- Doel leesonderwijs op de basisschool = het ontwikkelen van leesvaardigheid om te
leren.
- Technisch leren lezen: het verklanken van letters in een woord, van woorden in
zinnen en van zinnen in een tekst. Lezen wat er staat.
*Het is een voorwaarde om te komen tot begrijpend lezen. Zonder technische
leesvaardigheid kan een tekst überhaupt niet worden begrepen.
- Leesvaardigheid: ‘’de vaardigheid om vlot (correct en in adequaat tempo) en vloeiend
(met expressie en begrip) een tekst te kunnen lezen.’’
- Drie niveaus van leesvaardigheid:
1= vlot lezen. In voldoende tempo én correct lezen wat er staat.
2= vloeiend lezen. Het met expressie en begrip kunnen lezen. Hiermee komt zowel
het decoderen van een tekst naar voren als het begrijpen van de betekenis van de
tekst.
3= verdiepend lezen. In staat zijn om complexte teksten te begrijpen. Dit omvat vlot
en vloeiend lezen. Vlot en vloeiend lezen is nodig willen ze ook verdiepend lezen.
- Begrijpend lezen: het vermogen geschreven teksten te begrijpen, te lezen met
begrip.
*Het doelgericht nadenken over de inhoud van de tekst, waarbij 3 elementen een rol
spelen; de lezer, de tekst en het doel waarmee de lezer de tekst leest.
*Construeren van betekenis: de lezer geeft in interactie met de tekst betekenis aan
de woorden, zinnen en tekst als geheel. De lezer denkt na over wat er staat, wat de
schrijver wilt zeggen en over de vraag wat de tekst voor hemzelf betekent.
- Belangrijke kenmerken van begrijpend lezen:
* 3 elementen; de lezer, de tekst en het leesdoel.
* Het is een denkactiviteit
* De lezer is actief betrokken bij de tekst.
* De lezer geeft betekenis aan de tekst. Wat staat er? Wat wil de schrijver zeggen?
Wat betekent het voor mij?
- Strategieën bij het lezen worden beschouwd als gereedschap om het begrijpen te
bevorderen. Het aanleren van strategieën alleen leidt niet tot tekstbegrip. Ook kennis
van de wereld, woordenschat en metacognitie zijn pijlers van leesvaardigheid.
- Vaardige lezer; lezer die vlot en vloeiend leest en bovendien beschikt over kennis van
de wereld, een rijke woordenschat en in staat is om deze kennis tijdens het lezen snel
te koppelen aan de inhoud van de tekst.
1
, - Een goede begrijpend lezer geeft betekenis aan de inhoud van de tekst waarbij hij
zijn eigen kennis, verwachtingen en persoonlijke ervaringen als het ware meeneemt.
Hij transformeert de oude en de nieuwe kennis naar een hoger niveau en vergroot
zijn eigen kennis.
- Niveaus in leesvaardigheid:
1= vlot leren lezen
Wanneer hij/zij de tekst correct en (voldoende) snel kan
decoderen (het interpreteren/betekenis geven aan de
woorden die gehoord zijn). In voldoende tempo én
correct lezen wat er staat.
*De kinderen leren dit in de onderbouw van het basisonderwijs tijdens activiteiten in
het kader van fonemisch bewustzijn en alfabetisch principe. Ze leren letters die
woorden vormen en die samen zinnen en die zinnen een tekst.
- Uitdrukking van technisch leesniveau: DMT-scores (drie minuten toets) en AVI-
scores. Deze verwijzen naar de snelheid en de correctheid van de leesvaardigheid op
woord- en tekstniveau.
*De leesniveaus tot en met AVI plus ontwikkelen de leesvaardigheid verder.
Leerlingen leren steeds langere zinnen te lezen, ze leren lezen in betekenisvolle
woordgroepen, ze oefenen met expressie etc.
- De ontwikkeling van technisch lezen begint in de onderbouw en ontwikkelt zich door
t/m de bovenbouw. Wordt het niet onderhouden? Dan zal deze vaardigheid weer
afnemen. Hierdoor komt het leesbegrip niet ten goede.
2= vloeiend leren lezen
Wanneer hij/zij snel vloeiend leest (snel en accuraat kan decoderen én met expressie
+ begrip). Vloeiend lezen omvat vlot lezen (technisch decoderen) en bouwt dit verder
uit met expressie en begrip.
*Expressie: de manier waarop een leerling een tekst hardop voorleest. Aan de toon
waarop een leerling een tekst leest hoor je wanneer hij/zij de tekst niet begrijpt.
*Leren om met expressie te lezen, heeft een positieve invloed op de leesvaardigheid.
Een leerling kan correct en op tempo lezen, maar beschikt zonder expressie geen
goede leesvaardigheid.
*’’Vloeiend lezen is geautomatiseerd lezen met expressie en begrip.’’
*Ransinki (2003) beschouwt vloeiend lezen als een essentieel instructieonderdeel
van het leesonderwijs.
*Vloeiend lezen kan worden beschouwd als de brug tussen
woordidentificatie (decoderen, vlot lezen) en betekenis
verlenen (tekstbegrip).
*’’Het is een misvatting te denken dat leerlingen alléén op
basis van hoge scores op snelheid en accuratesse (DMT en AVI) als goede, vaardige
lezers kunnen worden beschouwd. Een leerling moet ook begrijpen wat hij leest. De
expressie in de stem weerspiegelt het leesbegrip. ’’
2
, *Met expressie lezen betekent dat de lezer:
> De tekst leest in betekenisvolle woordgroepen (fasering).
> Op de interpunctie let.
> Het tempo aanpast als dat nodig is.
> ‘Pauzes’ inlast.
> Gevarieerde woorden benadrukt.
> Sommige woorden of passages met klemtoon leest.
*Zowel zwakke lezers als sterkere profiteren van de instructie in vloeiend lezen. Heel
veel zelfstandig lezen en daardoor te weinig feedback op de expressie kan een
oorzaak zijn dat vaardige lezers laag scoren op begrijpend lezen. Vaardige lezers
worden te weinig geïnstrueerd en krijgen te weinig feedback op de aspecten van het
lezen met expressie.
*Instructie in vloeiend lezen.
> Wanneer de lezer tijdens het hardop lezen feedback en begeleiding krijgt, heeft dat
een positief effect op zijn tekstbegrip. Dit uiteindelijke doel (leesbegrip door
expressie) benoemt de leerkracht duidelijk en regelmatig naar de leerlingen.
> De leerkracht geeft de gelegenheid dat leerlingen veel lezen en teksten herhaald
lezen. Ze leren vloeiend leren lezen door het veel te doen.
> Een goede selectie van de tekst is van groot belang. Leerlingen moeten kunnen
oefenen op beheersingsniveau (kind met M4 AVI leest geen E4 verhalen). Een leerling
kan een tekst met expressie lezen als het op zijn/haar niveau is.
> Modeling (demonstreren/hardop denken) is een belangrijk onderdeel bij instructie.
*Het gebruik van informatieve teksten bij het vloeiend lezen is van groot belang. Het
vloeiend (voor)lezen van informatieve teksten heeft een enorme impact op
achtergrondkennis en woordenschat.
3= verdiepend leren lezen
*Op dit niveau van leesvaardigheid is de lezer in staat om complexte teksten te
begrijpen.
*De nieuwe kennis die de lezer opdoet door het lezen van de tekst, integreert hij in
zijn aanwezige kennis.
*Om complexe teksten te kunnen lezen (verdiepend lezen dus), moet de lezer vlot en
vloeiend kunnen lezen.
*De complexiteit van een tekst wordt bepaald door:
>Kwantitatieve factoren, zoals zinslengte en tekstuele samenhang.
>Kwalitatieve factoren, zoals de betekenis, het doel en de structuur van de tekst.
>Kenmerken van de lezer en van de tekst.
*Doel van verdiepend lezen = het grondig begrijpen van de inhoud van een complexe
tekst, waardoor de lezer nieuwe kennis toevoegt aan de kennis die hij al heeft.
3
, *Doorzettingsvermogen en motivatie:
>Een zwakke lezer zal, behalve wanneer hij beschikt over veel doorzettingsvermogen
en motivatie, een complexe tekst opzij leggen en afhaken. Hier moet een leerkracht
rekening mee houden.
>Om complexe teksten te doorgronden, hebben leerlingen dus doorzettings- en
uithoudingsvermogen nodig. De leerkracht is nodig om dit te ontwikkelen.
*Het ophalen van kennis:
>Voorkom dat het lezen overbodig wordt of dat uw leerlingen blijven ‘hangen’ in hun
bestaande kennis en geen relatie leggen met de nieuwe kennis die de tekst aanreikt.
*Omschrijving praktijk van verdiepend lezen:
>Het is er op gericht leerlingen de diepere structuren en betekenislagen in een tekst
te leren ontdekken.
>Het leert kinderen kritisch over teksten te denken (ze reflecteren en evalueren).
>Verdiepend lezen is het resultaat van instructie.
>Herhaald lezen is een effectieve aanpak om leerlingen verdiepend te leren lezen.
*Instructie in verdiepend lezen:
>Tekst gerelateerde vragen spelen een belangrijke rol in het onderwijzen van het
verdiepend lezen. Zulke vragen dwingen leerlingen de tekst herhaald te lezen,
waardoor een dieper begrip kan ontstaan.
>Het is van belang dat leraren rekening houden met verschillen tussen leerlingen. De
leerkracht neemt de ondersteuningsbehoefte van de leerlingen mee in zijn
instructiekeuzes en tekstkeuze.
- Begrijpend lezen: het vermogen om geschreven teksten te begrijpen, te lezen met
begrip. Begrijpend lezen is denken. Een voorwaarde voor begrijpend lezen is dat de
lezer het technisch lezen beheerst.
- Begrijpend lezen heeft twee pijlers;
1= kennis en woordenschat. De lezer heeft kennis van taal & de wereld en beschikt
over voldoende woordenschat.
Kennis van taal; het formele schriftelijke taalgebruik en de regels die erbij gelden.
*Een goede lezer heeft kennis van taal. De lezer;
>is vertrouwd met schriftelijk taalgebruik.
>is vertrouwd met grammaticale regels en verschillende tekstgenres (ook digitale).
>heeft kennis van de soorten teksten en verschillende tekstgenres.
>kent betekenis van belangrijke signaalwoorden (ten eerste, ten slotte, vervolgens)
>heeft kennis van specifieke taalbegrippen (alinea, paragraaf, cursief gedrukt).
*Kennis van wereld en woordenschat; Nodig om betekenis te geven aan wat je leest.
>Als de leerling een tekst leest over een bepaald onderwerp, is zijn kennis over dat
onderwerp de belangrijkste voorspeller voor het leesbegrip.
>Begrijpend lezen leidt tot een uitbreiding van kennis en woordenschat.
>Kennis van de wereld omvat zowel voorkennis (eerder op school geleerd) als
achtergrondkennis (wat de lezer zelf al weet van de wereld).
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sennaboot. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,49. Je zit daarna nergens aan vast.
