Dit is een uitgebreide samenvatting voor het vak coachthema's in het 2e leerjaar van toegepaste psychologie. In deze samenvatting zijn alle hoorcolleges en het boek + reader samengevat. Met deze samenvatting heb ik zelf een 9 gehaald!
Samenvatting coachthema’s
Kennisclip week 1
In het verleden werd coachen vooral ingezet in het begeleiden van sportteams en daarnaast ook in
het werk voor het begeleiden van topmanagement en artiesten
Tegenwoordig is dat veranderd → de coach is toegankelijk voor iedereen die daar behoefte aan heef
en kan betalen (zowel werk als privé).
Waarom is coachen populair geworden?
• Past in de tijdsgeest van nu: welvaart is flink gestegen, mensen kregen meer vrije tijd, leven
langer en krijgen daarom meer ruimte voor reflectie en bezinning.
• Geen taboe meer
o Mensen zoeken niet alleen meer hulp bij psychische klachten maar ook bij werk
gerelateerde klachten
o Tegenwoordig kijken we ook veel meer naar het bevorderen van welzijn van
medewerkers, dus niet alleen om werkstress te voorkomen maar ook het bevlogen
houden van medewerkers (in kaart brengen van drijfveren)
• Anders denken over gezondheid
• Vergrijzingsdruk
Coachen = een vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de
client ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen.
3 basisprincipes NOBCO:
1. Zelf verantwoordelijk
De coachee is zelf verantwoordelijk voor het traject. De coachee weet namelijk zelf wat het beste
voor hem is. De coachee is dus zelf verantwoordelijk voor deze keuze die hij/zij maakt. (soms kan het
gebeuren dat de coachee in een slachtoffer rol zit en de schuld geeft aan allerlei andere dingen, dan
is het van belang om eerst aandacht te besteden aan bewustwording en de eigen aandeel, anders zal
het coachtraject niet succesvol worden)
2. Gelijkwaardige relatie
Tussen coach en coachee. Er is dus geen hiërarchische relatie. De coach en de coachee staan naast
elkaar.
3. Coachee is leidend
Doelen, middelen en keuze van de coachee zijn leidend. De coach bedenkt het dus niet, maar gaat
naast de coachee staan en rijkt de tools aan om doelen te kunnen bereiken.
Kenmerken coaching:
• Handelings- en resultaatgericht
Een coach staat naast de coachee in het proces en samen werken ze naar het doel toe van de
coachee. Het is dus niet de bedoeling dat de coachee blijft hangen in analyses. Coachen is echt
gericht op het doen i.p.v. alleen maar praten.
• Gericht op heden en toekomst
Hoewel therapie meer gericht is op het verleden. Het verleden, hoe het probleem is ontstaan, doet
er minder toe. het gaat er vooral om te kijken naar een oplossing.
• Beperkt aantal sessies
,Er zijn verschillende begeleidingsvormen:
1. Directief coachen
2. Counselling (non-directief)
3. Therapie (GZ, therapeut, psychiater)
De vorm van begeleiding hangt af van de emotionele diepgang, de focus op heden of toekomst en
verleden en evt aanwezigheid van psychische klachten bij de coachee.
Meest kortdurende en minst diepgaande vorm van begeleiding is directief coachen:
• De coachee moet zelf de beweging maken, maar de coach stelt zich daarbij wel actief op
• De gesprekken gaan emotioneel gezien veel minder diep dan bij therapie
• Het gaat er niet om hoe iets is veroorzaakt, maar hoe je er in het heden beter mee om kan
gaan en hoe je je doelen kan bereiken (bv niet hoe je werkloos bent geworden maar hoe je
weer werk kan vinden)
• oplossingsgericht
Tussenvorm tussen coachen en therapie is counselling:
• Hier wordt meer ingegaan op de innerlijke drijfveren (wat je motiveert) van de coache.
• Maar de counseler is net zoals de coach wel volgend
• De counseler wordt geraadpleegd in het geval als mensen ergens over willen praten met wat
emotionele diepgang zoals bv het verlies van een dierbare of om iets helder te krijgen zoals
wat is voor mij belangrijk in het leven
• In verhouding tot coachen ligt het accent hier wel meer op praten ipv doen en de gesprekken
zijn gericht op het heden en de toekomst
Ervaart de client psychische klachten, is het belangrijk om begeleiding van een therapeut, GZ
psycholoog of psychiator te krijgen. Therapie:
• Er wordt hier juist veel gepraat en geanalyseerd over het verleden
• Daarbij kunnen sterke emoties zoals verdriet en angst naar boven komen en daarom is het
van belang dat een therapeut een sturende rol heeft.
Directief: een coach begeleidt, daagt de coach uit en houd een spiegel voor hem of haar. De coach is
in actie. Wordt gebruikt bij mensen met lichte psychische klachten als piekeren.
Non-directief/counseling: er wordt meer ingegaan op de innerlijke drijfveren. Een counseling wordt
geraadpleegd als mensen ergens over willen praten of iets helder willen krijgen. Het accent ligt meer
op praten dan doen.
,Als het gaat om coachen, gaat het erom dat je jezelf probeert te begrijpen als coachee.
Het Johari venster is een effectieve tool om jezelf beter te begrijpen.
➔ Met name op de ‘’blinde vlek’’ wordt ingegaan met coaching. een coach kan je bekend
maken op sterke en minder ontwikkelde punten van jezelf waardoor je daarna je gedrag kan
veranderen of effectiever kan inzetten.
Competenties van een coach:
• Zelfinzicht
• Gerichtheid op zelfontwikkeling
• Omgaan met coachcontract
• Vormgeven coachrelatie
• Stelt coachee in staat inzicht te verkrijgen
• Doel- en actiegerichtheid
• Gebruik van modellen en technieken
• Evalueren
Een onderliggende relatie tussen de coach en coachee is heel belangrijk. Hoe beter de relatie, hoe
tevredener de coachee is en hoe groter de positieve gedragsverandering.
Bij een goede relatie → sluiten ze een verbond om samen iets aan het probleem te doen
Dat komt tot uiting in 3 zaken:
• De coach en coachee zijn het eens over de doelen van de behandeling
• Ze zijn het eens over de taken die er binnen het contract moeten worden verricht
• De coach en coachee ervaren een positieve band met elkaar
Waar loopt een coach tegenaan: ethische kwesties
(wat doe je bv als de coachee seksuele toenadering zoekt)
➔ Beroepscode die als richtlijn kan bieden. Deze richtlijnen zijn wel vrij algemeen en dekken
zeker niet alle situaties die zich in de coachpraktijk kunnen voordoen.
Als er sprake is van een ethisch vraagstuk, doe je er goed aan om dit in de brengen bij:
• Intervisie (vorm van gestructureerd overleg tussen meerdere collega’s waarbij een lastige en
ethische problemen worden besproken. Geen sprake van hiërarchie)
• Supervisie (daarbij heeft een supervisor de rol van tutor en begeleid de coach. Het doel is
doormiddel van reflectie inzicht krijgen op het handelen en de drijfveren erachter. Het
ethische vraagstuk staat niet zozeer centraal, maar wordt gebruikt om inzicht te krijgen op
het eigen handelen)
, Valkuilen van een coach:
• Illusoire superioriteit: het kan gebeuren dat een coach zich onbedoeld begeeft op het vlak
van een psychotherapeut. Dat kan gebeuren doordat de coachee onverwacht een
ingrijpende gebeurtenis meemaakt (overlijden) of omdat de coachee meer dan in eerste
instantie gedacht heeft last heeft van psychische klachten.
➔ Belang dat coach op zo’n moment zich bewust is van de grenzen van zijn competenties en
ook inzicht toont. Over het algemeen heb je de neiging om jezelf te overschatten → illusoire
superioriteit. Coachee krijgt hierdoor niet de juiste hulp
• Hulpverlener syndroom: hierbij gaat het niet zozeer om dat de coach de coachee helpt, maar
dat hij het doet om er zelf een goed gevoel van te krijgen. Het gevoel te hebben dat hij nodig
is of de moeite waard. Mensen met hulpverlener syndroom hebben vaak vroeger gemis
ervaren in erkenning en om dit te compenseren geven ze de ander wat ze zelf zo erg hebben
moeten missen. De uitdaging is wel om de hulpvraag van de coachee te behandelen in zijn of
haar behoefte, dat je dus niet gaat invullen wat de ander nodig heeft maar vooral goed blijft
luisteren.
• Onvoldoende kennis van psychologische klachten en stoornissen: naast de zelfkennis van de
coach is ook voldoende kennis van de psychologische klachten en stoornissen nodig om de
client op tijd door te verwijzen. Als er te weinig kennis van deze stoornissen is (kun je vinden
in DSM 5) dat er dan gedacht wordt dat de klachten wel meevallen, maar dat er eigenlijk al
een depressieve stoornis aan het ontwikkelen is.
Stromingen binnen coaching
• Cognitief/gedragsgericht → directief: van buitenaf proberen te verbeteren. Vooral effectief
bij concrete en praktische vraagstukken.
• Analytisch/psychodynamisch: van binnenuit proberen te begrijpen. Wordt vooral ingezet bij
gelaagde en emotionele vraagstellingen
• Paradoxaal: van buitenaf proberen te verontrusten of verassen. Wordt kortdurend ingezet
bij dubbelzinnige, intern tegenstrijdige vragen aan de coach
• Clientgericht/ counselend → non-directief: (humanistisch) de focus naar binnen proberen
te verplaatsen. Vooral geschikt bij tekortschietend zelfvertrouwen.
Methode uit de directieve stroming:
• Oplossingsgericht
Counseling: binnendoor coachen
Directief coachen: buitenom coachen
Directief: staan vooral de problemen of vragen van de coachee centraal en pas in latere instantie de
persoon van de coachee
Counseling: staat de coachee zelf als persoon vanaf het eerste begin centraal en komen coach en
coachee van daaruit vanzelf toe aan de problemen en vragen.
Analytisch coachen
Het van binnenuit proberen te begrijpen
Doel: inzicht van de coachee in de eigen vragen en problemen vergroten
Rol coach: coach is ervaringsdeskundigen en kameraad tijdens deze zoektocht (geen expert)
Net als bij psychoanalyse wordt er vanuit gegaan dat er een intern conflict is bij de coachee, en het is
belangrijk om dat conflict inzichtelijk te maken. Doordat je inzicht krijgt als coachee, daardoor kun je
je eigen aandeel in het conflict veranderen en inzicht geeft ook verlichting.
• Binnen elk mens spelen zich onbewuste processen af die zijn of haar gedachten, gedrag en
beleving beïnvloeden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Ivd22. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,89. Je zit daarna nergens aan vast.
