Samenvatting
Samenvatting van het vak Bestuursrecht (OVHR I)
- Instelling
- Hogeschool Arnhem En Nijmegen (HAN)
Samenvatting van het vak OVHR I
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 58 pagina's
Voorbeeld 4 van de 58 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
VolgenVoorbeeld van de inhoud
SamenvattingOverheidsrecht I — Bestuursrecht
Week 1
Hoofdstuk 1
Fundamentele beginselen en uitgangspunten
• Als we zeggen dat Nederland een democratie is, willen we daarmee zeggen dat de Nederlandse
overheid de samenleving bestuurt volgens de eisen van een democratie, met zeggenschap voor
de (belanghebbende) burgers
• Als we zeggen dat Nederland een rechtsstaat is, willen we daarmee zeggen dat de Nederlandse
overheid begonnen is aan algemene en speci eke rechtsnormen
Democratie
• Eerste pijler van de democratische rechtsstaat wordt gevormd door de gedachte dat de
grondslag van de overheidsmacht bij de burgers ligt: de volkssoevereiniteit
• Komt in Nederland tot uiting dat de belangrijkste overheidsbesluiten slechts gezamenlijk
kunnen worden genomen door de regering en de gekozen volksvertegenwoordiging
• Op het decentraal niveau komt dit tot uiting doordat de regelgevende organen, direct door
de burgers gekozen worden
• Legaliteitsbeginsel: de uitvoerende macht is verplicht haar optreden op de wet te baseren én
zich aan de wet te houden
• Democratische aspect van het overheidsbestuur wordt ook zichtbaar in de leer van de
machtenscheiding
• Om machtsmisbruik te voorkomen worden bevoegdheden verdeeld over verschillende
machten
• Gedachten hierachter is dat niet te veel macht in de handen van één persoon komt
• Is ook terug te vinden in de spreiding van de uitvoerende macht
• Leer van de verantwoordelijkheid: belangrijkste bestuursorganen zijn direct of indirect
verantwoording verschuldigd aan een vertegenwoordigend lichaam
• Openbaarheid van bestuur: bestuursorganen. Zijn verplicht tegenover burgers een zekere mate
van openbaarheid te betrachten
Legaliteit
• Het overheidsoptreden behoeft een grondslag in de wet te hebben voor zover een
bestuursorgaan de burgers gebiedend of verbiedend in hun vrijheid of eigendom beperkt
• Voor de terrein waar geen uitdrukkelijke wettelijke grondslag is voorgeschreven, berust de eis
van een wettelijke grondslag op ongeschreven recht
• Legaliteitsbeginsel vormt in dit opzicht ongeschreven constitutioneel recht
• Wettelijke grondslag is vereist voor ingrepen in vrijheid of eigendom, voor zover deze de burger
dwingen anders te handelen dan hij zonder die subsidievoorschriften zou hebben gedaan
Specialiteit, rechtszekerheid, rechtsgelijkheid, stelselmatigheid en individuele
rechtsbedeling
• Specialiteitheidsbeginsel: de overheid moet het algemeen belang behartigen —> speelt een rol
bij de uitwerking van het legaliteitsbeginsel
• Het uitgangspunt dat het bestuur slechts doelgewonden speci eke bevoegdheden mag
uitoefenen die hem bij wettelijk voorschrift zijn toegekend, ligt ten grondslaag aan drie
belangrijke bepalingen van de Awb
• Art. 1:2 lid 2 Awb —> het bestuursorgaan heeft geen eigen belang
• Art. 3:3 —> verbod van détournement de pouvoir —> zij mogen niet worden gewend ter
behartiging van ‘het’ algemeen belang, maar slechts ter behartiging vaan het speci eke
algemene belang met het oog waarop de bevoegdheid (en taak) aan het bestuursorgaan
wordt toegekend
• Art. 3:4 lid 1 Awb —> kan worden beschouw als codi catie van het specialiteitheidsbeginsel
• Rechtszekerheidsbeginsel
• Formele rechtszekerheid : ziet op een duidelijke begrenzing van de bestuursbevoegdheid en
op ondubbelzinnigheid in de bepaling van de rechtspositie van de burger
• Materiële rechtszekerheid : houdt in dat het geldende recht ook werkelijk toepassing vindt en
voorts dat besluiten in beginsel niet met terugwerkend kracht aan burgers mogen worden
tegengeworpen
fi fi fi fi
, • Gelijkheidsbeginsel (art. 1 Gw) : het voegt niets toe aan het vereiste dat rechtsregels moeten
worden toegepast op alle gevallen waarop deze betrekking hebben, ofwel het vereiste van een
concrete en juiste wetstoepassing
• Gelijke gevallen moeten gelijk worden behandeld en ongelijke gevallen moeten ongelijk
worden behandeld
• Stelselmatigheid : consistent handelen / op een lijn
Het algemene deel en de bijzondere delen van het bestuursrecht
• Er zijn eenvoudig gezien te veel regels voor één wetboek van bestuursrecht
• Het ongeschreven recht neemt nog steeds een bijzondere plaats in —> in een aantal gevallen
die niet door de Awb worden bestreken, zullen aan die ongeschreven regels en beginselen
rechtstreeks de toepasbare normen worden ontleend; in andere gevallen zullen zij de leidraad
vormen voor de andere invulling van in de wet opgenomen regels
• Wie zoekt voor afbakening van het bestuursrecht:
• Zal er dus rekening mee moeten houden dat er relaties zijn tussen bestuur en burger die
door rechtsregels worden beheerst die we, als we geen verwarring wensen, niet tot het
bestuursrecht kunnen rekenen
• De vraag of een bepaalde regel tot het bestuursrecht gerekend zou moeten worden, zou
afhangen van de mate van doorwerking van de publiekrechtelijke regels en beginselen in de
privaatrechtelijke regel
• Een bevoegdheid: is het geldig kunnen verrichten van bepaalde rechtshandelingen, dat wil
zeggen handelingen die op rechtsgevolg gericht zijn, en er dus toe strekken dat bepaalde
rechtsgevolgen ontstaan of tenietgaan
• Iemand heeft een recht als hem bepaalde gedragingen zijn toegestaan die anderen zich in
het algemeen rechtens niet mogen veroorloven, dus wanneer een uitzondering op een
algemeen gebod of verbod op hem van toepassing is
• Iemand heeft rechtens een aanspraak als daar een met die aanspraak corresponderende
verplichting van een of meer tegenover staat
• Een plicht houdt in dat iemand een bepaalde handeling moet verrichten of nalaten
• In de wetten die op de bijzondere delen van het bestuursrecht betrekking hebben, worden over
het algemeen altijd bestuursrechtelijke bevoegdheden aan bestuursorganen toegekend
Uitzondering voor de formele wetgever en de rechterlijke macht
• De formele wetgever heeft tot taak om de juridische instrumenten te verscha en voor de door
‘die politiek’ wenselijk geachte ordening en neemt zo deel aan het besturen van de Nederlandse
samenleving
• De publiekrechtelijke regels en beginselen die de formele wetgever en de rechterlijke organen bij
hun taakvervulling in acht moeten nemen, zou men tot het bestuursrecht kunnen rekenen als
kan worden betoogd dat de formele wetgever en de rechterlijke macht als bestuursorganen
kunnen worden aangemerkt
Tot het bestuursrecht rekenen we:
• De rechtsregels en rechtsbeginselen die gelden voor niet (geheel) door het privaatrecht
geregelde verhoudingen tussen bestuursorganen en burgers en die betrekking hebben op de
publiekrechtelijke bevoegdheden, rechten, aanspraken en plichten vaan de burger en van
bestuursorganen, met uitzondering van de formele wetgever en de rechterlijke macht
• De ongeschreven publiekrechtelijke regels en beginselen die in acht moeten worden genomen
bij de publieke taakvervulling door bestuursorganen, met uitzondering van de formele wetgever
en de rechterlijke macht
• Het procesecht dat geldt voor de behandeling van bestuursrechtelijke geschillen door met
rechtspraak belaste onafhankelijke organen
Doelstelling van de Awb
• Het bevorderen en, waar mogelijk, vereenvoudigen van bestuursrechtelijke wetgeving
• Het systematiseren en, waar mogelijk, vereenvoudigen van de bestuursrechtelijke wetgeving
• Het codi ceren van ontwikkelingen die zich in de bestuursrechtelijke jurisprudentie hebben
afgetekend
• Het tre en van algemene voorzieningen ten aanzien van onderwerpen die zich naar hun aard
niet voor de regeling in een bijzondere wet lenen
ff fi ff
,Hoofdstuk 3
Een bevoegdheid, ontleend aan een wettelijk voorschrift
• Een publiekrechtelijke bevoegdheid wordt in beginsel aan een bestuursorgaan toegekend bij
wettelijk voorschrift
Attributie
• Is het scheppen van een nieuwe bevoegdheid
• Niet in de Awb gede nieerd
• Bestuursbevoegdheden waren vaak geattribueerd aan bestuursorganen van de Staat, de
provincies en de gemeenten
• Deze bestuursorganen kunnen ter verantwoording worden geroepen door
vertegenwoordigende organen zoals de Tweede Kamer, provinciale staten en de
gemeenteraad
• Soms worden ook bevoegdheden geattribueerd aan zogenoemde zelfstandige bestuursorganen
(zbo’s)
• Zijn bestuursorganen die geen verantwoording verschuldigd zijn aan de
vertegenwoordigende organen van de Staat, een provincie of een gemeente, en die
veenmine hiërarchisch ondergeschikt zijn aan bestuursorganen die wel ter verantwoording
kunnen worden geroepen
• Heeft gevolgen op landelijk niveau voor de omvang van de ministeriële verantwoordelijkheid
• Zbo’s zijn immers niet aan een minster ondergeschikt, zodat de minster in beginsel niet
voor hun handelen door het parlement ter verantwoording kan worden geroepen
• Een verantwoordingsplicht kan immers slechts bestaan voor zover de minister zelf een
bevoegdheid heeft
• Het komt ook soms voor dat een bestuursbevoegdheid wordt geattribueerd aan ambtenaren
• Heeft verschillende rededen:
• Vanwege het grote aantal te nemen besluit; het is dan niet realistisch te veronderstellen dat
één bestuursorgaan die besluiten zelf zal of kan nemen
• Vanwege de voor het nemen van een beschikking vereiste vaktechnische deskundigheid,
waren iedere burger begrijpt dat het ‘eigenlijke’ bestuursorgaan die niet bezit
• Vanwege praktische noodzaak om terstond op tee kunnen treden;
• Brengt met zich mee dat deze een nieuwe bevoegdheid krijgt die hem exclusief toekomt, en dat
hij daarmee een aa-bestuursorgaan wordt
Delegatie
• Is het door een orgaan overdragen van een al bestaande, aan de delegans toekomende,
bevoegdheid aan een ander die deze bevoegdheid op eigen naam en onder eigen
verantwoordelijkheid gaat uitoefenen
• Degene die de overgedragen bevoegdheid gaat uitoefenen, krijgt voor die uitoefening een eigen
juridische verantwoordelijkheid en treedt daarmee in de plaats van het oorspronkelijke
bevoegde orgaan
• Hoofdstuk 10 Awb
• De delegans verliest door de delegatie de bevoegdheid tot uitoefening van de bevoegdheid
(10:17 Awb)
• Art. 10:18 Awb bepaalt dat het bestuursorgaan de delegatie te allen tijde kan beëindigen
• Delegans is bevoegd om beleidsregels met betrekking tot de gedelegeerden bevoegdheid vast
te stellen (4:18 Awb)
• Aangezien delegatie gepaard gaat met een verschuiving van de verantwoordelijkheid voor de
bevoegdheidsuitoefening, houdt ze een doorbreking van de (oorspronkelijke) wettelijke
bevoegdhedenstructuur in
• Het spreekt dan ook vanzelf dat een bestuursorgaan de hem geattribueerde bevoegdheid
niet zonder machtiging van de wetgever uit handen kan geven
• Delegatie aan ondergeschikte heeft weinig zin
• Enerzijds krijgt de ondergeschikte door delegatie een eigen bevoegdheid, anderzijds blijft hij
als ondergeschikte verplicht alle aanwijzingen van de elegans op te volgen
• Het wezenskenmerk van de delegatie ontbreekt (zelfstandige bevoegdheidsuitoefning door
de delegataris)
• Delegatiebesluit: markeert de daadwerkelijke delegatie
fi
, • Omdat delegatie van een bevoegdheid een doorbreking van de door de wetgever beoogde
bevoegdheidstoedeling meebrengt, is het nodig dat zorgvuldig wordt overwogen of daartoe
wordt overgegaan
• Beleidsregels van de delegans voor de bevoegdheidsuitoefening door de delegataris
• Beleidsregels zijn algemene regels over de bevoegdheidsuitoefening, waaraan het
bestuursorgaan dat de bevoegdheid uitoefent in beginsel gebonden is
• De gebondenheid van de delegataris aan de door de delegaans vastgestelde beleidsregels
is dus niet absoluut: hij moet bij de uitoefening van de gedelegeerde bevoegdheid bepalen
of hij op grond van art. 4:84 Awb van de door de elegans vastgestelde beleidsregels moet
afwijken
• Beleidregels van de delegataris in verhouding tot beleidsregels van de elegans
• Aangezien de delegataris door delegatie een eigen bevoegdheid krijgt, is ook hij bevoegd tot
het vaststellen van beleidsregels inzake de aan hem gedelegeerden bevoegdheid
• Aangenomen moet dus worden dat de delegataris slechts beleidsregels kan vaststellen
binnen de ruimte die hij op grond van het delegatiebesluit en die beleidsregels van de
delegans heeft gekregen
Subdelegatie (onderdelegatie)
• Is wanneer de delegataris een aan hem gedelegeerde bevoegdheid overdraagt aan een ander
orgaan dat die bevoegdheid op zijn beurt op eigen naam en verantwoordelijkheid gaat
uitoefenen
Mandaat
• Is het door een bestuursorgaan machtigen van een ander om een al bestaande, aan de
mandaatgever toekomende, bevoegdheid op naam en onder juridische verantwoordelijkheid
van dit bestuursorgaan uit te oefenen
• Art. 10:1 Awb de nieert de meest voorkomende vorm van mandaat
• Art. 10:11 Awb bepaalt dat het mandaat ook beperkt kan blijven tot het ondertekenen van
besluiten die door het bestuursorgaan zelf zijn genomen
• Er vindt geen doorbreking van de oorspronkelijke bevoegdheidsverdeling plaats en dus ook
geen verschuiving van de verantwoordelijkheid voor de bevoegdheidsuitoefening
• Geen wettelijke grondslag vereist : er doet zicht immers geen verschuiving van bevoegdheden
en verantwoordelijkheden voor
• Twee algemene uitzonderingen voor een mandaat van art. 10:3 Awb:
• Het desbetre ende wettelijke voorschrift kan een verbod van mandatering inhouden
• De aard van de bevoegdheid kan zich tegen mandaatverlening verzetten
• Naarmate een bevoegdheid ingrijpender is, zal deze aan een hogere ambtenaar moeten
worden gemandateerd
• In art. 10:3 lid 2 Awb is neergelegd in welke gevallen de aard van de bevoegdheid zich in
ieder geval tegen mandaatverlening verzet
• Het relatieve mandaatverbod van art. 10:3 lid 3 en lid 4 Awb
• Lid 3: het is ontoelaatbaar dat degene die het besluit op bezwaar in mandaat neemt,
dezelfde persoon is als degene die het primaire besluit in mandaat heeft genomen
• Lid 4: houdt ene vergelijkbare regel in voor het opleggen van boetes biven €340
• Mandaatbesluit: strekt zicht ertoe dat de gemandateerde zicht tegenover de burger kan
gedragen als vertegenwoordiger van de mandaatgever
• Het verlenen van een algemeen mandaat moet schriftelijk geschieden (10:5 lid 2 Awb)
• Moet volgens de regels van art. 3:42 Awb worden bekendgemaakt om in werking te kunnen
treden
• Uit art 10:5 Awb vloeit voort dat mandaat ook voor een bepaald geval kan worden verleend
—> voor het verlenen van zo’n concreet mandaat is, gelet op aart. 10:5 lid 2 Awb, geen
mandaatbesluit vereist, tenzij het een mandaat betreft aan iemand die niet werkzaam is
onder verantwoordelijkheid van de mandaatgever
• Mandaat aan niet-ondergeschikten
• Bij mandaat blijft de mandaatgever niet alleen bevoegd om zelf te beslissen (10:7 Awb),
maar blijft hij ook verantwoordelijk voor alles wat de gemandateerde binnen de de grenzen
van het hem verleende mandaat heeft gedaan of nagelaten (10:2 Awb)
• Art. 10:6 Awb kent de mandaatgever de bevoegdheid toe om instructies te geven over de te
nemen besluiten
ff fi
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ambertijdhof. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53249 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen