Geschiedenis van de moderne wereld sinds 1750
Sander Kruse
S.kruse@uva.nl
Hismow-fmg@uva.nl
Hoorcollege 1
5 februari 2003: inval van US met bondgenoten in Irak
Geschiedenis is belangrijk voor politicologen, het is het belangrijkst om te kijken hoe de
geschiedenis wordt gebruikt voor eigen belang en of dat gebruik juist is.
I. Geschiedenis & Politicologie
- Het analyseren van maatschappelijke verhoudingen en hoe deze verhoudingen sinds
de 18e eeuw zijn veranderd en ‘modern’ geworden zijn:
o Sociale structuren die sociale groepen, hun relaties en duurzame patronen
van gedrag bepalen
o Economische structuren die werkgedrag en overlevingsstrategieën bepalen
o Politieke verdeling van macht (en onmacht)
o Culturele uitingen - normen, repertoire van mentale vaardigheden,
wetenschap, kunst, etc. - die karakteristiek zijn voor bepaalde historische
tijdperken
- Geschiedenis als ‘de voortzetting van politiek met andere middelen’
II. Verlichting als een historisch concept
- Emanuel Kant: verlichting = durf te denken, iets wat je doet, een houding van jezelf
naar de wereld, onafhankelijk denken (van jezelf). Verlichting is dat je je eigen gedrag
en handelen aanpast naar wat het beste is/zou zijn.
o We doen vaak dingen waarvan we weten dat het niet altijd verstandig is
(ongezond eten).
Basisprincipes van de verlichting (verschillende opbouwende stappen)
- De wereld is kenbaar en wordt gestuurd door natuurlijke en niet door
supernatuurlijke krachten
- De rationele, experimentele, empirische wetenschappelijke methode zal uiteindelijk
alle vragen over natuur en de samenleving kunnen beantwoorden (kennis
verzamelen)
- De natuur en samenleving zijn beheersbaar en maakbaar door toepassing van deze
universele kennis
- De mensheid – en de menselijke samenleving – kan opgevoed en geschoold worden
om steeds grotere vormen en perfectie te bereiken (‘vooruitgangsgeloof’)
III. Verlichting als intellectueel en sociaal fenomeen
Aanloop: Descartes (1596-1650)
- Systematische twijfel over waarnemingen en ideeën
o Als je aan alles twijfelt, ga je ook twijfelen aan jezelf. Als er iets denkt, moet er
ook iets zijn (ik)
- Wiskunde als logisch redeneren
- Deductie: de conclusie is logisch, redelijk en onvermijdelijk
, o Als het regent wordt alles buiten nat: de auto staat buiten en het regent: de
auto wordt nat
- Cartesiaans dualisme = het zijnde in de wereld is iets anders dan het zijnde van het
denken. Menselijke waarneming is onbetrouwbaar, alleen wiskunde is betrouwbaar.
Het was een hele nieuwe manier van denken, omdat alles gebaseerd moest zijn op
wiskundige of logische manieren.
Aanloop: Francis Bacon (1561-1626)
- Natuur begrijpen en beheersen
- Observeren, experimenteren en redeneren als methode
- Inductie: bewijzen dat iets waar is. Als het is bewezen, is het waar, totdat iemand
bewijst dat het niet zo is. Alle eenden zijn wit, totdat iemand bewijst dat er een
zwarte een is
- Nova Atlantis -> boek over voorspellingen over de mensheid
Moderne wetenschappers gebruiken een combinatie van deductie en inductie
Dennis Diderot (met D’Alembert) & L’Encyclopédie (1751-1772)
De oorspronkelijke Europese Wikipedia. Zo maakte ze van kennis, iets wat je wilde hebben
en verzamelen.
Deïsme
- Tolerantie
- Individuele beleving
- Afwijzen kerk/tradities
o Hiermee konden we menselijke groepen analyseren en verbeteren. Hiermee
kwamen we op het terrein van de theologen.
o Hoe zitten samenlevingen in elkaar en zouden ze in elkaar moeten zitten
o Hierdoor was geloof niet meer zo belangrijk en alles verklarend.
o Deïsme: god is minder een menselijke vorm, niet zo veel regels en straffen. De
rol van god was niet oordelend. Ze waren niet atheïst. Tolerant naar
andersdenkenden.
Verlichting als maatschappelijke fenomeen (frans)
- Saloncultuur, genootschappen, loges, etc.
o Discussies tussen filosofen, wordt er gesproken over kritiek op de staat
- Onderwijs
o Thuis onderwijs: niet alleen mannen, maar ook vrouwen!
- Positie (gast)vrouwen (poortwachters)
o Hierdoor werden vrouwen dus meer betrokken en hadden een belangrijke rol
en konden kiezen wie aanwezig mocht zijn en wie niet. Door de saloncultuur
kregen andere groepen ook een stem
- Censuur en boekdrukkunst
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper juliaansems. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,44. Je zit daarna nergens aan vast.