontane
neiging of impuls om te handelen (p.206). Er is dus een zelf-interactie tussen I en me waarbij de I als het ware
op de Me reageert. Je praat in principe tegen jezelf. Hierbij is geen directe invloed van buitenaf.
Verder had Mead het over gestures. Gestures zijn een eerste set van een handeling waardoor je weet wat de
rest van de handeling zal worden (p.211). Geïnternaliseerde gebaren zijn dus betekenisvolle symbolen omdat
ze dezelfde betekenis hebben voor alle individuele leden van een bepaalde samenleving of sociale groep, ze
wekken respectievelijk dezelfde houdingen op bij de individuen. Voorbeeld: een man gaat voor zijn knieën voor
zijn vriendin of ‘hold my earrings’.
Blumer
Blumer zegt dat je niet alleen een stimulus en respons hebt. Tussen deze twee zit nog een interpretatie. We
hebben een menselijke vrijheid. Hij heeft ook drie basisassumpties bedacht, namelijk:
3
