In dit document worden de gestelde leerdoelen uitgewerkt. Het is dus een samenvatting van de belangrijkste filosofen en perspectieven, behandeld tijdens de hoorcolleges en werkgroepen.
Inleiding ethiek tentamenvoorbereiding 2022/2023
Hieronder volgt een indicatie van wat je uit de cursusliteratuur moet beheersen. De stof uit de hoorcolleges
(inclusief het hoorcollege over morele filosofie in de continentale traditie) en werkgroepen (voor zover in elke
werkgroep besproken) wordt sowieso bekend verondersteld. Dat betekent bijvoorbeeld dat je met betrekking tot
Kant ook het ‘stappenplan’ van O’Neill moet kunnen toepassen, ook al wordt dat hier niet vernoemd.
Onderstaande lijst is dus niet uitputtend als studiegids voor het tentamen! Waar het om posities gaat, is ook altijd
de argumentatie van belang. Dus: ‘Je moet Hume’s positie met betrekking tot de rede en de passies kunnen
uitleggen’ wil zeggen: niet alleen hoe hij over de relatie tussen deze begrippen en het belang van beide voor de
moraal denkt, maar ook wat zijn argumenten daarvoor zijn.
Met ‘kunnen uitleggen’ bedoelen we niet enkel dat je in staat bent een definitie te geven. Als je iets moet kunnen
uitleggen betekent het dat je het begrip moet beheersen, dus weten wat het inhoudt, welke kenmerken het heeft,
waarom het belangrijk is, welke rol het speelt in het argument, etc. De vragen worden niet per se gesteld in
onderstaande bewoordingen. We kunnen je vragen om de stof toe te passen op een casus of om zelf
voorbeelden te bedenken. We kunnen je vragen om een citaat in detail uit te leggen (dat is dan een citaat dat te
maken heeft met de hieronder genoemde aspecten van de tekst). In alle gevallen verwachten we dat je de stof in
je eigen woorden kunt uitleggen, eigen voorbeelden kunt geven en zelf verbanden kunt leggen met ander
cursusmateriaal.
Deel 1: wat doet ethiek?
Kagan
• Je moet kunnen uitleggen wat Kagan problematisch vindt aan de rol die in de filosofie vaak
wordt toegekend aan intuïties, waarom we volgens hem een ‘error theory’ over intuïties
nodig hebben en wat dat inhoudt.
Het is volgens Kagan problematisch dat wij intuïtie zo’n grote rol geven in de filosofie, omdat
wij deze soms boven de theorie plaatsen, ook al is er geen verklaring waar de intuïtie
vandaan komt. Als wij een theorie op zouden kunnen stellen die onderstreept dat morele
intuïties goed en te verklaren zijn dan zou dit wel kunnen, maar deze theorie is er niet dus is
het problematisch dat wij morele intuïties zo’n grote ruimte geven.
Omdat morele intuïties kunnen verschillen onder mensen en soms ook moreel fout zijn, moet
er dus ruimte zijn voor een error theorie: een kader waarin men fouten kan maken met haar
morele intuïties. Deze heeft Shelly nog niet kunnen produceren.
Error theory= een fout correctie die toegeeft dat niet alle intuïties kloppen, moet ook rekening
houden met het feit dat we allemaal biased zijn
Schermer
• Je moet begrijpen wat enhancement is en waarom het geven van een definitie hiervan een
complex probleem is.
Enhancement = verbetering/vooruitgang maar niet (volledig) genezen lastigheid zit het
hem in de vraag wanneer iemand vooruitgaat / iemand dan officieel genezen is.
• Je moet begrijpen wat de verschillende welzijnstheorieën inhouden die Schermer schetst
en wat de voor- en nadelen hiervan zijn (voor zover besproken).
Objectief: sommige zaken zijn goed voor mensen, of mensen het daar mee eens zijn of niet
Preference: welzijn wordt gevormd door de voorkeuren van mensen
Mental state: welzijn hangt enkel en alleen af van iemands mentale staat
, Deel 2: consequentialisme
Mill
Je moet de volgende kritieken op het utilisme en Mills reactie hierop kunnen uitleggen:
• Utilisme is oppervlakkig in zijn doelen (genot is geen waardig doel voor een mens).
Sommige tegenstanders van het utilisme stellen dat het genot niet genoeg is als het goede
om na te streven en het ons lustige wezens maken die niks anders dan op pure
genotsprikkels afstrompelen. Er wordt vanuit gegaan dat de mens in geen groter genot in
staat is als de zwijn. Mill is het hier natuurlijk niet mee eens.
Reactie: mensen hebben meerdere soorten genot. Er is niet alleen dierlijk genot maar ook
intellectueel genot.
• Volgens utilisme moeten mensen constant handelen vanuit een plicht ten opzichte van het
grootste geluk.
Het is te veeleisend om constant van ons te verlangen dat wij het beste doen voor de
grootste groep mensen, zo zouden wij constant in actie moeten zijn.
Mill weerlegt dit door te zeggen dat de term ethiek zo volledig verkeerd wordt begrepen,
omdat geen enkele morele stroming vereist dat wij handelen puur om wat de plicht van ons
vraagt. Het utilisme is hierin beter dan andere stromingen, aangezien het motief niet centraal
staat.
• Geluk is geen rationeel doel voor een menselijk leven, want 1. het kan niet bereikt worden;
2. niemand heeft er recht op.
Ten eerste is de zorg dat geluk niet bereikt kan worden. Een pure vorm van extase (mocht
dat de geluk bepaling zijn waar men van uit gaat) is bewezen onmogelijk.
Het eerste antwoord is dat, al is deze vorm van puur geluk niet mogelijk, het nastreven van
het grotere genot voor het grootste aantal mensen nog steeds positief, omdat het de
verspreiding van ‘happiness’ bevordert. Daarnaast kan je ook tevreden zijn met kleinere
vorm van genot.
Welk recht heb jij op geluk? Mill stelt dat je eigen geluk niet meer belangrijk is dan het geluk
van de anderen en dat het gaat over het najagen van het grootste geluk voor het grootste
aantal mensen en dat jij in dit plaatje als een beschouwer staat.
• Er is geen tijd om steeds helemaal uit te gaan rekenen wat de beste handeling is.
We hebben al heel veel tijd op gedaan tijdens het leven van de mensheid. We kunnen nu
o.b.v. eerdere ervaringen keuzes maken.
• Je moet kunnen uitleggen hoe Mill denkt over hogere en lagere vormen van genot, hoe hij
denkt dat we een hiërarchie tussen de verschillende vormen kunnen vaststellen, welke
complicatie / schijnbaar tegenvoorbeeld tegen zijn voorstel hij bespreekt en hoe hij daarop
reageert.
Er zijn verschillende vormen van genot: fysiek & intellectueel.
We kunnen een hiërarchie opstellen door een grote groep mensen verschillende ervaringen
van verschillende vormen van genot op te laten doen.
Intellectueel genot > lichamelijk genot: slimmere mensen kunnen meer genot ervaren.
Ord & Srinivasan
• Je moet antwoord kunnen geven op de begripsvragen van de leeswijzer (in het geval van
Srinivasan is dit de eerste vraag van de leeswijzer).
Wat is Srinivasans belangrijkste bezwaar tegen MacAskill’s ideeën en effective altruism in
het algemeen?
MacAskill vraagt van ons één van de twee dingen: óf wij doen het meeste goed wat mogelijk
is, wat een onmogelijke taak is voor de algemene mens. Of zij vraagt van ons dat wij dingen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper evieh2002. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,19. Je zit daarna nergens aan vast.
