Dit is een geschiedenissamenvatting over de historische context van "Steden en burgers in de Lage Landen". In de samenvatting worden alle begrippen goed uitgelegd en zijn de hoofdzaken van de historische context goed uitgewerkt.
Historische Context - Steden en Burgers in de Lage Landen
1.1 Steden Vlaanderen en Artesië (1050-1302)
Boeren en burgers
11e eeuw → opkomst van de Nederlandse economie, door snelle bevolkingsgroei in Europa
als gevolg van een grote voedselproductie.
↳ Boeren maakten meer grond geschikt voor landbouw → kapten bossen, veen moerassen
droogleggen en ontgonnen andere woeste gronden.
Ontstaan van;
Monetaire economie (= geldeconomie)
Agrarisch-urbane samenleving = samenleving waar meer dan de helft van de bevolking
werkt/woont op het platteland
Boeren produceren niet alleen maar voor zichzelf en hun heer, maar gingen meer
produceren om te verkopen op stedelijke markten. Het omliggende platteland voorzag de
steden van voedsel en grondstoffen voor de nijverheid (gerst/hop → bierbrouwerijen,
kleurstoffen/wol → textielnijverheid). Andere grondstoffen moesten van verder weg gehaald
worden (ijzer, natuursteen, wijn en hout). De stad leverden het platteland kleren, werktuigen
en andere nijverheidsproducten. Later gingen sommige steden zich specialiseren (VB:
soorten textiel). Door de marktfunctie werden de handelsnetwerken van de steden en hun
verzorgingsgebied (= gebied dat voor producten en diensten op een stad is aangewezen)
steeds fijner vertakt.
Steden wilden stadsrechten om hun economische belangen te beschermen → bescherming
door muren en andere verdedigingswerken, eigen besturing en rechtspraak volgens eigen
wetten en regels.
↳ Koningen, graven, bisschoppen en andere heersers gaven stadsrechten voor geld, om
steun van de stad te krijgen tegen concurrenten en om de welvaart van hun gebied te
bevorderen. → Soms werden ze er met geweld toe gedwongen.
De steden kwamen onder leiding van schepenen (= vooraanstaande burgers die zowel het
bestuur als rechtspraak van de stad in handen hadden).
14e eeuw → aan de bevolkingsgroei kwam een einde door hongersnoden en
pestepidemieën. Maar het proces van verstedelijking en commercialisering ging door.
↳ In steden waren meer sterfgevallen dan geboortes, maar de migratie vanaf het platteland
hield de bevolking op peil. De nieuwkomers konden het burgerschap van de stad
bemachtigen als ze kapitaalkrachtig of kundig waren → voor instandhouding economie.
Ook waren er mensen die het burgerschap niet kregen zoals paupers en ongeschoolde
arbeiders. De geestelijken, behoorden niet tot de poorters (=stadsburgers), zij stonden
onder het gezag van de kerk.
, Stedelijke dynamiek in Artesië
Verstedelijking trad in de Nederlanden als eerste op in Vlaanderen en Artesië. Atrecht werd
een machtige stad, omdat bankiers en handelaren een centrale plaats kregen in de
lakennijverheid. Atrecht werd het startpunt van de stedelijke dynamiek in de Nederlanden.
↳ Dit was mogelijk door de gunstige omstandigheden:
- Groeiende landbouwproductiviteit door vruchtbare leembodem → (brood)graan en
tarwe voor voeding bevolking
- Schapen werden gehouden voor wol → grondstof van lakennijverheid
Laken (= geweven en vervilte wollen stof). Was de belangrijkste soort textiel in Europa →
Vlaanderen en Artesië werden de belangrijkste centra van de lakennijverheid.
↳ er werden grote hoeveelheden van verschillende kwaliteiten gemaakt voor kleding, tapijten
en beddengoed. Het werd ook in en buiten Europa verkocht.
Ook bood de lakennijverheid een groot deel van de bevolking werk:
- Wevers → maakten van de gesponnen woldraden een weefsel
- Vollers → vervilten weefsels (compact maken), waardoor ze waterdicht werden en
niet meer konden krimpen.
- Ververs → kleurden textiel
Het maken van kleurstoffen was ingewikkeld, hierdoor waren er ook verschillende
ambachtslieden gespecialiseerd in het maken van de kleurstoffen met het gebruik van
planten uit de omgeving. Dit hele productieproces werd georganiseerd door de kooplieden,
die wol inkochten en iedereen aan het werk zetten en het eindproduct zelf verkochten.
Engeland werd de grootste leverancier van wol, dit kwam gunstig uit voor Vlaanderen en
Artesië, omdat ze hier in de buurt van lagen. Ook was het gunstig voor aansluiting van de
belangrijkste handelsnetwerken van die tijd. In Champagne werd er een jaarlijkse markt
gehouden. → Italiaanse kooplieden kwamen naar deze jaarmarkten om hun luxegoederen
er te verkopen aan de Franse markt, maar ook om handel te drijven met kooplieden uit
Vlaanderen en Artesië. De belangrijkste kwamen uit Atrecht, zij verkochten naast laken uit
hun eigen stad ook laken uit andere steden zoals Ieper.
↳ Door de lakenhandel werden de Atrechtse kooplieden rijk en machtig → ze organiseerden
zich in koopliedengilden, hadden grote invloed in het stadsbestuur en schoten geld voor
aan steden en vorsten, met hoge rente deden ze dit ook voor andere steden zoals Gent en
Vlaanderen.
Opkomst van Vlaanderen
Zowel de Vlaamse als de Brabantse textielsteden richtten zich op de invoer van hun
grondstoffen en de export van hun laken sterk op Brugge. Brugge werd het nummer 1
handelscentrum in plaats van Atrecht, en Gent werd de nummer 1 nijverheidsstad in plaats
van Ieper. De oorzaken van de eerste gebeurtenis waren;
- De oorlogen in Italië
- Ottomaanse expansie
- Groeiende handel hanze (= verbond van handelssteden aan de Noord- en oostzee),
waardoor Brugge beter bereikbaar was
- Brugge lag dichter bij Engeland ivm leverancier wol
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimberlygroen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,50. Je zit daarna nergens aan vast.
