Criminologie voor niet-juristen Aantekeningen
Hoorcollege 1 – Inleiding; Wat is criminologie 6 september
Waar gaat criminologie over?
- Moraal
o Goed en kwaad
o Boete en straf
- Emoties
o Angst en boosheid
o Mededogen en bewondering
De definitie van criminaliteit staat alleen in het strafwetboek, wat als strafbaar gezien wordt.
De grens tussen baldadigheid en criminaliteit is vaak niet scherp.
Normen leer je door de grens te ervaren. Dit zie je vaak bij de ontwikkeling van jongeren.
Om deze reden spreken jeugdcriminologen vaak niet van criminaliteit, maar vaker van
baldadig gedrag. Gedrag waarbij jongeren de grens opzoeken. Er wordt daarom ook vaker
gesproken van deliquent gedrag ipv crimineel gedrag.
Criminologische onderwerpen: Voetbalgeweld, jeugdbendes, maffia, genocide, hacking,
internetfraude, stalking, pesten, drugscriminaliteit, eigenrichting, staatroof, winkeldiefstal,
verkeersdelicten, seksueel misbruik, etc. …
Eerst willen we weten wat iets is; wat is voetbalgeweld, wat houdt het in? We willen eerst
verstehen. Daarna pas kunnen we gaan verklaren.
Echter zijn criminologen ook niet geholpen door teveel mantra’s van feitjes, rijtjes en
theorieën. Rijtjes van theorie etc helpen niet om bepaalde fenomenen in de wereld te
begrijpen. Fenomenen bestaan niet uit rijtjes.
Wat is criminologie?
Criminologie wil betrouwbare en precieze kennis leveren over criminaliteit, over mensen die
misdaden plegen en over hoe daarop gereageerd kan worden.
Criminologie is geen synoniem voor strafrechtwetenschap, politiewetenschap en forensische
wetenschap.
- Dus: criminologen halen kennis uit de waarneembare werkelijkheid.
- Is op wetenschappelijke ervaring, bevinding, en observatie gegrond en daaruit
voortvloeiend weten.
= een empirische wetenschap; wat gebeurt er, wat kan ik zien?
Criminologie is een multidisciplinaire wetenschap; er wordt gekeken vanuit verschillende
disciplines.
- Het ontleent haar begrippen, theorieën en onderzoeksmethoden aan verschillende
andere sociale wetenschappen.
- Haar onderzoeksobject is de criminaliteit en de beheersing daarvan.
Criminologie onderzoekt:
, - Hoe en waarom strafwetten worden gemaakt,
- Hoe en waarom strafwetten worden overtreden en
- Hoe en waarom door de samenleving op misdrijven wordt gereageerd
o Door de wetgever, politie, en justitie door de media en door de burger.
Samenvatting: opdracht criminologie
- Realistische beeldvorming geven
- Zinvolle discussie over politieke en morele vraagstukken ivm problemen rondom
misdaad en straf
- Een objectieve, neutrale houding innemen, moraal en emoties buiten laten. Morele
gevoelens proberen te begrijpen, maar ze niet proberen goed te keuren. Je moet op
die manier dus eigenlijk nuchter blijven en je eigen emoties buiten beschouwing
laten en er niet in mee gaan. Je wilt immers een objectieve mening/uitspraak vormen
over een bepaald fenomeen.
Koele oog houden voor criminologie zie klapper
Geschiedenis criminologie
Founding fathers criminologie LET OP TENTAMENSTOF; alleen inzichten, niet per se alles
letterlijk.
- Cesare Beccaria (rechtsfilosoof); pleidooi tegen de willekeur in de strafoplegging en
de wreedheid van de straffen.
o Hij was een van de eersten die velle kritiek had op strafrecht
o Hij was tegen de willekeur van de strafoplegging en de wreedheid daarvan
(lijfstraffen)
Er was sprake van klasse straffen.
- Adolphe Quetelet (cartograaf); maatschappelijke wetmatigheden bepalen de
ontwikkeling van de criminaliteit meer dan individuele wilsbesluiten.
o Eerste crimologen die erop wees dat er een patroon in de criminaliteit zit.
o Statistiek was in deze tijd net ontstaan. Hij kwam erachter dat er niet alleen
verbanden zaten tussen bv geslacht en leeftijd, maar ook in criminaliteit en
armoede, of criminaliteit en het seizoen. Door de nieuwe ontwikkeling van
statistiek. Hij heeft dus een verband gelegd tussen criminaliteit en SES.
o Belangrijke inzicht: ontw van criminaliteit heeft veel meer te maken met
maatschappelijke wetmatigheden dan met het individu zelf. De mate van
criminaliteit wordt door de maatschappij bepaald, bv werkloosheid, armoede
etc in een maatschappij. Dit is erg uniek voor die tijd.
- Cesare Lombroso (gevangenisarts); criminele antropologie.
o Hij ging naar gevangenissen en heeft met gedetineerden gesproken. Hij begon
foto’s te maken van hen, maar ook hun hoofd te meten. Hij stelde dat je aan
de hand van de schedel uitspraken kunt dan over het karakter van het
persoon.
o Hoe kom je daarop?
(1) Het was de tijd dat de fotografie was ontstaan, (2) tijd van
frenologie; je kunt veel te weten komen over iemands karakter op
basis van de schedel, (3) evolutie theorie van Charles Darwin; over
natuurlijke selectie. Mensen die achter zijn gebleven in de evolutie
worden ‘aangevallen’. Mensen die crimineel zijn, zijn achtergebleven
, volgens lombroso. Deze afwijkingen heeft hij gedocumenteerd op
basis van fotografie.
o Uiterlijke kenmerken die volgens hem opvielen:
Laag voorhoofd
Uitstekende kaken
Borstelige doorlopende wenkbrauwen.
o Conclusie: hij beweerde dat criminaliteit zijn oorsprong vindt in het feit dat de
criminele mens achter is gebleven in het evolutieproces Atavisme, en
biologisch gedetermineerd is om delicten te plegen. Criminelen hadden de
eigenschappen van ‘wilden’.
In de jaren 60 en 70 kwamen er soortgelijke ideeën opspelen in Nederland.
- Alexandre Lacassagne (forensische geneeskunde); iedere maatschappij krijgt de
criminaliteit die zij verdient
o De sociale omgeving bepaalde de mate van criminaliteit. Hij heeft zich
extreem afgezet tegen Lombroso. De sociale context bepaald of iemand
crimineel wordt ipv de biologische context.
- Willem Bonger (jurist en socioloog); over de relatie tussen de ontwikkeling van
criminaliteit en economische condities.
o Sterk accent gelegd tussen de de ontwikkeling van criminaliteit en
economische condities.
o Wanneer de economische welvaart zal toenemen, zal de criminaliteit
afnemen.
o Het idee van sociale ongelijkheid wordt gezien als verklaring van criminaliteit,
dit idee is vandaag de dag nog steeds geldig.
Chicago 1920 immigranten beweging
- Deze inzichten worden hedendaags nog steeds gebruikt. Empirische revolutie hebben
zij uitgelokt.
- Je moet alles in een historische/sociale context plaatsen om iets te kunnen begrijpen.
o Die kan heel klein zijn, maar je kunt dit ook heel groot maken.
- Heel veel immigranten; zorgde voor een extreme verandering. Iedereen wilde een
nieuw leven opbouwen en deze tijd.
o Dit zorgde voor grote problemen; grote depressie. Stapel van sociale
problemen.
- Op een gegeven moment werd er onderzoek gedaan naar de sociale problemen in
verband met de verschillende bevolkingsgroepen. Extreem grootschalig onderzocht.
o Conclusies en actualiteiten C.S.:
Kenmerken van de sociale structuur zijn van invloed op de omvang van
criminaliteit (Chicago School: Park en Burgess)
Verband tussen de sociaaleconomische achterstand en criminaliteit op
buurtniveau (Shaw en McKay)
Sociale desorganisatie: een situatie waarin geen gemeenschapsgevoel,
geen stabiele relaties, lage sociale controle, zwakke en ineffectieve
instituties (school, politie etc deden niets), geen harmonie binnen de
gemeenschap en haar waarden.
Wanneer deze structuren in disbalans zijn kan criminaliteit
ontstaan.
, Samenvatting van historische inzichten zie powerpoint dia 16.
Criminologische vragen:
- Waarom variëren crime rates over de tijd en over de culturen?
- Waarom zijn er mensen die criminaliteit plegen en anderen weer niet?
- Hoe ontstaan criminele bendes en waarom?
- Hoe kunnen we criminaliteit voorkomen?
- Waarom plegen normale mannen zinloos geweld?
Een theorie helpt doelgericht naar een antwoord te zoeken.
Wat is een theorie?
= een wetenschappelijk model of een wetenschappelijke uitspraak over waarnemingen in de
werkelijkheid.
Doel: de onderlinge samenhang van de waarnemingen te beschrijven en verklaren.
Zonder theorie: platte date; intellectuele betekenisloosheid (van Swaaningen en Staring)
De theorie en methodologie zijn de bril waardoor we de sociale werkelijkheid zien, een soort
zonnebril -> werkelijkheid wordt ‘vervormd’.
Dit kan ook niet anders: theorie is niet de werkelijkheid, daarom wordt voortdurend aan
theorieën gesleuteld.
Coole oog, waarom fascinerend, beperkingen van definities (focus ligt op strafrecht),
geschiedenis
Aantekeningen klapper behorend bij college 1:
Criminologie: een terreinverkenning – Jan van Dijk, Wim Huisman en Paul Nieuwbeerta
Een criminoloog is iemand die de misdaad en straf bestudeert, maar iemand die het hoofd
koel houdt wanneer de emoties hoog oplopen. Streven naar objectiviteit.
Definitie criminologie volgens Kaiser: criminologie is de wetenschap die zich bezighoudt met
de bestudering van de aard en achtergronden van menselijke gedragingen die door de
wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid en de overige
maatschappij daarop reageert.
In de Nederlandse taal wordt er niet meer gesproken van misdadiger, maar van delinquent
of crimineel.
- Misdaad en misdadiger wordt tegenwoordig gezien als ‘te hard’ of ‘te veroordelend’.
- Misdaad wordt alleen gebruikt in de term ‘georganiseerde misdaad’. Hierbij is er
sprake van zware delicten en is dit dus niet een te harde term om te gebruiken.
Het strafrecht is voortdurend in beweging;
Criminalisering invoering van nieuwe wettelijke bepalingen waarop strafsancties zijn
gesteld.
