Kindermishandeling en verwaarlozing over de levensloop: een introductie
Hoorcolleges
College 1
Geschiedenis en definities
Waarom is het belangrijk dat we aandacht hebben voor kindermishandeling?
Gevolgen voor slachtoffers:
Verhoogde kans op psychische problemen en psychopathologie
Verhoogde kans op lichamelijke problemen
Verhoogde kans op problemen in opvoeding eigen kinderen
(en nog meer)
Vanuit moreel perspectief belangrijk, maar het kostenplaatje voor de maatschappij die vast zit
aan kindermishandeling is ook van belang. Onderzoek Conti et al. (2021) kosten per kind dat
niet wordt geholpen (denk aan problemen voor mentale gezondheid, educatie etc.)
Geschiedenis
Oudste bewijs van kindermishandeling dat is gevonden is een archeologische vondst uit
Egypte, meerdere botbreuken in kinderskelet gevonden. Is dus al 2000 jaar oud, maar niet
altijd even veel aandacht voor (geweest).
Bekende rechtszaak kindermishandeling: casus Mary Ellen Wilson 1874, zat bijna altijd
opgesloten, te koud gekleed voor het weer, geslagen met een zweep
Society for the Prevention of Cruelty to Animals was het dichtstbijzijnde dat kon worden
gevonden om het kindje te helpen > hierdoor uit huis geplaatst
1875: oprichting Society for the Prevention of Cruelty to Children in de V
Ook in Nederland was er eerder een diereninstantie dan kinderen
1899 bond Kinderbescherming NL
Kempe (1962) was een arts die een artikel publiceerde (met meerdere artsen) over batted child
syndrome
Kindermishandeling: ‘clinical condition with diagnosable medical and physical symptoms
resulting from deliberate physical assault’
Artsen durfde er nog niets aan te doen, was nieuw om daar op te letten
De controverse rondom het artikel blijkt ook uit de reactie van andere kinderartsen: de hele
zaal liep leeg tijdens een sessie van Kempe
Wat mist er in bovenstaande definitie patroon, emotionele mishandeling
Definitie van kindermishandeling
Kindermishandeling is elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige
interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten
opzichte van wie de minderjarige in een relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat,
actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden
berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel
Verschillende perspectieven in definities
Medisch > fysiek letsel?
Juridisch > is er sprake van schade?
Sociologisch > geldt overal en altijd dezelfde definitie?
, Ecologisch > welke factoren spelen een rol?
Ontwikkelingsniveau
Kindermishandeling is per leeftijd anders, en dus zullen de gevolgen ook anders zijn
Verschillende typen
Omission: nalaten van iets Commission: actief schade toebrengen
Fysieke verwaarlozing Fysieke mishandeling
Emotionele verwaarlozing Emotionele mishandeling
Verwaarlozing van het onderwijs Seksuele mishandeling
Laatste slides hier plaatsen verschillende definities en beschrijvingen!
Fysieke mishandeling: alle vormen van lichamelijk geweld tegen het kind, zoals slaan,
schoppen, bijten, knijpen, krabben, het toebrengen van brandwonden of het kind laten vallen.
Bijzondere vormen zijn het shaken-babysyndroom, Münchhausen-by-proxysyndroom en
meisjesbesnijdenis
Shaken-babysyndroom
Ook wel: abusive head trauma
Schudden van baby hersen- en hoofdbeschadiging
Oorzaak vaak uit onmacht van ouder, frustratie door huilende baby
< 2 jaar (meestal < 6 maand)
Pedagogische/corrigerende tik
Kind fysiek straffen
Opinieartikel over het ‘positieve’ van de tik, kinderen moeten grenzen leren accepteren
Tegenstuk over dat kinderen gedrag overnemen en dus een corrigerende tik niet wenselijk is,
leidt vaak tot agressieve kinderen
In Nederland is de corrigerende tik toepassen verboden
Nederlandse wetgeving – art. 1:247, tweede lid, BW
Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid
voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het
bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van
het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende
behandeling toe.
Onderzoek Österman et al. (2014) fysiek straffen
Mensen die fysiek gestraft waren meer:
Alcohol
Deppressie
Psychische problemen
Schizotypische persoonlijkheid
Echtscheidingen
Suïcidepogingen
Finland had als eerste verbod op de corrigerende tik
Vanaf verbod ging de prevalentie omlaag
,Meta-analyse van Gershoff et al. (2016)
Onderzoek van verschillende studies op een stapel gegooid, spanking en physical abuse
Fysiek straffen en fysiek mishandelen
Allebei geven negatieve effecten op de ontwikkeling > ook overall effect (alle studies)
Ma et al. (2021)
Van 3 naar 5 jaar oud externaliserende gedragsproblemen
Verschil effectgroottes niet significant!
Fysiek straffen dus:
Niet effectief
Beangstigend
Meer probleemgedrag, minder gehoorzaamheid
Langere termijn, meer psychische problemen, criminaliteit
Geeft verhoogd risico op mishandeling
Seksueel misbruik: alle seksuele aanrakingen of handelingen die een volwassene een kind
opdringt. Door het lichamelijke of relationele overwicht, de emotionele druk, of door dwang
en geweld van de volwassene kan het kind die aanrakingen niet weigeren. (Nederlands
Jeugdinstituut)
> onderscheidt zich van de andere vormen van kindermishandeling doordat een aanzienlijk
deel van de gevallen van seksueel misbruik wordt gepleegd buiten het gezin, door personen
die met kinderen werken
Fysieke verwaarlozing: bij fysieke verwaarlozing komen ouders of opvoeders gedurende
langere tijd onvoldoende tegemoet aan de lichamelijke basisbehoeften van het kind. Het krijgt
niet de zorg en verzorging waar het gezien zijn leeftijd en ontwikkeling behoefte en recht op
heeft. (Nederlands Jeugdinstituut)
> denk aan zomerkleding in winter, ondervoeding, kind geen medische zorg laten krijgen,
slechte hygiëne (echt vervuild huis, luiers niet verschonen), zonder toezicht buitenspelen op
hele jonge leeftijd
Emotionele mishandeling: van psychische of emotionele mishandeling is sprake wanneer
ouders of andere opvoeders met hun houding en hun gedrag afwijzing en vijandigheid
uitstralen tegenover het kind. Ze schelden het kind regelmatig uit of maken het kind
opzettelijk bang. (Nederlands Jeugdinstituut)
Emotionele verwaarlozing: bij psychische of emotionele verwaarlozing schieten de ouders of
opvoeders doorlopend tekort in het geven van positieve aandacht aan het kind. Daarmee
negeren ze structureel de basale behoeften van het kind aan liefde, warmte, geborgenheid en
steun. (Nederlands Jeugdinstituut)
, Glaser (2002) emotionele mishandeling en verwaarlozing
Relatie tussen ouder en kind
Framework kind
!
2 melk glas voorbeeld
3 wat je niet kan verwachten van een kind, interactie, belasten met problemen van ouder
4 echtscheiding, proxy syndroom, eigen mening kunnen vormen
5 criminele activiteiten meenemen, niet goeie sociale situaties
Getuige van huiselijk geweld
Kinderen die getuige zijn van geweld in het gezin zien of horen conflicten tussen hun ouders
of worden geconfronteerd met de gevolgen, bijvoorbeeld verwondingen bij de ouder of het
moeten vluchten van een ouder > valt onder emotionele verwaarlozing
Zitten overlap in de definities van huiselijk geweld en kindermishandeling
Huiselijk geweld is een type van kindermishandeling en vice versa, ligt er aan vanuit welk
perspectief je kijkt
Comorbiditeit is het tegelijkertijd hebben van twee of meer stoornissen of aandoeningen
Samen voorkomen van subtypen kindermishandeling. Ongeveer helft van de kinderen die
worden mishandeld ervaren meer dan 1 subtype mishandeling (schattingen lopen uiteen)
College 2
Prevalentie en risicofactoren van kindermishandeling
Prevalentie: hoe vaak iets voor komt
Dit vak hanteert de definitie van Jeugdwet kindermishandeling: belangrijk voor tenta
Elke vorm van een voor minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van
fysieke, psychische of seksuele aard,
Die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in een relatie
van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, (niet alleen door de ouders dus!)
Actief of passief opdringen, (doen en nalaten)
Waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de
minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel.
Waarom zijn prevalentie onderzoeken belangrijk?
Goed om te weten waar het voorkomt voor de kinderen, en om te kijken of het verandert
