Met deze samenvatting heb ik vorig jaar een 7,4 gehaald voor het vak Inleiding in de Psychologie. Ik heb dit resultaat behaald *zonder* verdere aanwezigheid bij de colleges. Dus dit document is ruim voldoende om het vak te behalen.
Voor het tentamen dient het volgende bekend te zijn:
Hoofdstuk 1 (- 1.3.2)
1.1.1 Psychologie: het is meer dan je denkt
Psychologie bestaat uit diverse vakgebieden. Er zijn echter drie grote groepen waaronder de
meeste psychologen geschaard kunnen worden:
- Experimenteel psychologen (kleinste groep) voeren onderzoek uit dat nieuwe kennis
creëert. De meeste zijn werkzaam aan een universiteit.
- Docent psychologen geven vooral les, maar doen soms ook onderzoek aan de
universiteit.
- Toegepaste psychologen gebruiken de kennis die door experimenteel psychologen
zijn verkregen. Ze passen dit toe door middel van trainingen, coaching etc. Ongeveer
2/3 van de psychologen vallen onder deze groep.
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
- Arbeids- en organisatiepsychologen (aanpassingen op de werkvloer)
- Sportpsychologen (atleten motiveren en prestaties verbeteren)
- Schoolpsychologen (deskundig lesgeven en leren)
- Klinisch psychologen / counselors (aanpassen sociaal en emotioneel gebied)
- Forensisch psychologen (wets- en rechtssysteem)
- Omgevingspsychologen (interactie onze omgeving & milieu)
- Gerontopsychologen (behouden gezondheid & welzijn)
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
Niet alle psychologen zijn klinisch psycholoog. Psychiaters behandelen meestal psychische
stoornissen. Psychiaters hebben een geneeskunde opleiding genoten (en een specialisatie)
en daarmee is het een medisch specialisme.
Psychiaters werken vanuit een medische invalshoek: zij zien de patiënt als geestelijk ‘ziek’.
Psychiatrie is een veel kleiner vakgebied dan de psychologie. Hoewel sommige psychologen
de doctorstitel hebben, is hun opleiding niet medisch van aard. Daarom zijn ze over het
algemeen niet bevoegd om medicijnen voor te schrijven.
Psychologen werken dus op allerlei terreinen en behandelen mensen vanuit een
psychologische invalshoek. Zij mogen geen medicijnen voorschrijven.
1.1.3 Kritisch nadenken over psychologie en pseudopsychologie
Pseudopsychologie is niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. Het is belangrijk vast te stellen waar
de op feiten gebaseerde werkelijkheid eindigt en de gefantaseerde begint. Je wilt
belangrijke besluiten op het gebied van gezondheid en welzijn immers niet baseren op
verkeerde informatie.
,Er zijn zes vaardigheden voor kritisch denken:
- Wat is de bron? (Feitelijk? Iemand met expertise? Belangen?)
- Is de bewering redelijk of extreem? (‘Voor buitengewone beweringen is
buitengewoon bewijs nodig’ In strijd met bestaande kennis? Snelle oplossing?)
- Wat is het bewijsmateriaal? (Anekdotisch bewijsmateriaal? Wetenschappelijk
bewijsmateriaal is betrouwbaarder)
- Kan de conclusie beïnvloed zijn door bias?
o Emotionele bias: gevoelens spelen een rol bij de vorming van een conclusie.
o Confirmation bias: gebeurtenissen herinneren die onze aannamen bevestigen
en tegenstrijdige bewijzen negeren of vergeten.
- Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden?
o ‘Gezond verstand’ is niet altijd een substituut voor wetenschappelijk bewijs.
o Correlatie-causaliteit-denkfout (“twee dingen gebeuren, dus het een moét
het ander veroorzaken”)
- Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig? (Voor een
probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexere oplossing nodig dan
één invalshoek. Bv: angst voor straf als enige factor bij misdaad is niet voldoende)
1.2 Wat zijn de zes belangrijkste perspectieven van de psychologie?
Het biologische, cognitieve, behavioristische, whole-person, ontwikkelings en socioculturele
perspectief. Alle perspectieven bieden een unieke verklaring voor menselijk gedrag. Deze
kunnen ook gecombineerd worden.
1.2.1 Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief
De Franse filosoof René Descartes (rationalisme) kwam met het eerste radicaal nieuwe idee
dat uiteindelijk leidde tot de moderne psychologie: een scheiding tussen de spirituele geest
en het fysieke lichaam. Dit sloot aan bij de nieuwe ontdekkingen over de biologie van
zenuwbanen van dieren, waarbij wetenschappers hadden aangetoond hoe zintuigen
stimulatie omzetten in zenuwimpulsen en spierreacties.
Het empirisme had veel kritiek op Descartes. Zij beweren dat waarnemingen, ervaringen en
experimenten de enige ware bronnen van kennis zijn. Ze beweren dat de mens bij de
geboorte een tabula rasa is: een onbeschreven blad.
Het moderne biologische perspectief
Descartes’ perspectief vormt de basis voor het moderne biologische perspectief. Biologisch
psychologen beschouwen de geest tegenwoordig als product van de hersenen. Volgens dit
standpunt komen zowel onze persoonlijkheid, voorkeuren, gedragspatronen als
vaardigheden voort uit onze lichamelijke eigenschappen.
Twee variaties op het biologische thema
Neurowetenschap is het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen gedachten,
gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale processen creëren.
Onder andere beeldvorming en beschadiging aan de hersenen zijn vraagstukken uit de
neurowetenschap.
Evolutionaire psychologie is een relatief nieuw specialisme in de psychologie dat gedrag en
mentale processen beschouwt op basis van hun genetische aanpassingen aan overleving en
, voortplanting. Deze variant is voortgekomen uit ideeën van Charles Darwin. Deze
psychologie gelooft dat een groot deel van menselijk gedrag voortkomt uit overgeërfde
neigingen. De individuen met de meest adaptieve psychische en lichamelijke kenmerken
werden bevoordeeld. Zij leefden langer en waren beter in staat zich voort te planten:
natuurlijke selectie.
1.2.2 Het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve
perspectief
Een tweede belangrijke idee dat de vroege psychologische wetenschap vormgaf, is
afkomstig uit de scheikunde. Wetenschappers ontdekte patronen in de eigenschappen van
de chemische elementen. Wilhelm Wundt dacht dat het mogelijk was om de menselijke
geest op dezelfde manier in te delen als het periodiek systeem uit de scheikunde. Dit
mislukte echter, maar hij kwam wel tot de conclusie dat wetenschappelijke methoden
gebruikt konden worden om zowel de geest als het lichaam te bestuderen.
Introspectie naar de elementen van de bewuste ervaring
Introspectie is de techniek waarbij sensorische en emotionele reacties op verschillende
prikkels worden beschreven. Dit waren de eerste psychologische experimenten in de
geschiedenis.
De erfenis van Wundt: structuralisme
Structuralisme is een historische stroming binnen de psychologie die de bassistructuren van
de geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de ‘elementen’ van
de bewuste ervaring. Er was eerste veel kritiek op deze denkwijze, maar uiteindelijk trokken
Wundt en Titchener aan het langste eind. Er wordt nog steeds gebruik gemaakt van
aangepaste versies van de oude methoden van de structuralisten (bijvoorbeeld bij het
bestuderen van slaap en dromen).
Gestalts reactie: ‘Het geheel, niet de delen’
Gestaltpsychologie: het geheel is meer dan de som van de delen. De groep achter deze
psychologie geloofde dat het bewustzijn veel meer omvatte dan simpele zintuiglijke
ervaringen.
James en de functie van geest en gedrag
William James vond dat de benadering van de Duitsers te beperkt was. De psychologie
moest zich volgens hem richten op de functie van het bewustzijn en niet alleen op de
structuur ervan. Deze opvattingen leidde tot het functionalisme. James vond Darwins
ideeën veel interessanter dan die van Wundt. Door het functionalisme is de eerste vorm van
toegepaste psychologie ontstaan. John Dewey, de navolger van James, was de grondlegger
van ‘het nieuwe leren’, waarbij de nadruk lag op leren door te doen. Over introspectie
waren het structuralisme en het functionalisme het eens.
Het moderne cognitieve perspectief
De ontwikkeling van de computer duwde de psychologie in de richting van de moderne
cognitieve psychologie. Cognitief perspectief is het perspectief waarbij de nadruk ligt op
mentale processen, zoals leren, geheugen, perceptie en denken als vormen van
informatieverwerking. Tegenwoordig zijn er objectievere observatiemethoden dan vroeger
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper robinklijzing. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
