Dit document telt 112 pagina's en bevat samenvattingen van alle voorgeschreven literatuur voor het vak Vermogensrecht in Werking. De lengte van een samenvatting varieert van een half a4'tje tot ongeveer twee a4'tjes, afhankelijk van de lengte van het artikel. De samenvattingen zijn voornamelijk wee...
Castermans 2012 – Partijautonomie tussen contract en onrechtmatige daad
Context artikel: in het college vertelde Schelhaas over het verschil tussen OD als grondslag
en het contract als grondslag. Bij een contract geldt contractsvrijheid, maar voor OD geldt de
wet als richtsnoer. Maar ook gevallen waarin grondslagen dicht bij elkaar liggen, zoals de
vaststellingsovk en productaansprakelijkheid.
Inhoud artikel -> over verhouding contractenrecht en aansprakelijkheidsrecht:
Partijautonomie gedurende de laatste jaren meer en meer beperkt, met o.a.
bescherming voor huurder en werknemers, maar ook consumentenrecht en
EUregelgeving.
Contractrecht gaat om contractsvrijheid waarbij moet worden onderzocht wat
partijen gemeenschappelijk voor ogen stond (zij het niet onbeperkt, want wel
wettelijke regelingen voor overeenkomsten). Bij OD is dit anders en moet er worden
gekeken welke gevolgen het recht verbindt aan het feitelijk handelen.
Een handeling kan echter zowel een schending zijn van een contractuele verplichting
als opzichzelfstaand onrechtmatig, dan mag de benadeelde kiezen tussen de twee
grondslagen. De regelingen gelden dus niet exclusief.
Verschillen tussen de rechtsgevolgen tussen niet-nakoming en OD zijn verkleind:
algemene verjaringstermijn (3:310 BW), regels van toerekenbaarheid (afgezien van
stelplicht en bewijslast), omvang schadevergoeding 6:95 e.v..
Bij de keuze voor OD als grondslag, zijn de contractuele verhoudingen niet totaal
onbelangrijk (Vodafone/ETC als voorbeeld). Ook worden de verjaringstermijnen van
de specifieke contractuele verhouding genoemd die van belang zijn bij een vordering
met OD als grondslag.
HR plaatst toch soms ook schotten tussen contractuele en OD context.
o De Treek/Dexia -> verschil tussen mededelingsplicht in het kader van dwaling en
waarschuwingsplicht in het kader van OD (enkel de laatste was geschonden). Het
kan dus zijn dat iemand aansprakelijk is voor de schade als gevolg van zwijgen of
niet waarschuwen, ook als voorafgaand de ovk voldoende info was verschaft.
, o Gelderland/Vitesse -> afwezigheid van gerechtvaardigd vertrouwen bij een derde
over een toereikende volmacht, stond niet in de weg aan toerekening van een OD
van de (niet)gevolmagtigde jegens de derde. In navolging van dit arrest over
volwacht schrijft Castermans over ING/Bera.
Casterman vindt een overweging in het arrest Gelderland/Vitesse om twee
redenen opmerkelijk (lees even terug).
Castermans concludeert dat alhoewel de HR in arresten schotten plaatst tussen de
twee grondslagen er niet kan worden geconcludeerd dat de partijautonomie er sinds
1992 minder toe zou doen.
Tjittes 2016 – de aansprakelijkheid voor afgebroken onderhandelingen – een kritisch
overzicht
Context artikel: Schelhaas vertelde in het college over de fase waarin er nog geen contract is
gesloten, de zogenoemde precontractuele fase. Onderhandelingen mogen niet zomaar
worden afgesproken blijkt uit Plas/Valburg en CBB/JPO. Daarnaast kent NL drie fases voor
deze afbreking.
Inhoud artikel -> over precontractuele fase, zowel afbreking van onderhandelingen als
clausules in deze fase.
Bij onderhandelingen ontstaat een rechtsverhouding die wordt onderworpen aan
eisen van red&bil (6:2 lid 1 BW). Partijen moeten rekening houden met
gerechtvaardigde belangen van de ander (Baris/Riezenkamp-arrest). Uit CBB/JPO
volgt dat partijen hun gedrag mede moeten laten bepalen door elkaar
gerechtvaardigde belangen. Tjittes vindt dat dit vooral voor de procedurele aspecten
van het onderhandelen geldt - zoals snel mededelen dat iemand wil stoppen – niet
voor de materiele (inhoudelijke) aspecten. Onvoorziene omstandigheden kunnen het
afbreken van de onderhandelingen rechtvaardigen (zoals bij Ruiterij/MBO).
Wanneer is een ovk tot stand gekomen? Aanbod aanvaarding en wil en verklaring
(3:33, 3:35, 6:217). Wanneer ovk tot stand is gekomen wordt uitgelegd met haviltex,
het is van belang wat de bedoeling van partijen diens aanzien was
(Regiopolitie/Hovax). Fase tussen onderhandelingen en contract kan uiterst dun zijn.
Toch is het van belang om te bepalen of er een ovk is of niet, omdat de remedies bij
niet-nakoming van een contract uitgebreider zijn dan remedies in de
onderhandelingsfase.
o Regiopolitie/Hovax noemt gezichtspunten voor vaststelling van bedoeling van
partijen tav totstandkoming ovk:
De betekenis van hetgeen wel of niet geregeld is (zijn het hoofdpunten?)
Het al dan niet bestaan van het voornemen tot verdere onderhandeling
Omstandigheden van het geval
Over afbreken onderhandelingen:
o Fase 1: uitgangspunt is contractsvrijheid. Iedereen mag altijd afbreken. Dit is
de vrije onderhandelingsfase.
o Fase 2: uit Plas/Valburg blijkt dat het afbreken van de onderhandelingen
zonder de wederpartij een vergoeding van de door haar gemaakte kosten aan
, te bieden, in strijd met red&bil is. In praktijk is het onduidelijk wanneer deze
fase aanbreekt. (Fase 2 is dus: afbreken mag, mits kosten worden vergoed)
o Fase 3: wordt bereikt als partij op grond van onderhandelingen dacht of
mocht denken dat ovk tot stand was gekomen, of op grond van andere
omstandigheden van het geval (CBB/JPO-arrest). Dan is afbreken
onaanvaardbaar en kan leiden tot vergoeding van positief contractsbelang
(gederfde winst).
Het zijn niet echt opeenvolgende fases, maar meer naast elkaar bestaande
aansprakelijkheidsgronden.
Remedies als afbreken onderhandelingen onaanvaardbaar is naar red&bil:
o Schadevergoeding van positief contractsbelang -> partij wordt gebracht in de
situatie dat een ovk zou zijn gesloten (gederfde winst, is alleen in NL zo. Kan
alleen in fase 3, bij totstandkomingsvertrouwen blijkt uit X/Shell).
o Schadevergoeding van negatief contractsbelang -> partij wordt gebracht in de
situatie zoals die was voor de onderhandelingen. (o.a. vergoeding van
onderhandelingskosten of kansschade op een ovk met een derde bij exclusieve
onderhandelingen). Hiervoor is geen totstandkomingsvertrouwen vereist, kan dus
ook in fase 2.
Positief en negatief belang kunnen niet beide gevorderd worden
o Bevel tot voortzetting onderhandelingen (3:296), zie Koot/Koot. Kan niet als
dooronderhandelen juridisch onmogelijk is. Kan gepaard gaan met verbod om
met derde te onderhandelen/contracteren.
CBB/JPO -> het huidige standaardarrest. Knoopt hier andere arresten zoals
Baris/Riezenkamp en Ruiterij/MBO (en nog andere) aan elkaar. Afbreken van
onderhandelingen is naar maatstaven van red&bil onaanvaardbaar als er
gerechtvaardigd vertrouwen was in het tot stand komen van een ovk, of door andere
omstandigheden van het geval. Dit afbreken is niet onaanvaardbaar als afbrekende
partij gerechtvaardigde belangen heeft die goede reden zijn voor afbreken.
In het CBB/JPO-arrest wordt de grondslag voor het ‘onaanvaardbaar afbreken’ in het
midden gelaten. Tjittes schrijft hierna dat zowel de beperkende werking van red&bil
(6:2 lid 2 BW) als de zorgvuldigheidsnorm uit 6:162 BW de grondslag kan zijn.
In het CBB/JPO-arrest geeft de HR aan dat de onaanvaardbare afbreking een strenge
maatstaf is die terughoudend moet worden toegepast.
o Reikwijdte CBB/JPO verwarrend. Drion 2016 vindt dat het ook ziet op fase 2 en
dat deze fase nu verlaten is omdat de HR deze fase niet meer noemt. Knijp is het
hier niet mee eens, omdat er geen onderhandelingskosten worden gevorderd in
het CBB/JPO-arrest. Tjittes is het eens met Knijp, omdat CBB/JPO alleen ziet op
vergoeding van gederfde winst. Wel vindt Tjittes dat Drion gelijk heeft dat fase 2
moet komen vervallen en dat aansprakelijkheid voor afbreken van
onderhandelingen alleen zou moeten bestaan als dit onaanvaardbaar is (op grond
van red&bil of zorgvuldigheidsnorm). Dit zou dan moeten worden beoordeeld aan
de hand van alle omstandigheden van het geval.
o De redenen voor onaanvaardbaarheid:
Gerechtvaardigd vertrouwen wederpartij afbreker (het
totstandkomingsvertrouwen) -> moet tot stand zijn gekomen door toedoen
afbrekende partij. Dit vertrouwen wordt getoetst op het moment van
afbreken.
, Andere omstandigheden van het geval (als totstandkomingsvertrouwen
ontbreekt en afbreken toch onaanvaardbaar is). Tjittes noemt in zijn artikel
voorbeelden van deze omstandigheden.
De uitzondering: als afbreker gerechtvaardigd belang heeft, zoals onvoorziene
omstandigheden, waardoor afbreken niet onaanvaardbaar is. Ook niet als
wederpartij totstandkomingsvertrouwen heeft. Het gaat om omstandigheden
die bij het aangaan van de onderhandelingen niet voorzien waren (let op! Zijn
andere omstandigheden dan in art. 6:258, hierbij is er nml al een ovk). Het
arrest de Ruiterij/MBO is grondslag voor deze ‘goede reden’ van afbreker.
Naast de genoemde red&bil en zorgvuldigheidsnorm van OD, zijn ook
zaakwaarneming 6:198 BW en ongerechtvaardigde verrijking 6:212 BW van belang in
de onderhandelingsfase.
Contractuele regelingen tav de onderhandelingsfase (Tjittes noemt het LoI):
o Contractuele (her)onderhandelingsplicht bij contractverlenging -> er is dan helemaal
geen sprake van precontractuele fase en CBB/JPO is niet van toepassing.
o (Al dan niet) exclusief met elkaar onderhandelen (lock-out agreement) -> dit
verhoogt de zorgplicht van partijen jegens elkaar in de onderhandelingsfase. In NL
geldt geen tijdslimiet voor dergelijke bepalingen (in Engeland wel)
o Geheimhouding -> verplichting geldt ook als de info niet wordt beschermd door IE-
recht. Schending levert wanprestatie op.
o Voorwaarden voor totstandkoming of werking (opschorting of ontbinding) van
contract (subject to-bepaling)
Dit kan zijn een subject to contract waarbij eerst een volledige ovk en
overeenstemming over alle bepalingen is vereist voor werking. Maar bv ook een
subject to signature (pas bindend als alle partijen definitieve schriftelijke ovk hebben
getekend) of een subject to finance.
Kan in alle fase van onderhandelingen worden gemaakt:
Totstandkomingsvoorwaarden
Opschortende voorwaarden
Ontbindende voorwaarden
Een goed voorbehoud kan totstandkomingsvertrouwen voorkomen, zolang
voorwaarden nog niet is vervuld (voorkomt dus verschuldiging van gederfde
winst als positief contractsbelang)
Kan ook bij een eenzijdige ovk, dan is het geheel afhankelijk van de enkele wil van de
schuldenaar (is een zuiver potestatieve voorwaarde). Dit wordt onzuiver geacht als
het afhankelijk is van de wil van de debiteur.
Het is ook mogelijk onder dergelijke voorwaarden uit te komen, door bijvoorbeeld
beroep op red&bil 6:23.
Specifiek voor subject to contract of subject to signature: Zijn in NL minder
vastomlijnd en een kwestie van uitleg wat er precies onder valt. De bedingen
mogen niet naar maatstaven van red&bil onaanvaardbaar zijn (zie hiervoor Fiji
Fiji/NSS als voorbeeld. Subject to signature is lastig als de hele ovk in feite al
rond is en alleen nog getekend moet worden). Daarnaast is van belang dat
dergelijke bedingen nadrukkelijk overeen worden gekomen, na specifieke
onderhandelingen. Dan wordt het enkel ter zijde geschoven door beperkte
werking red&bil als dit komt door opzet of bewuste roekeloosheid.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Froukje123. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €29,99. Je zit daarna nergens aan vast.
