Uitgebreide samenvatting van het blok Arts en zorg (5MPV4) voor de studie geneeskunde aan de RU. Tevens te gebruiken als samenvatting voor de onderdelen patiëntenrecht, gezondheidsrecht, kwaliteit van de zorg en ethiek. Deze samenvatting bevat alle onderdelen van het blok: hoorcolleges, responsie...
Deel 1 Kwaliteit van de zorg
Kwaliteit is de vraag of patiënten goede zorg op een goede wijze krijgen
geleverd door goede professionals in goede samenwerking en in een goede
werkomgeving. In 1966 is Kwaliteitswet zorginstelling aangenomen
verplicht zorginstellingen om calamiteiten te melden bij de inspectie en heeft tot
doel dat elke instelling zijn eigen kwaliteit bewaakt, beheerst en verbetert.
Hiervoor zijn 3 kwaliteitseisen geformuleerd:
1.) Verantwoorde zorg: doeltreffend, doelmatig en afgestemd op patiënt;
2.) Aanwezigheid en gebruik van een kwaliteitssysteem (bijv. is er een
klachtencommissie);
3.) Jaarlijkse verantwoording kwaliteitsbeeld aan de hand van een jaarverslag.
Op basis van deze wet zijn er 4 verschillende domeinen van kwaliteit
onderscheiden:
1. Professionele kwaliteit effectieve zorg, gebaseerd op ebm vertaald
naar unieke patiënt;
2. Organisatorische kwaliteit zorg wordt efficiënt georganiseerd
aangeboden (lean managment: korte wachttijd zo goedkoop mogelijk,
geen extra dingen);
3. Patiëntgerichte zorg zorg afgestemd op noden, behoeften en
voorkeuren.
4. Verantwoorde zorg zorg wordt binnen juiste morele en juridische
kaders aangeboden door zorgverleners professioneel competent zijn en
zorg wordt altijd aangeboden zonder onderscheid te maken op persoonlijke
kenmerken (geslacht etc.)
Diagnostiek en bepaling van de mate van ernst gebeurt met behulp van
indicatoren. Dit wordt gecombineerd met het achterhalen van de oorzaken met
behulp van kwalitatieve analyses zoals interviews, focusgroepen, observationele
analyses(hoe interacties en processen verlopen), proces analyses (beschrijven
van zorgprocessen en zeggen hoe dit beter kan), narratieve analyses(van wat je
van de patiënten hoort).
Kwalitietsindicatoren zijn instrumenten die ingezet worden om kwaliteit te meten
en daarmee zichtbaar en inzichtelijk te maken. Indicator= meetbaar element
van de zorgverlening dat de kwaliteit van de zorg weerspiegelt. Indicator heeft
een signaalfunctie. Indicatoren geven dus informatie (indicatie) over de mate van
kwaliteit van een aspect van de gezondheidszorg.
Een indicator is een meetbaar aspect van de zorg dat een aanwijzing geeft over
de kwaliteit van de zorg.
Enkele voorbeelden zijn:
- Wachttijd voor een behandeling;
- Aantal valincidenten in een verzorgingstehuis;
- Percentage patiënten met doorligplekken.
Indicator is dus uit te drukken in een getal. Een goede indicator heeft de
volgende kenmerken:
, Indicator heeft een relatie met wat onder kwaliteit van de zorg wordt
verstaan (validiteit) ze moeten definiëren wat ze onder kwaliteit van zorg
verstaan;
Indicator moet betrouwbaar te meten zijn: er moet voldoende data zijn
(precisie) en data moet representatief zijn;
Indicator moet veranderingen in kwaliteit aangeven (discriminerend
vermogen);
Indicator moet praktisch bruikbaar zijn.
Je hebt 3 verschillende soorten indicatoren:
Structuurindicatoren geven info over organisatorische
randvoorwaarden waarbinnen een instelling verantwoord zorg kan leveren
(ziekteverzuim, aantal verpleegkundigen per afdeling);
Procesindicatoren geven indicatie over het verloop van activiteiten en
processen in een organisatie bijv. aantal myocardpatiënten wat een
bepaald soort medicijn gebruikt;
Uitkomstindicatoren geven een indicatie over de uitkomst van de zorg
bijv. de mate van tevredenheid van patiënten.
Professionele kwaliteit
Voorbeelden van uitkom indicatoren voor kwaliteit van zorg:
Meting van Hb na behandeling vanwege bloedarmoede;
Normalisering van de temperatuur tijdens het gebruik van antibiotica.
Dit je ook gebruiken bij verbeteren (en dus niet genezen iemand met obesitas
valt zo veel % in een bepaalde tijd af) en bepaalde uitkomstmaten wilt met juist
vermijden (het niet optreden van decubitus).
Onderzoek van kwaliteit van de zorg zal zich vaak als eerste richten op deze
klinische uitkomstmaten. Dit onderzoek moet objectief de vraag kunnen
beantwoorden of de zorg veilig en effectief verleend is door competente
zorgverleners. Vervolgvragen betreffen het klinisch handelen tijdens het
zorgproces (is antibiotica gekozen op rationele overwegingen?). Artsen kunnen
t.a.v. dergelijke vragen voor veel onderdelen van de zorg te rade gaan bij
protocollen en standaarden. Ter ondersteuning van de kwaliteit van de zorg zijn
voor vele klinische situaties richtlijnen geschreven (CBO richtlijnen, NHG
standaard, RIVM).
De mate waarin een arts zich houdt aan, dan wel beargumenteert afwijkt van
gegeven protocollen en standaarden, is een proces indicator voor kwaliteit van
de zorg.
Wanneer men beargumenteert afwijkt van een richtlijn of protocol moet dit op
juridische gronden in het dossier worden gedocumenteerd.
Organisatorische kwaliteit
Artsen werken vaak samen en vaak voor een organisatie. Deze twee kunnen vaak
verschillende dingen willen. Om op dit terrein goede info te krijgen, gaat men
gewoonlijk uit van een combi van gegevens. Ten eerste schrijft de organisatie een
zogenoemde zelfevaluatie waarin kritisch naar eigen prestaties en eigen
functioneren wordt gekeken. Daarna worden er enkele hoorzittingen (audits)
gehouden door een onderzoekscommissie met diverse geledingen van de
organisatie.
De organisatie van de zorg kan men ook in beeld krijgen door naast vragen over
het zorgproces ook vragen over de structuur van het zorgsysteem te stellen. Zo
ontstaan structuurindicatoren voor kwaliteit van de zorg (zijn er goede
thermometers aanwezig?).
,Tot het domein organisatorische kwaliteit kan ook het personeelsbeleid en de
arbeidsgeneeskundige zorg voor het personeel worden gerekend (hoog
ziekteverzuim?).
Patiëntgerichte zorg
Er zijn hierbij twee uiterste vormen namelijk een waarbij de positie van de patiënt
wordt verstrekt (patient empowerment) en aan de andere kant zorgzaamheid
indien de patiënt door ziekte en gebreken afhankelijk is geworden. Men
onderscheidt 4 aspecten van patiëntgerichte zorgt die relatief eenvoudig te
meten zijn:
1.) Tevredenheid;
2.) Ervaringen;
3.) Kwalitiet van leven;
4.) Functionalitiet;
Het blijkt dat elementen van patiëntgericht zorg en gezamenlijke besluitvorming
leiden tot betere zorguitkomsten waarschijnlijk ook tegen lagere kosten.
De kwaliteit van de arts-patiënten relatie is een aspect van domein
patiëntgerichte zorg. Te onderscheiden elementen hierin zijn:
De relatie hoe verhouden artsen en patiënten zicht tot elkaar.
Bejegening hoe gaan ze met elkaar om? Respect, ruimte voor andere
opvattingen etc.?
De communicatie de basis is observeren en reageren.
Veel meer dan vroeger proberen hulpverleners en patiënten samen tot een goede
beslissing te komen (shared descion making). De te onderscheiden elementen in
de arts-patiëntrelatie blijven hetzelfde, maar de invulling ervan is sterk aan
veranderingen onderhevig.
Aan patiënten wordt heel vaak gevraagd hoe zij dit vinden middels ene enquête
aan de arts wordt het bijna niet gevraagd.
Verantwoorde zorg
Moreel verantwoorde zorg ligt aan arts zelf, de ene arts zal bijv. wel mee gaan in
de euthanasievraag en de andere niet.
Juridische verantwoorde zorg wordt bijv. tijdens euthanasieprocedure de
wettelijke richtlijn gevolgd?
Economische verantwoorde zorg drukken de kosten van een individuele
behandeling niet te zwaar op de algemene middelen.
Slechts 2 tot 5% van de zorgverleners wil of kan geen optimale zorg verlenen,
maar soms wort er teveel van iemand gevraagd. Er zijn bepaalde factoren in de
gezondheidszorg die kwaliteit van zorg en patiënveiligheid in de weg staan:
o Niet jong geleerd is niet oud gedaan te weinig aandacht voor
patiëntveiligheid;
o Onvoldoende openheid om over fouten te communiceren professionals
die elkaars fouten toedekken.
o Geen eenduidige verantwoordelijkheid artsen zijn vaak eigen werknemer
en belang van artsen en ziekenhuis kunnen dus tegengesteld zijn;
o Informatietechnologie en datamanagement blijven achter zorg is nog niet
zo goed geautomatiseerd en mondeling overdracht geeft infoverlies.
o Veiligheid en kwaliteitsverbetering vergen andere competenties dan strikt
medische competenties om veiligheid te verbeteren moten er in
geneeskunde principes uit andere vakgebieden worden overgenomen.
, PDCA Cyclus
In NL loopt landelijk een groot veiligheidsprogramma VMS-programma
(VeiligheidsManagementSysteem). Het VM vormt het systeem waarmee
ziekenhuizen continue risico’s signaleren, verbeteringen doorvoeren, beleid
vastleggen, evalueren en aanpassen. Het is daarmee de verankering van de
patiëntveiligheid in de praktijk. Daarnaast lopen er 10 klinische landelijke
verbeterthema’s:
1.) Voorkomen van wondinfectie na operatie;
2.) Voorkomen van lijnsepsis en behandeling van ernstige sepsis;
3.) Vroege herkenning en behandeling van vitaal bedreigde patiënt;
4.) Medicatieverificatie bij opname en ontslag;
5.) Kwetsbare ouderen
6.) Voorkomen van nierinsufficiëntie bij intravasculair gebruik vna
jodiumhoudende middelen;
7.) Voorkomen van verwisseling bij en van patiënten;
8.) Voorkomen van incidenten bij high-risk medicatie;
9.) Voorkomen van onnodig lijden bij patiënten door pijn;
10.) Optimale zorg bij acute coronaire syndromen.
In het radboud loopt sinds 2010 dit klinische dele van het VMS programma (met
thema’s als cultuur, medische technologie, decubitus, handdesinfectie). Om
kwaliteitsverbetering tot stand te brengen wordt gebruik gemaakt van de
kwalitietscyclus(PDCA-cyclus)
Kwalitietssyclys is een voortdurend proces van kwaliteitsmeting en verbetering.
De PDCA is ontwikkeld oor Edward Deming. De PDCA cirkel beschrijft 4
activiteiten die op alle verteringen in organisaties van toepassing zijn. Het
opeenvolgend uitvoeren van de 4 activiteiten zorgt voor een betere kwaliteit.
Deze 4 kwaliteiten zijn:
- PLAN kijk naar huidige werkzaamheden en stel een plan voor verbetering
op, stel hiervoor een doelstelling vast;
- DO voer de geplande verbetering uit;
- Check meet het resultaat van de verbetering en vergelijk deze met de
oorspronkelijke situatie;
- ACT actualisatie van de planning, stel het oorspronkelijke plan bij aan de
hand van de gevonden resultaten in de check fase.
Kern van deze cyclus is dat elke medewerker aan een proces op deze manier in
staat is om zijn eigen werkwijze te beoordelen en te verbeteren, deze cirkel wordt
vaker onbewust impliciet toegepast.
Bij de afhandeling van prikaccidenten vormen de juiste risicoinschatting en de
correcte uitvoering van het daaruit voortvloeiende advies belangrijke
kwaliteitscriteria. In noordoost Brabant worden alle prikaccidenten gemeld bij een
centraal meldpunt. In het kader
van een kwaliteitstoetsing voor prikaccidenten werd besloten via een
telefonische enquête na te gaan hoe de implementatie van de verstrekte
adviezen voor nazorg verloopt en wat de knelpunten zijn. De meeste
prikaccidenten (87%) waarbij een advies voor nazorg werd geïndiceerd vonden
plaats buiten het ziekenhuis. In 81 gevallen werd hepatitis-B-vaccinatie
aanbevolen. Dit advies werd 33 (40.7%) keer opgevolgd. De belangrijkste
redenen die genoemd werden om niet te starten met vaccinatie waren het niet
vergoeden van de kosten door werkgevers (11 keer, 33.3%) en het vergeten van
het advies (9 keer, 27.3%).
Elke instelling heeft een protocol prikaccidenten, hierin staat beschreven hoe te
handelen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper LWenting. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
