Wet- en regelgeving Artikel Inhoud
Biases Het bounded rationality framework (Simon) erkent dat beslissers om tal van redenen (beperkingen in informatie, waarneming, cognitie, tijd, kosten,
vermoeidheid, etc.) afwijken (satisfying) van de rationeel voorgeschreven handelwijze. De heuristics and biases benadering (Kahneman & Tversky)
beschrijft hoe beslissers onbewust eenvoudige vuistregels hanteren (heuristieken) wanneer zij beslissingen nemen; deze vuistregels zijn doorgaans efficiënt,
maar leiden soms tot fouten. Biases zijn systematische fouten, die weliswaar niet altijd tot problemen leiden.
Prospect Theory Inschatten van kansen & risico’s
Fenomeen waarbij mensen emotie-gedreven omgaan met winst- en verliesscenario’s. Bij winstscenario’s is men te conservatief, bij verliesscenario’s te
risico-bereid.
III. Bounded awareness
Voorbeeld: bij een onderhandeling te laag inzetten om jezelf niet uit de markt te prijzen (winst zeker stellen) of te laat verlieslatende assets van de hand
doen in de hoop dat het tij zal keren (vermijden van verlies).
Remedie: behandel winst- en verliesvraagstukken niet als individuele vraagstukken
Begrensd die elk voor zich beantwoord dienen te worden maar kies voor een
bewustzijn
portfolio-benadering. Stel op basis van het portfolio aan beslissingen heldere richtlijnen op voor besluitvorming. Beloon vervolgens niet de uitkomst, maar
het proces.
Definitie: het fenomeen waarbij een individu (of groep) beschikbare
Confirmation-bias De ‘bevestigings-valkuil’ informatie niet ‘ziet’ gedurende het besluitvormingsproces, terwijl andere
Definitie: het interpreteren van informatie als een bevestiging van de algemeen aanvaarde
informatie hypothese.
wel wordt ‘gezien’. Als gevolg hiervan blijft zinvolle informatie
Voorbeeld: de klant waarvoor u werkt heeft een betrouwbare reputatie. buiten
De pro-actieve
de focuswijze
vanwaarop de klant u informatie verstrekt ziet u als een bewijs
de beslisser.
van goede wil en betrouwbaarheid. De mogelijkheid dat de klant zich pro-actief opstelt met als doel u bij andere informatie weg te houden, komt niet in u
op of wijst u af. Voorbeeld: een klant reikt informatie aan ten aanzien van de verwachte
Remedie: formuleer de hypothese die je het meest waarschijnlijk acht enwaarde
formuleer vervolgens
van een nieuween te
strategie waarbij product
ontwikkelen je actief op
enzoek gaat naar
baseert tegenbewijs
zijn prognose
om je hypothese te weerleggen. op zijn bestaande doelgroep. Een potentiële doelgroep buiten het
huidige geografische bereik van de klant is niet meegenomen in de
Bounded awareness Begrensd bewustzijn raming.
Definitie: het fenomeen waarbij een individu (of groep) beschikbare informatie niet ‘ziet’ gedurende het besluitvormingsproces, terwijl andere informatie
wel wordt ‘gezien’. Als gevolg hiervan blijft zinvolle informatie buiten de focus van de beslisser. bekend aan onbekend aan
Voorbeeld: een klant reikt informatie aan ten aanzien van de verwachteRemedie:
waarde vangaeen(met
nieuw jeteteam) actief product
ontwikkelen op accountant accountant
zoek naar
en baseert zijn prognose op zijn bestaande doelgroep. Een potentiële doelgroep meer
buiten hetinformatie. Een
huidige geografische bereik
van de klant is niet meegenomen in de raming. hulpmiddel hiervoor is het Johari-venster. ++ +-
bekend aan
organisatie
Het doel is het groene en rode kwadrant
Remedie: ga (met je team) actief op zoek naar meer informatie. Een hulpmiddel hiervoor is het Johari-venster. Het doel
is het groene en rode kwadrant zo veel mogelijk te onderzoeken en dezezokennis
veel mogelijk
met de klant te onderzoeken
te delen en in deenopen
deze open verborgen
kennis met de klant te delen en in de ruimte ruimte
ruimte te brengen. Het blauwe kwadrant zal na deze onderzoeksfase significant zijn toegenomen t.o.v. de initiële situatie.
open ruimte te brengen. Het blauwe
onbekend aan
kwadrant zal na deze onderzoeksfase -+ __
organisatie
Slippery Slope De zeephelling
significant zijn toegenomen t.o.v. de
Definitie: het fenomeen waarbij grenzen steeds een klein stukje wordeninitiële
verlegdsituatie.
waardoor het verschil nauwelijks blinde het
waarneembaar is. Uiteindelijk kan dit leiden tot het ongemerkt overschrijden van kritieke grenzen. De zeephelling (of vlek onbekende
het hellend vlak) wordt veelal gekoppeld aan ethische dwalingen maar kan zich ook manifesteren ten aanzien van
economische beslissingen.
Voorbeeld: de ondergrens voor het verkrijgen van een krediet is het hebben van een orderboek ter waarde van minimaal € 100.000. De klant heeft twee
productgroepen, elk ter waarde van € 49.500. Door af te ronden op duizendtallen wordt voldaan aan de grens die de kredietverstrekker stelt.
Remedie: stel (met je team) vooraf heldere grenzen op en maak afspraken over welke grenzen bespreekbaar zijn en welke niet.
Ranking De ‘rangorde’-heuristiek
Definitie Ranking: het fenomeen waarbij een individu (of groep) beschikbare informatie weegt op basis van de herkomst van informatie. Als gevolg hiervan
wordt informatie mogelijk als waardevoller of juist minder waardevol beschouwt dan juist is.
, Voorbeeld: een hogergeplaatste manager reikt informatie aan ten aanzien van de verwachte waarde van een nieuw te ontwikkelen dienst. Je wordt gevraagd
de prognose te beoordelen en zo nodig bij te stellen.
Remedie: leg de prognose voor aan een collega maar kleedt het zo in dat de herkomst of onbekend is of van een lagergeplaatste afkomt. Hiermee vergroot
je de kritische blik en komen zwakke plekken eerder boven water, waardoor deze tijdig geadresseerd kunnen worden.
In-group vs Out-group ‘Wij-zij’-denken
Definitie: de eigenschappen van de ‘in-group’ - d.w.z. de groep waarmee je je identificeert - positiever beoordelen dan dezelfde eigenschappen van de ‘out-
group’. Een manifestatie hiervan is biased fairness, het fenomeen waarbij de eigen groep onbewust meer ‘mag’ dan groepen waar je geen deel van uitmaakt.
Voorbeeld: onze organisatie is minder fraude-gevoelig dan andere organisaties in de branche.
Remedie:
1. Als je je eigen handelen of dat van de eigen organisatie kritisch onder de loep wil nemen, presenteer de casus dan zo als ware het een casus van
een concurrerende organisatie of - indien mogelijk - als een casus uit een andere branche.
2. Vergroot de arena door jezelf de vraag te stellen of jij of de klant een bepaalde keuze in de openbaarheid durft te brengen. Als het antwoord nee
is, is dat een teken dat je je op hellend vlak begeeft.
3. Zorg dat je deelneemt aan meerdere groepen. Wie alternatieven heeft, is vrijer om moed te tonen. Een divers netwerk corrigeert groepsblindheid.
Do no harm Breng geen schade toe
Fenomeen waarbij actief schade toebrengen als zwaarder wordt ervaren dan het hebben van een passieve, indirecte rol, die mogelijk in dezelfde of zelfs in
grotere schade resulteert maar niet rechtstreeks tot jou te herleiden is.
Voorbeeld: een negatief oordeel uitbrengen ten aanzien van de financiële continuïteit welke de continuïteit van de klant verder in gevaar brengt vs het niet
uitbrengen van een negatief oordeel waardoor de bank een groter risico draagt dan wenselijk is en het financiële systeem kwetsbaarder wordt.
Remedie: breng eerst alle partijen in kaart die de consequenties dragen van de uitkomsten van de verschillende scenario’s. Maak dan pas een keuze.
VGBA: Verordening Artikel 2 Teneinde invulling te geven aan zijn verantwoordelijkheid als accountant om te handelen in het algemeen belang, houdt de accountant zich aan de volgende
gedrags- en beroepsregels fundamentele beginselen:
accountants 1. Professionaliteit (elk handelen of nalaten): onthoudt zich van elk handelen of nalaten waarvan hij weet of behoort te weten dat dit het
accountantsberoep in diskrediet brengt of kan brengen.
Blz. 171 2. Integriteit (uitoefening beroep): eerlijk en oprecht optreden.
3. Objectiviteit: laat zich bij zin afwegingen niet ongepast beïnvloeden.
4. Vakbekwaamheid en zorgvuldigheid: houdt zijn vakbekwaamheid op het niveau dat is vereist om een professionele dienst op een adequate wijze
te kunnen verlenen. Relevante wet- en regelgeving toepassen en professionele dienst nauwgezet, grondig en tijdig uitvoeren.
5. Vertrouwelijkheid: De accountant die de beschikking krijgt over gegevens of inlichtingen waarvan hij het vertrouwelijke karakter kent of
redelijkerwijs moet vermoeden, is verplicht tot geheimhouding van die gegevens of inlichtingen, behoudens:
o Wettelijk voorschrift verplicht of bevoegd is
o Gerechtelijke procedure/klachtprocedure
o Schriftelijk toestemming
o Noodzakelijk acht een andere accountant in staat te stellen een professionele dienst op verantwoorde wijze te aanvaarden
Artikel 20 Bij het naleven van deze verordening past een accountant professionele oordeelsvorming toe waarbij hij zich baseert op:
a. Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en toereikend acht; en
b. De omstandigheden die hij weet of behoort te weten.
Artikel 21 Identificeren en beoordelen van omstandigheden die een bedreiging kunnen zijn voor houden aan fundamentele beginselen.
o Geen toereikende maatregel: beëindigen professionele dienst en mogelijk relatie met organisatie
o Wel toereikende maatregel: vastlegging bedreiging, beoordeling, toegepaste maatregel en conclusie.
, Bedreigingen:
1. Vertrouwdheid: dit is de bedreiging die ontstaat als de accountant een te nauwe band ontwikkelt met de organisatie waarvoor hij een professionele
dienst uitvoert dan wel als een accountant te veel sympathie koestert voor de belangen van een ander waardoor hij zijn objectiviteit verliest
2. Belangenbehartiging: dit is de bedreiging die ontstaat indien de accountantseenheid op een zodanige wijze een standpunt verdedigt dat de
objectiviteit van de accountant in het gedrang komt.
3. Eigen belang: dit is de bedreiging die ontstaat uit een financieel of ander belang
4. Intimidatie: dit is de bedreiging die ontstaat doordat de accountant door feitelijke of vermeende druk wordt afgehouden van objectief handelen.
5. Zelftoetsing: dit is de bedreiging die ontstaat als de accountant zijn eigen werkzaamheden, werkzaamheden uit naam van de accountantseenheid of
het resultaat daarvan beoordeelt
ViO: Verordening inzake Artikel 3 De eindverantwoordelijke accountant waarborgt dat de assurance-opdracht onafhankelijk wordt uitgevoerd. Onafhankelijkheid is vereist in wezen en in
de onafhankelijkheid van schijn. Onafhankelijkheid is vereist vanaf de periode waarop de verantwoording over het assurance-object betrekking heeft; en gedurende de periode
accountants bij assurance waarin de assurance-werkzaamheden worden uitgevoerd.
opdrachten o Bedreiging: onaanvaardbaar risico dat een assurance-opdracht niet onafhankelijk wordt uitgevoerd als gevolg van eigenbelang, zelftoetsing,
belangenbehartiging, vertrouwdheid of intimidatie;
Blz. 191 o Nauwe persoonlijke relatie: gezinslid of eenpersoon met wie intensief sociaal contact bestaat;
o Verbonden derde: natuurlijk of rechtspersoon die feitelijk beleidsbepalend is in de verantwoordelijke entiteit, dan wel invloed van betekenis kan
uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid van die verantwoordelijke entiteit, alsmede de huishouding waarin de verantwoordelijke entiteit
feitelijk beleidsbepalend is, dan wel invloed van betekenis kan uitoefenen op het zakelijke en financiële beleid;
Naleven VGBA baseren op wat acht een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en toereikend. De omstandigheden die hij weet of
behoort te weten. In wezen en in schijn geldt enkel bij assurance opdrachten.
Artikel 5 Bij het naleven van deze verordening past een accountant professionele oordeelsvorming toe waarbij hij zich baseert op:
o Hetgeen een objectieve, redelijke en geïnformeerde derde aanvaardbaar en toereikend acht; en
o De omstandigheden die hij weet of behoort te weten.
Artikel 24 Een bedreiging die een maatregel vereist doet zich voor als het totaal van vergoedingen (twee of meer opvolgende verantwoordingsperioden >15% totale
opbrengst accountantskantoor) die bij een verantwoordelijke partij in rekening is gebracht van materieel belang is voor:
a. De accountantspraktijk;
b. Het netwerk;
c. De eindverantwoordelijke accountant; of
d. Een onderdeel van de accountantspraktijk of het netwerk waarvoor deze vergoedingen een belangrijke prestatiemeter zijn.
Artikel 28 Een bedreiging die een maatregel vereist doet zich voor wanneer een onaanvaardbaar risico van vertrouwdheid of eigenbelang ontstaat door langdurige
betrokkenheid is bij dienstverlening aan dezelfde verantwoordelijke partij. Na een periode van zeven aaneengesloten jaren betrokkenheid van een key
assurance-partner of een ander senior lid bij een assurance-opdracht voor dezelfde verantwoordelijke partij, zonder dat sprake is van een bedreiging als
bedoeld in het eerste lid, onderbouwt de eindverantwoordelijke accountant jaarlijks het ontbreken van een dergelijke bedreiging door:
o Gemotiveerd vast te leggen dat de duur van de betrokkenheid in de gegeven omstandigheden geen bedreiging vormt voor de onafhankelijkheid;
o Van een door de accountantseenheid aangewezen functionaris die niet betrokken is bij dienstverlening aan de verantwoordelijke partij,
schriftelijke goedkeuring van deze vastlegging te verkrijgen;
o Deze vastlegging en de schriftelijke goedkeuring in het assurance-dossier op te nemen.
, Artikel 31 Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren als een lid van het assurance-team of een nauwe financiële relatie van een lid van het assurance-team
een financieel belang houdt in:
1. De verantwoordelijke entiteit;
2. Een entiteit die beleidsbepalende invloed heeft in de verantwoordelijke entiteit, voor zover de verantwoordelijke entiteit materieel is voor die
entiteit met beleidsbepalende invloed; of
3. Een entiteit waarin de verantwoordelijke partij een financieel belang heeft, tenzij dit belang voor elk van de betrokken partijen van immateriële
betekenis is; en de verantwoordelijke partij geen invloed van betekenis kan uitoefenen op de entiteit waarin zij het financieel belang houdt.
Artikel 38 Het is verboden een assurance-opdracht ten behoeve van een niet-nader bepaalde kring van gebruikers of een wettelijke controle uit te voeren binnen een
jaar nadat een key assurance-partner zijn betrokkenheid bij deze assurance-opdracht heeft beëindigd / als een voormalig lid van het assurance-team heeft
beëindigd, hij de accountantseenheid heeft verlaten en hij bij de verantwoordelijke entiteit werkzaam is:
o Als bestuurder;
o Als lid van het auditcomité of een orgaan met gelijksoortige taken, dan wel in een andere functie belast met governance; of
o In een andere functie van waaruit hij invloed van betekenis op het assurance-object kan uitoefenen
Er bestaan banden van betekenis als bedoeld in het derde lid met de accountantspraktijk of een ander onderdeel van het netwerk als de persoon, bedoeld in
het derde of vierde lid, onderdelen a en b:
1. Betrokken is bij de zakelijke of professionele activiteiten van de accountantspraktijk dan wel het andere onderdeel van het netwerk of de indruk
wekt dit te zijn; of
2. Aanspraak kan maken op betalingen of emolumenten van de accountantspraktijk dan wel het andere onderdeel van het netwerk, voor zover die:
a. Niet vallen onder vooraf vastgestelde vaste voorwaarden; en
b. Van materiële betekenis zijn voor de accountantspraktijk of het andere onderdeel van netwerk.
Aanvullende dienstverlening OOB
Artikel 16 Het is verboden een wettelijke controle bij een OOB uit te voeren, als de organisatie of een ander onderdeel van het netwerk hier andere diensten dan
controlediensten verleent.
Aanvullende dienstverlening niet-OOB
Artikel 18 Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit als de eindverantwoordelijke accountant, de accountantseenheid of
een ander onderdeel van het netwerk:
o Een beslissing neemt ten behoeve van de verantwoordelijke entiteit, voor zover die beslissing van invloed is op het assurance-object.
o Participeert in het besluitvormingsproces van de verantwoordelijke entiteit met betrekking tot het assurance-object.
Artikel 19 Een bedreiging die een maatregel vereist doet zich voor, als de accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan de verantwoordelijke
entiteit niet zijnde een organisatie van openbaar belang een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van materiële invloed is op het assurance-
object.
Artikel 20 Het is verboden een assurance-opdracht uit te voeren bij een verantwoordelijke entiteit niet zijnde een organisatie van openbaar belang, als de
accountantseenheid of een ander onderdeel van het netwerk aan die entiteit een non-assurancedienst verleent of heeft verleend die van materiële invloed is
op het assurance-object en:
1. Subjectief of niet-routinematig is;
2. Een verwerkingswijze in het assurance-object tot gevolg heeft waarvan het assurance-team betwijfelt of deze verwerkingswijze passend is; of
3. Leidt tot een bedreiging uit hoofde van belangenbehartiging.
Het eerste lid is niet van toepassing als voldaan wordt aan de voorwaarden, bedoeld in artikel 3, zevende lid, onderdelen a en b, of artikel 4; en een
maatregel is of wordt genomen die de onafhankelijke uitvoering waarborgt.