Talen veranderen continu. Er is regelmatigheid in taalverandering in bepaalde condities en in
bepaalde tijd (klankwetten). Frequente leenwoorden kunnen leiden tot grammaticalisatie.
Woorden zijn veranderlijk:
- Leenwoorden
- heranalyse woordvorming
- nieuwe woorden
- verdwijnen van woorden (obsolete)
Nieuwe woorden in taal:
- opvallend
- komt vaak voor
- meerdere oorzaken
Sociolinguïstiek = kijken naar de sociaalhistorische situatie
- verwantschap tussen talen en het ontstaan van variatie
- taalcontact (pidgin- en creooltalen)
- verwantschap/relaties tussen talen (taalfamilies)
- diversiteit als gevolg van taalverandering
- ontstaan dialecten
Descriptief; beschrijvend
Prescriptief; schrijft iets voor
Syntagmatisch; verandering van klanken
Paradigmatisch; verandering van het klanksysteem
Gedaan heeft = goed (groen)
Heeft gedaan = niet goed (rood)
Taalverandering is er altijd, aangezien er altijd variatie is.
Oudnederlands (tot 1100)
Middelnederlands (tot 1500)
Vroeg-modern Nederlands (tot 1800)
Modern Nederlands (tot heden)
I. Oudnederlands;
,- Oudnederfrankisch en Oudnedersaksisch
- weinig teksten
- Fonologie; onbeklemtoonde klinker nog niet gereduceerd (hert-a, ovir)
- Morfologie; naamvallen intact
- Syntaxis; afwijkende volgordes, meer synthetisch.
II. Middelnederlands;
- Het Nederlands bestaat nog steeds niet
- Middelnederfrankisch; Vlaams, Brabants, Hollands, Limburgs
- Middelnedersaksisch; Oostnederlands.
- veel teksten.
III. Vroeg-modern Nederlands
- Nederlands ontstaat in de 17e eeuw
- Opkomst stedelijke centra
- Migratie Zuid > west en oost > West
- Cocktail van Frankisch en saksisch
Houding ten opzichte van taalverandering is over het algemeen afwijzend.
- nadruk op leenwoorden
- weinig aandacht voor sluipende verandering.
ooit negatief-polair > onbepaald adv. Dus; Niemand heeft ooit beweerd
Onbepaald adv; ik ben daar ooit (wel eens) geweest.
Leenwoorden zijn van alle tijden en ze tasten de taal niet aan.
Grammatica wint altijd, wij lenen woorden zoals creditcard en dashboard, maar wij zeggen
gebruiken wel de Nederlandse lidwoorden. De creditcard omdat je de kaart hebt en het dashboard
omdat je het bord hebt.
- ook getal blijft grammaticaal Nederlands; quiz quizzen i.p.v. quizzes en stewardess wordt
stewardessen i.p.v. stewardesses.
- verkleinwoorden; quizje, stewardessje
- vrouwelijke vorm; typist heb je typiste, terwijl je in het Engels alleen typist gebruikt
- verbuiging adjectief; de clevere studenten.
- trappen van vergelijking; cool, cooler, coolst
- werkwoordsvormen; ik save, jij savet, wij saven.
- affixatie; budgetteren, al dat gesave
- samenstellingen; terugmailen, saveknop
- klemtoon; sterwardess i.p.v. stewardess
Spelling loopt altijd achter bij taalverandering.
Spellingswijziging bevestigt taalverandering. wel vaak negatieve houding ten opzichte van
spellingshervorming.
Analytisch; angst voor de dood i.p.v. doodsangst, je gebruikt allemaal kleine woordjes.
Col 3; verandering van klanken
Talen als Nederlands, Duits, Engels, Latijn, OudIers komen allemaal uit de Indo-Europese taalfamilie.
(dit was ooit 1 taal, proto-indoeuropees)
clasyntagmatische verandering: verandering in de volgorde van spraakklanken die de uitspraak van
een bepaald woord of groepen van vergelijkbare woorden vertegenwoordigen.
Fortitie; versterking (bijvoorbeeld van F naar P), geen plausibele taalverandering
Lenitie; verzwakking, (bijvoorbeeld van P naar B) komt vaker voor
, klankverandering; verandering in de uitspraak van klanken/de articulatie.
- Op zichzelf beschouwd; andere articulatieplaats
- In relatie tot de omgeving; assimilatie/dissimilatie
- In termen van de articulatieactiviteit; verzwakking/versterking
Verandering van de articulatieplaats;
- medeklinkers; plaats van afsluiting van de luchtstroom
- klinkers; stand van de onderdelen van de bek
Assimilatie
Dissimilatie; geluiden meer van elkaar laten verschillen.
Palatalisatie; velum palatum
Van boek naar boekje, k is velair, maar de j palataal. Als je boekje zegt i.p.v. boek dan wordt het dus
meer palataal. Kan bijvoorbeeld ook van alveolair naar palataal.
Labialisatie; alveolum lippen; van lopen naar lopm, gaat lucht dichtknijpen
Glottalisatie; alveolum glottis bijv. van alveolair naar glottis. Bijv. bij de Britse water (wo er)
Velarisatie; de achterkant van de tong wordt tijdens de articulatie omhoog gebracht naar het velum.
Fusion/fusie; een combinatie van twee segments in 1, bijvoorbeeld bij het Engelse nature zeg je
eigenlijk natjure.
Unpacking/segmentalization; tegenovergestelde van fusie. Hier worden de fonetische kenmerken die
voorheen in een enkel segment aanwezig waren, opgesplitst in een reeks van twee segmenten.
Backing; front back; van aa naar ah, je tong gaat meer naar achter.
Fronting; andersom
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper erpit. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
