Social and institutional change – Lectures and required reading
Session 1 – Introduction of the Course
De wereld is constant onderhevig aan veranderingen. We worden steeds digitaler,
geboortecijfers nemer toe, migratie neemt toe en wordt steeds diverser, et cetera. Deze
veranderingen brengen een aantal vragen met zich mee. Waarom vinden deze veranderingen
plaats? Wat zijn de consequenties voor een individu en hoe kunnen we deze veranderingen
reguleren?
Douglas North formuleert een typische sociologische verklaring die naar instituties wijst.
Volgens hem zijn instituties de regels van het spel in een samenleving of, formeler, de door
mensen bedachte beperkingen die menselijke interactie vormen. (1) Instituties zijn dus regels,
zoals sancties, taboes, gebruiken, tradities, grondwetten, et cetera. (2) Ze zijn bedacht door
mensen en (3) creëren beperkingen voor de besluitvorming van individuen. Dat wil zeggen dat
instituties bepaald gedrag ‘duurder’ maken, wat de rationele besluitvorming beïnvloedt.
Instituties bestrijden onzekerheid, door een bepaalde structuur aan te brengen in het dagelijks
leven. Er wordt onderscheid gemaakt tussen:
- Informele instituties ; regulatie van gedrag op basis van sociaal gedeelde regels. Ze zijn
niet geschreven en worden ook niet gedwongen opgelegd door instellingen die sancties
op kunnen leggen, zoals de overheid zou kunnen doen. Een goed voorbeeld zijn normen.
- Formele instituties ; officiële regels, opgeschreven in een wet of contract en opgelegd
door de staat. Voorbeelden zijn wetten en constituties.
Session 2 – Theories of social change and the micro-macro problem
Durkheim definieerde sociologie als de wetenschap die sociale feiten bestudeerd. Een sociaal
feit is volgens Durkheim een waarneembaar collectief sociaal verschijnsel, wat buiten het
individu omgaat. Een sociaal feit heeft echter wel een dwingend karakter over het individu.
Sociale feiten mogen volgens Durkheim alleen vanuit andere sociale feiten worden verklaard en
niet vanuit het individu. Het geheel van alle sociale feiten kenmerkt de collectiviteit: de
maatschappij. Er wordt vaker naar sociale feiten gerefereerd als macro-fenomenen. Deze
fenomenen komen voort uit aggregatie van individuele acties. Typische voorbeelden van sociale
feiten/macro fenomenen zijn normen, sociale bewegingen, segregatie, geboortecijfers,
ongelijkheid en de pandemie.
Het belang van sociologie: Mensen vragen zich soms af waarom de sociale wetenschappen nodig
zijn. Sociale collectiviteiten bestaan notabene uit individuen en hun acties, waarom hebben we
dan een aparte studie nodig om deze sociale collectiviteiten te kunnen begrijpen?
Volgens Durkheim zijn de sociale wetenschappen belangrijk en nodig, omdat : ‘the whole does
not equal the sum of its parts’. Hiermee bedoelt hij dat het geheel van een sociale situatie niet
gelijk is aan alle aparte onderdelen en acties die dit sociale geheel vormen en veroorzaken. De
psychologie kijkt naar deze kleine aparte onderdelen van het geheel, het individu, maar volgens
Durkheim kunnen sociale fenomenen niet enkel verklaard worden vanuit het individu. Ook al
wordt het gedrag van het individu nog zo goed begrepen, dit zou niet genoeg zijn om collectieve
fenomenen te kunnen verklaren en begrijpen.
Durkheim hanteert de structurele benadering van de sociologie: collectieve fenomenen kunnen
en mogen alleen verklaard worden door middel van andere collectieve fenomenen.
1
,The Structural-Individualistic research Program (SIP) SIP levert kritiek op de structurele
benadering van de sociologie. SIP stelt dat collectieve fenomenen kunnen en verklaard zouden
moeten worden door te kijken naar het microniveau. De benadering van SIP is voornamelijk
gebaseerd op het werk van George Homans. Het basis model wat bij deze benadering hoort, is
de Coleman Boat.
De Coleman Boat is bekritiseerd vanwege diens zogenoemde “representative-agent approach”.
Er zouden twee problemen mee zijn:
- Het lijkt te suggereren dat alle individuen zich op dezelfde manier gedragen en op
dezelfde manier beslissingen nemen.
- Er wordt vanuit gegaan dat er geen sprake is van interactie en dat individuen in
volledige isolatie handelen, zonder dat zij dus door anderen beïnvloed worden.
Echter beïnvloeden individuen elkaar wel degelijk. Mensen communiceren met elkaar en laten
hun beslissingen en meningen door andere mensen beïnvloeden. Zo bleek uit onderzoek van
Opp en Gern dat individuen elkaars politieke protest gedrag beïnvloeden.
Emergent phenomena
Ook al stelt SIP dus dat collectieve verschijnselen kunnen worden teruggebracht tot het gedrag
van individuen, het zou toch waar kunnen blijven dat het geheel meer is dan de som der delen
zoals Durkheim stelde. We zien namelijk in de praktijk dat veel collectieve verschijnselen
onbedoeld zijn en zich verder kunnen ontwikkelen, ondanks dat individuen dit proberen te
voorkomen of helemaal niet de intentie hebben om bepaalde situaties te creëren.
Collectieve verschijnselen die onbedoeld zijn in die zin dat individuen niet bewust een poging
doen om
deze verschijnselen te creëren, worden “Emergent Phenomena” genoemd (opkomende
verschijnselen). Ze bestaan uit 2 ingrediënten:
- Systeem heeft een micro-macro structuur
- Entiteiten op microniveau zijn onderling afhankelijk van elkaar
Deze fenomenen zijn dus in principe altijd onbedoeld, maar dat wil niet zeggen dat ze ook
ongewild zijn. Het kan ook voor positieve situaties zorgen waar mensen wel blij mee zijn.
In tegenstelling tot wat SIP dus beweert, interacteren individuen dus wel met elkaar, wat hen
onderling afhankelijk van elkaar maakt.
Dillon, M. (2014) – Introduction to Sociological Theory: Theorists,
Concepts, and their Applicability to 21st Century. Chapter 2.
Marx focuses on contradicting capitalism.
Durkheim on how social order is achieved and maintained during social progress.
Functionalism: society exists out of parts which all need to function correctly for society to
function→ Example: law, science, family.
Durkheim had a lot of influence on sociological methodology.
Sociology: ‘science of civilization’.
Social facts: all the external/collective ways society shapes/structures/constrains our behaviour.
Society is more than the sum of its individual parts.
Not simply a collection of individuals, but a collectivity with characteristics/features of its own.
2
,Sui generis reality: collective reality that exerts its force independent of individuals.
The collective incidence of something in society is separate from any individual’s experience.
How do we scientifically study social facts:
- We must consider social facts as ‘things’ which can be studied with objectivity. Hard to
study this way because they are not directly observable/measurable.
- We must define (operationalize) the social facts in terms of directly observable
manifestations/indicators of the phenomenon.
- We must leave our preconceived ideas of society to study objectively (so also study things
that seem obvious).
- We must study social facts in their social context→ Example: what are the societal causes
of crime, rather than what is wrong with this person.
Social facts are objective things, thus what we may consider a ‘social problem’ is sociologically
‘normal’ → Example: it is normal for some homelessness/crime to exist.
Social facts only become a problem/pathological when the incidence becomes abnormally high.
Social morality: (in)formal rules that regulate individuals’ behaviour.
Social solidarity: emerges from social rules/structures and binds individuals together with each
other and society.
Our basic biological drives are selfish, but we are social species and think about each other,
otherwise society couldn’t function.
Socialization teaches children to give up a little bit of self-interest for the interest of the group, it
teaches them how to conform, obey, be clean, be mindful of others, etc.
Requirements of collectivity are often different from those of the individual, this sometimes
requires sacrifice/reciprocity.
Rules/duties in society:
- Exist outside of individuals.
- We are coerced to follow them.
- If we do not follow them there are social/legal punishments.
- It does not feel like coercion if we follow them voluntarily, but it is.
The constraints of society shouldn’t discourage us, interdependency gives us belonging.
Social change does happen, but it requires a struggle, it will be initially resisted by the collective
force of existing social facts.
Social change can’t be willed individually, it is accomplished collectively in tune with collective
forces → Example: public opinion, economic transformation.
Traditional society:
- Pre-industrial/agricultural.
- Everyone/everything is kinda the same.
- Lack of mobility.
- Social ties are easily maintained because everyone is the same.
- Lots of overlapping social ties (everyone knows each other).
- Social solidarity is easily maintained because of the close knit community.
3
, Collective conscience: communities collectively shared feelings/values/ideals
Collective conscience often excludes people who aren’t of the dominant group.
In traditional societies the individual ‘is absorbed by the collective’. They have strong social
belonging, but have little freedom to stray from the norm.
Social punishment represses deviance, which is a threat to social cohesion.
Mechanical solidarity:
- Creation/maintenance is mechanical.
- Solidarity baked into the structure of society.
- Everyone's the same, thus no individual is necessary for the functioning of society.
- Overlapping relationships.
Modern society:
- Population density/urbanization.
- More mobility.
- Collective conscience is less strong.
- Less overlapping social ties.
- Less solidarity derived from sameness.
Division of labour: everyone does something else and specializes:
- Population growth necessitates division of labour.
- Division of labour reinforces interdependence and social cohesion.
- Division of labour is not anti-social, because it is a product of society.
Physical density: the number of people we encounter every day.
Moral density: how much we are constrained by social norms.
Modern society increases our physical density and thus our moral density.
Organic solidarity:
- Like solidarity observed with animals.
- Solidarity due to division of labour.
- Like the organs in our body (specialized but make a greater whole).
- Individualism creates interdependence not individual isolation.
Contract: formally regulates social relationships/behaviour.
Contracts only have legitimacy because society decides it does.
Contracts protect society from deviance.
Moral individualism: we go further then what is required of our contracts and help each other.
Social integration: how much integrated with society someone is.
3 types of suicide:
Altruistic suicide:
- More in traditional society.
- Due to high social integration, when people can’t match social expectations, suicide
becomes the obligatory honourable option.
4
