Hoofdstuk 2 - Ontwikkelingstheorieën
De cognitieve ontwikkelingstheorie van Piaget
Cognitieve ontwikkeling
Met cognitie wordt het vermogen bedoeld om kennis te verwerven.
De ontwikkeling van functies:
- Waarneming
- Aandacht
- Geheugen
- Redeneren
- Probleem oplossen
- Taal
- Intelligentie
Organisatie en adaptie
Schema’s -> strategieën waarmee kinderen de buitenwereld benaderen. Voorbeelden zijn:
- Grijpschema’s
- Kijkschema’s
- Zuigschema’s
Bij een baby staat het kijkschema nog los van het grijpschema. Na een tijdje zullen deze twee
schema’s tot één geheel op een hoger niveau worden georganiseerd, namelijk tot ‘gecoördineerd
kijken en grijpen’.
Adapteren -> het proces waarmee kinderen veranderen in gedrag of denken om effectiever te
kunnen functioneren. Als voorbeeld een baby die voor het een hapje vast voedsel in zijn mond krijgt.
De baby was tot dan toe alleen gewend aan zuigen aan een tepel of op een speen om vloeibaar
voedsel binnen te krijgen en zal de eerste keren meer eten naar buiten duwen dan binnen krijgen. De
baby heeft zijn mondbewegingen aangepast en door deze adaptatie kan hij beter functioneren.
Het bestaat uit twee complementaire processen:
- Assimilatie -> het proces waarmee bestaande vaardigheden of kennis worden gebruikt in
nieuwe situaties.
- Accommodatie -> het proces van aanpassing van bestaande vaardigheden of kennis om met
een nieuwe situatie te kunnen omgaan.
Equilibratie -> de drijvende kracht achter de cognitieve ontwikkeling. Als het gedrag van een kind in
overeenstemming is met de eisen die de omgeving aan het kind stelt, is er evenwicht (equilibrium).
Als de eisen vanuit de omgeving de vaardigheden van het kind te boven gaan is er een disbalans.
,Cognitieve ontwikkelingsstadia
Leeftijd Periode
0-2 jaar Sensomotorische periode
0-1 maand Stadium 1: reflexen
1-4 maanden Stadium 2: primaire circulaire reacties
4-8 maanden Stadium 3: secundaire circulaire reacties
8-12 maanden Stadium 4: coördinatie van schema’s
12-18 maanden Stadium 5: tertiaire circulaire reacties
18-24 maanden Stadium 6: het eerste denken
2-7 jaar Preoperationele periode
7-11 jaar Concreet-operationele periode
>11 jaar Formeel-operationele periode
De sensomotorische periode (0-2 jaar)
1. Reflexen (0 tot 1 maand)
2. Primaire circulaire reacties (1 tot 4 maanden) -> kinderen gaan gedrag vertonen dat een
interessant of plezierig effect heeft en dat herhaald gaat worden.
3. Secundaire circulaire reacties (4-8 maanden) -> baby’s ervaren wat de effecten zijn van hun
handelen op de omgeving buiten het eigen lichaam.
4. Coördinatie van schema’s (8-12 maanden) -> gedrag komt naar voren dat niet op toeval
berust zoals in de vorige stadia. Kinderen zijn nu in staat doelgerichte aaneenschakelingen
van gedrag te laten zien om iets te bereiken.
5. Tertiaire circulaire reacties (12-18 maanden) -> kinderen laten het niet bij een simpele
herhaling van gedrag dat interessante consequenties heeft. Beginnen nu te experimenteren
en zelf variaties aanbrengen in het omgaan met voorwerpen.
6. Het eerste denken (18 tot 24 maanden) -> kinderen kunnen voor het eerst een probleem in
gedachten oplossen in plaats van te zoeken naar oplossingen door lichamelijk handelen.
De pre-operationele (2-7 jaar) en concreet-operationele (7-11 jaar) periode
In de pre-operationele periode kunnen kinderen eenvoudige oorzakelijke verbanden in het dagelijks
leven leggen. Kenmerken van de pre-operationele periode:
- Egocentrisme -> alleen maar aan zichzelf denken.
- Animisme -> de neiging om aan niet-levende dingen leven toe te kennen.
- Artificialisme -> de neiging om te geloven dat alle dingen door mensen zijn gemaakt.
- Realisme -> de neiging psychische fenomenen zoals gedachten of dromen als fysische
fenomenen te zien. Dus dat het echt is.
- Begrip van rangorde
- Conservatie van aantal
- Conservatie van volume en gewicht
In de concreet-operationele periode ontstaat de mogelijkheid om logisch en systematisch te denken.
Ook zijn kinderen in staat tegenstrijdigheden of onjuistheden te ontdekken.
De formeel operationele periode
Het abstract-logische denken komt hier tot ontwikkeling. Het vermogen om logische denkoperaties
uit te voeren met het mogelijke of hypothetische. Adolescenten kunnen hier de juiste conclusie
trekken.
, Objectpermanentie
Weten dat voorwerpen aanwezig blijven, ook al zijn ze uit het zicht verdwenen.
Sensomotorisch stadium Reactie op verstoppen van voorwerp
Stadium 1 en 2 (0-4 maanden) Kijkt geïnteresseerd of grijpt naar voorwerp,
maar verliest interesse zodra voorwerp geheel
of gedeeltelijk bedekt wordt.
Stadium 3 (4-8 maanden) Grijpt naar voorwerp dat gedeeltelijk bedekt is,
maar zoekt niet naar voorwerp dat geheel
bedekt wordt terwijl het kind kijkt.
Stadium 4 (8-12 maanden) Vindt voorwerp dat geheel bedekt wordt, maar
niet als na enkele keren op dezelfde plaats het
kind het voorwerp op een andere plaats bedekt
ziet worden.
Stadium 5 (12-18 maanden) Vindt voorwerp dat het kind op verschillende
plaatsen bedenkt ziet worden, maar niet als
voorwerp bedenkt (bijvoorbeeld in de hand)
verplaatst wordt. Kind kan geen
gevolgtrekkingen maken over wat er met
voorwerp gebeurt dat uit het zicht is.
Stadium 6 (18-24 maanden) Kind zoekt voorwerp op verschillende plaatsen
ook al heeft het kind het voorwerp niet
verplaatst zien worden. Voorwerp is meestal
mentaal gerepresenteerd.
De socioculturele theorie van Vygotsky
Volgens Vygotsky vindt de cognitieve ontwikkeling plaats in een sociale en culturele context.
Kinderen kunnen door interactie met volwassenen profiteren van de kennis en vaardigheden die
volwassenen hebben. Volwassenen kunnen kinderen helpen de kloof te overbruggen tussen wat het
kind op een bepaald moment zelf kan en waar het, weliswaar met hulp, toe in staat is.
Guided participation -> actief begeleiden, voorbeeld: een ouder die en kind begeleidt bij het maken
van een puzzel. De ouder laat het kind zelf proberen een puzzel te maken en gaat, als het niet goed
lukt, met de vinger langs het puzzelbord en zegt: ‘kijk eens, dit is een eendje met een snavel, en waar
zou dat in moeten?’ De volwassene structureert dus een activiteit op een manier die het mogelijk
maakt dat het kind slaagt in het oplossen van een probleem dat zonder hulp nog net niet lukt.
Social scaffolding -> een tijdelijke steun die het mogelijk maakt een gebouw te construeren en die
afgebroken kan worden als het bouwwerk klaar is. Volwassenen helpen het kind vaardigheden en
kennis te verwerven door instructie en uitleg over de doelen van een taak, het voordoen hoe iets
gemaakt of hoe een probleem opgelost kan worden, en het bieden van hulp als de taak te moeilijk is.
Het verschil tussen deze twee is dat bij social scaffolding de instructies explicieter zijn.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maudbulter1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,69. Je zit daarna nergens aan vast.
