Samenvatting
Memo geschiedenis samenvatting H1 tm 13 VWO
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Een uitgebreide geschiedenis samenvatting van H1 tm 13 voor 4, 5 en 6 VWO. De samenvatting is gebaseerd op de methode Memo (Malmberg).
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 59 pagina's
Voorbeeld 4 van de 59 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
3 beoordelingen
Door: 5630T • 2 weken geleden
Door: sophieveldboer • 1 jaar geleden
Door: henseteneij • 1 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis samenvatting H11.1 I De agrarische revolutie
Het leven van Jagers-verzamelaars
- Nomaden (geen vaste verblijfplaats).
- Leven in kleine groepen (20 à 30 pers.).
- Geringe sociale verschillen, waarschijnlijke taakverdeling man (jagen)/vrouw
(verzamelen).
Waarom is het lastig om het leven van deze mensen te reconstrueren?
Prehistorie: dus geen geschreven bronnen.
Belang van de archeologie.
De agrarische revolutie
Belangrijkste ontwikkeling tot 3000 v.C.: De agrarische revolutie (landbouwrevolutie).
Jagen en verzamelen → boerenbestaan: ontstaan landbouwsamenlevingen.
Waar? Midden-Oosten (vruchtbare Halve Maan).
Wanneer? 9000-6000 v.C. Waarom toen? Einde laatste ijstijd (12.000 v.C.), verschillende
theorieën:
- Meer regen → meer vruchtbare grond → mensen blijven daar wonen.
- Klimaatverandering (kouder en droger) → minder eetbare planten → voedseltekort
→ graan verbouwen.
- Snelle bevolkingsgroei + mensen blijven op één plek → noodzaak om gewassen te
verbouwen.
Een nieuwe levenswijze
Belangrijke gevolgen van de agrarische revolutie
• Snelle bevolkingsgroei.
• Sedentair (een vaste verblijfplaats) bestaan → ontwikkeling veeteelt en bijproducten
• Stimulans uitvinding van nieuwe technieken (bijv. gepolijste stenen gereedschappen:
nieuwe steentijd/neolithicum).
- Bronstijd: vanaf 3000 v.C. in het Midden-Oosten.
- IJzertijd: vanaf 1200 v.C. in het Midden-Oosten.
Vooruitgang?
• Eerste boeren waren minder gezond (ondervoeding, infectieziektes, misvorming
ruggengraat) en de levensverwachting daalde.
,Oorzaken?
• Voedsel eenzijdiger dan dat van jagers-verzamelaars.
• Minder soorten gewassen: bij mislukte oogst direct hongersnood.
• Infectieziektes door vee en doordat mensen dichter op elkaar leefden.
Grote verandering: sterkte toename sociale ongelijkheid (rijkdom, macht en aanzien)
→hiërarchie.
1.2 I Het ontstaan van steden
De eerste steden: Soemerië
Mesopotamië – Soemerië (huidige Irak, 3300 v.C.)
Waarom daar?
- Overstromingen Eufraat/Tigris → vruchtbare grond.
- Noodzaak van irrigatielandbouw → kanalen, dijken, waterreservoirs → overvloedige
oogsten → bevolkingsgroei.
Arbeidsverdeling en hiërarchie
Gevolgen overvloedige oogsten? Stedelijke gemeenschappen.
1. Bevolkingsgroei → kleine nederzettingen worden steden.
2. Specialisatie (nieuwe beroepen) →
- arbeidsverdeling.
- hiërarchie/ sociale gelaagdheid (door de verschillen in rijkdom en macht).
Bestuur wordt noodzakelijk. Waarom?
- Orde handhaven.
- Stad beschermen.
- Irrigatiesystemen onderhouden.
Wie bestuurt? Koning met behulp van ambtenaren.
Steden buiten Soemerië
Verstedelijking volgde snel in andere gebieden, zoals Egypte. Vergelijkbare omstandigheden:
1. Heet en droog klimaat.
2. Grote rivier (de Nijl) die overstroomde → noodzaak van irrigatielandbouw →stijging
landbouwproductie → voedseloverschot → steden en specialisatie.
Ook in China, India, Mexico en Peru ontstaan tussen 2700 en 300 v.C. complexe stedelijke
gemeenschappen in vruchtbare gebieden.
1.3 I Machtige rijken in het Midden-Oosten
De vroegste staten
Egypte – eerste staat, 3100 v.C. door koning Menes
Wat is een staat? Kenmerken:
1. Afgebakend gebied met een centraal bestuur.
2. Overkoepelend rechtssysteem.
3. Overheid is verantwoordelijk voor ordehandhaving en verdediging van landsgrenzen
→ geweldsmonopolie.
Wanneer is het bestaan van een staat dus in gevaar?
Oefening: Bedenk een voorbeeld uit het heden waar deze drie kenmerken niet allen gelden.
,Taken farao:
- Binnenlandse veiligheid garanderen.
- Verdediging van de staat
Egypte: gelaagde samenleving
De rol van de ambtenaren
Staten kennen een sociale gelaagdheid, want door specialisatie en staatsvorming ontstaan
grotere verschillen in: macht, aanzien en bezit.
Belangrijke rol voor ambtenarenapparaat:
- Organisatie landbouw/onderhoud irrigatiesystemen;
- Innen van opbrengsten voor de staat (belasting)
Farao beloont zijn ambtenaren met grond → ontstaan van adel/elite.
Gevaar voor de farao? Kreeg elite te veel macht?
Waarom hield het Egyptische Rijk langer standhouden dan het Babylonische
(Mesopotamië)?
Ligging (geografie/klimatologische omstandigheden)
Macht en religie
De farao en andere goden
• Egypte was polytheïstisch (geloof in meerdere goden).
• Geloof in leven na de dood (bijv. Osiris).
• Farao is goddelijk → hij moet zorgen voor kosmische orde en harmonie (Maät).
• Farao controleert en heerst over alle onderdelen van de samenleving, ook de
economie → geen beroepsgroep van handelaren/ handelssteden (wel in
Mesopotamië).
, Geschiedenis samenvatting H2
2.1 I De Griekse democratie
De Atheense democratie (5de eeuw v.C.)
Bestuur door het volk
Bestuursvorm: directe democratie voor volwassen vrije Atheense mannen (burgerrecht) →
volksvergadering. Dat was mogelijk omdat ze in een Polis woonden.
Polis (mv. poleis): stadstaat, stedelijke kern met omliggend land en eigen bestuur/ leger.
Gelijkheid
- Tot en met 11de eeuw v.C. monarchie (koning).
- 10de-8ste eeuw v.C. aristocratie (adel, de ‘aanzienlijken/besten’ regeren).
- 7de en 6de eeuw: tirannen (tiran: iemand die onwettig de macht grijpt.) heersen
geregeld.
- Kleisthenes voert vanaf 510 v.C. de directe democratie in.
Iedereen had gelijke rechten (geen verschil arm of rijk). Echter: mensen met Atheens
burgerrecht: volwassen, vrije mannen met Atheense ouders.
Zodat niemand te veel macht kon veroveren waren de belangrijkste beslissingen in handen
van de volksvergadering Raad van 500 volksjury i.p.v. benoemde rechters 10
generaals ostracisme: wegstemmen van politici met te veel macht
Denken over de natuur en de wereld
Griekse filosofie
Filosofie (filo: houden van, sophia: wijsheid). Wetenschap die streeft naar wijsheid en kennis:
natuurfilosofie, ethiek (wat is goed gedrag), politiek (juiste manier polis besturen).
Denken over de natuur
• Zoeken naar verklaringen van natuurverschijnselen. Panta rhei (Alles stroomt,
Heraclitus).
• Griekse filosofie niet het begin van wetenschap (bouwt voort op kennis uit
Mesopotamië en Egypte).
• Bijdrage aan ontwikkeling van de wiskunde: bijv. Thales (meetkunde) en Pythagoras.
Denken over politiek
Discussie over de vraag: Wat is de beste bestuursvorm?
De filosoof Athener Socrates (399 v.C. vermoord) kritiek op goden en democratie, ergerde
zich aan mensen die beweerde dat ze wisten hoe alles in elkaar zat.
De filosoof Plato (427-347 v.C.) aristocratie van wijze mannen/tegen democratie:
- Burgers laten zich gauw misleiden door demagogen.
- Burgers zijn wispelturig.
- Meerderheid heeft niet altijd gelijk.
De filosoof Aristoteles (384-322 v.C.) wilde een mengelvorm van een monarchie,
aristocratie en democratie. Anders dan Plato richtte hij zich vooral op het verzamelen en
systematisch opschrijven van kennis.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sarakool. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53022 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen