Evolutie van groenwieren naar mossen.
Aanpassingen aan leven op land in
- Voortplanting
- Verschijningsvorm
Groenwieren
- Haploïde verschijningsvorm (N)
Alleen zygote is diploïd (2N)
- Leven (bijna) altijd in water
Gevoelig voor uitdroging
Zwemmende gameten
Groenwier = meercellig haploïd. Maken vrouwelijke
en mannelijke gameten die in water zwemmen.
Fuseren → zygote = diploïd. Zygote gaat meiotisch
delen → maakt 4 haploïde cellen die wegzwemmen
en een haploïd meercellig stadium maken.
= waterafhankelijke bevruchting
Mossen
- Extra meercellige generatie om op land te
kunnen leven.
Meercellige haploïde gametofyt maakt gameten.
Gameten vormen een diploïde zygote die mitotisch
gaat delen en een sporofyt vormt = meercellig, diploïd.
Sporofyt maakt sporen via meiose die gametofyten
vormen.
- Geen vaatweefsel en geen vaatweefsel bevattende organen (stengel, blad, wortel)
- Geen of heel dunne cuticula op het bebladerde deel
- Alleen huidmondjes op delen met een sterk ontwikkelde cuticula (sporofyt)
- Spermatozoïden die in omgevingswater worden vrijgegeven
- Generatiewisseling met een dominante, langlevende gametofyt-generatie en een
kortlevende sporofyt-generatie.
Bladmos
Sporofyt (2N) groeit op gametofyt (N)
Sporofyt (2N) Gametofyt
bevat (N) bevat
- - Rhizoïd;
Voet; hechting + opnamehechting
water + wateropname
- Caulidium = stengel-achtig iets;
en assimilaten
- stevigheid + transport
Seta (steel); exposeren
- Fyllidium = blad-achtig iets;
sporenkapsel
- Sporenkapsel;assimilatie
sporenvorming
- Apex; groei
en -verspreiding
,Gametofyt (N) mannelijke plant;
antheridia met veel
spermatozoïden.
Gametofyt (N) vrouwelijke
plant; archegonia met ieder één
eicel.
Als het regent zwemmen
spermatozoïden naar eicel toe
→ vorming zygote (2N).
Via mitose deelt de zygote tot
sporofyt (2N) (alleen te vinden
op vrouwelijke planten).
Sporofyt vormt sporen (N) via
meiose, die delen tot
gametofyten.
Sporofyt is afhankelijk van gametofyt.
Ontstaan van gameten
- Aan top gametofyt bij topkapselmossen = acrocarpe mossen
- Zijdelings langs de gametofyt bij slaapmossen = pleurocarpe mossen
Acrocarp Pleurocarp
Antheridia produceren altijd spermatozoïden → bevruchting is gebaseerd op kans.
Bevruchting
- Mosgametofyten (N) zijn vaak eenslachtig
Een spermatozoïde (N) moet naar een rijpe eicel (N) op een andere plant toe
zwemmen.
Bevruchting kan bij mossen alles onder vochtige omstandigheden
plaatsvinden.
- Na bevruchting van de eicel (N) ontstaat er een zygote (2N) die ontwikkelt tot sporofyt
(2N)
De sporofyt ontstaat uit de eicel en is daarom altijd ingeplant op een
vrouwelijke gametofyt op de plaats waar de eicel bevrucht is.
De sporofyt is afhankelijk van de gametofyt (vocht, nutriënten, assimilaten).
Sporofyt is droogteresistent; huidmondjes en cuticula.
, Jonge sporenkapsels (2N) worden omsloten door een calyptra (mutsje/huikje), is ontstaan uit
de uitgegroeide archegoniumwand (N); geen deel van sporofyt, maar van gametofyt.
Sporenkapsel bevat een operculum (deksel) die
er makkelijk vanaf kan door een ring van slappe
cellen; annulus.
Rijpheid sporangium:
- Operculum laat los
- Geleidelijke sporenverspreiding onder
droge condities
Haarmossen; onbeweeglijke
peristoomtanden met epifragma
Slaapmossen; beweeglijke
peristoomtanden. 2 celwanden
tegen elkaar; buitenste reguleert
opening. Wateropname → dicht. Droog → open.
Sporen kunnen weinig reserves meenemen → moet eerst gaan
fotosynthetiseren. Kiemende sporen vormen draadvormige
protonema.
Sporenverspreiding: in droge omgeving door de wind
Sporenkieming en protonema-vorming: in vochtige omgeving.
Protonema differentieert in twee celtypen:
- Chloronema
Dwarse wanden
Veel relatief grote chloroplasten
Kunnen mosplantjes vormen
Functie = fotosynthese
- Caulonema
Schuinstaande wanden
Weinig, relatief kleine chloroplasten
Vaak bruin gekleurde celwanden
Kunnen caulonema en chloronema vormen
Functie = hechting en wateropname
Protonema koloniseert omgeving, uit initiaal cel vormen knoppen waar gametoforen
uitgroeien → veel gametoforen (mosplantjes) bij elkaar, tegelijkertijd gevormd.
Topcel van gametoforen is meristematisch en vormt stengel en blaadjes
- De hoek waarin de topcel nieuwe cellen afzet verspringt → spiraalsgewijze ordening.
Twee typen bladmos gametofyten vanuit oogpunt van waterhuishouding
- Endohydrische mossen
Overgangsvormen: mesohydrische mossen
- Ectohydrische mossen
Endohydrische mossen
- Relatief groot
- Maken wortelhaar-achtige structuren (rhizoïden)
- Hebben een aanleg van transportweefsel (hydroïden en leptoïden)
- Wateropname door rhizoïden en over het gehele plantoppervlak (nauwelijks cuticula)
- Relatief ver uiteen staand
- Voelt droog aan, ook als ze verzadigd zijn met water
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Danielle2706. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.