Posttraumatische Stressstoornis
En de sporen die het achterlaat
Studenten: Lente Dekker, Anna Pikkemaat, Dana Shipman
Klas: H5L, H5K, H5H
Vak: Maatschappijleer
Opdracht: Profielwerkstuk
Verzorgd door: Montessori Lyceum Groningen
Docent: Mvr. E.M. Jansen
Datum: 23-11-2018
0
,Samenvatting
In dit eindwerkstuk zullen wij de vraag: ‘In welke mate hebben personen met PTSS na vijf jaar
nog last van deze diagnose?’ beantwoorden. Onze eigen (indirecte) ervaringen met PTSS en de
interesse naar dit begrip heeft ons op deze vraag gebracht. Om antwoord te krijgen op deze
vraag hebben we een schriftelijk onderzoek gedaan. De conclusie die we daaruit hebben
getrokken is dat personen met PTSS na vijf jaar of langer aanzienlijk minder last van hun
klachten hebben, mits zij tijd voor henzelf genomen hebben en (professionele) hulp gezocht
hebben.
Wij hebben met genoegen, plezier en enthousiasme aan ons profielwerkstuk PTSS gewerkt. Het
is voor ons alle drie een onderwerp waar wij op een bepaald punt in ons leven mee in aanraking
zijn geweest (indirect), en waar we graag iets mee wilden doen omdat het ons erg interesseert.
Wij willen graag in het bijzonder Gioia Ciolina bedanken voor de open- en eerlijkheid over haar
ervaring met PTSS en de hulp die we van haar hebben gekregen om in aanraking te komen met
andere PTSS-patiënten, die de vragenlijst voor ons onderzoek ingevuld hebben.
1
,Inhoudsopgave
Samenvatting................................................................................................................................................. 1
Inleiding......................................................................................................................................................... 4
Materiaal en werkwijze.................................................................................................................................. 5
Hoofdstuk 1: Wat houdt PTSS in?................................................................................................................... 6
................................................................................................................................................................... 6
Hoofdstuk 1.1: Wat zijn de symptomen van PTSS?....................................................................................7
Hoofdstuk 1.2: Wat gebeurt er in de hersenen van PTSS-patiënten?.........................................................8
Hoofdstuk 1.3: Wat kun je het beste doen als je iemand kent met PTSS of zelf PTSS-patiënt bent?..........9
Hoofdstuk 1.4: Hoe worden de symptomen van PTSS-patiënten ervaren?................................................9
Hoofdstuk 1.5: Conclusie over de resultaten............................................................................................ 10
Hoofdstuk 2: Hoe ziet het verloop van PTSS eruit?......................................................................................11
Hoofdstuk 2.1: Wat zijn de oorzaken van PTSS?....................................................................................... 12
Hoofdstuk 2.2: Wat zijn gevolgen van PTSS?............................................................................................ 14
Hoofdstuk 2.3: Wat zijn methoden voor het herstel van PTSS?................................................................14
Hoofdstuk 2.4: Hoe ervaren PTSS-patiënten het herstel en de gevolgen van PTSS?.................................17
Hoofdstuk 3: Wat is angst?.......................................................................................................................... 18
Hoofdstuk 3.1: Wat heeft angst te maken met PTSS?..............................................................................19
Hoofdstuk 3.2: Wat doet angst met je op lange termijn?.........................................................................19
Hoofdstuk 3.3: Hoe uit angst zich bij PTSS-patiënten?.............................................................................19
Hoofdstuk 3.4: Conclusie over de resultaten............................................................................................ 20
Hoofdstuk 4: Wat is stress?.......................................................................................................................... 21
Hoofdstuk 4.1: Wat heeft stress te maken met PTSS?.............................................................................. 22
Hoofdstuk 4.2: Wat is het verschil tussen PTSS en andere stress-stoornissen?........................................23
Hoofdstuk 4.3: Wat doet stress met je op lange termijn?........................................................................23
Hoofdstuk 4.4: Hoe uit stress zich bij PTSS-patiënten?.............................................................................25
Hoofdstuk 4.5: Conclusie over de resultaten............................................................................................ 26
Hoofdstuk 5: Wat zijn de gevolgen van PTSS op lange termijn?...................................................................27
Hoofdstuk 5.1: Hoe wordt PTSS ervaren door PTSS-patiënten zelf?.........................................................28
Conclusie...................................................................................................................................................... 31
Evaluatie Lente............................................................................................................................................. 32
Evaluatie Anna............................................................................................................................................. 33
2
, Evaluatie Dana............................................................................................................................................. 35
Bibliografie....................................................................................................................................................... 36
Bijlagen........................................................................................................................................................ 38
Bijlage 1: Schriftelijke ondervraging......................................................................................................... 38
Bijlage 2: voorbeeld schriftelijke ondervraging......................................................................................... 41
Bijlage 3: Werkplan.................................................................................................................................. 47
Bijlage 4: verduidelijking op hoofdstuk 1.1............................................................................................... 48
3
,Inleiding
Het menselijk brein is verbazingwekkend interessant en we zullen nooit helemaal klaar zijn met
het ontdekken en uitvinden van de werking ervan. Ondanks dat de hersenen zo knap in elkaar
zitten, zijn ze ook ontzettend kwetsbaar. Zo kwetsbaar zelfs, dat we de hersenen kunnen
beschadigen door heftige ervaringen of gebeurtenissen mee te maken. Neem als voorbeeld
natuurrampen en oorlogen, maar ook (seksueel of psychisch) misbruik en auto-ongelukken
vallen hieronder. Massa’s mensen komen hiermee in aanraking. Als verwerking van deze
heftige gebeurtenissen niet lukt, kan dat een trauma opleveren, wat je zou kunnen zien als
psychische verwondingen.
Een veel voorkomende psychische aandoening die men snel zal krijgen door moeilijk
verwerkbare trauma’s, heet posttraumatische stressstoornis (PTSS).
Wij hebben voor dit onderwerp gekozen, omdat we alle drie geïnteresseerd zijn in hoe mensen
functioneren. Ook zijn redenen voor het uitgekozen onderwerp dat een familielid (Lente) zelf
PTSS (verschijnselen) heeft en dat Anna’s moeder veel werkt met mensen die deze aandoening
hebben. Daarnaast heeft de oma van Anna een PTSS overgehouden aan de gevolgen van de
Tweede Wereldoorlog omdat ze een deel van haar jeugd in een jappenkamp heeft
doorgemaakt. Wij hebben dus direct of indirect te maken met mensen die onder PTSS lijden,
wat het nog interessanter maakt om er meer over te leren. Door middel van schriftelijke
ondervragingen te houden met PTSS-patiënten en het boek ‘Trauma Sporen’ van Prof. dr.
Bessel van der Kolk (Kolk, 2016) te lezen willen we graag te weten komen wat de gevolgen van
PTSS op lange termijn zijn en we willen meer te weten komen over het begrip zelf, aangezien
het relatief nog een onbekend onderwerp is.
Het doel van dit onderzoek is om antwoord te krijgen op de vraag: in welke mate hebben
personen met PTSS na vijf jaar nog last van de symptomen van deze diagnose? Onze
verwachting zal zijn dat de gevolgen van PTSS na vijf jaar niet af zullen nemen zonder hulp. Om
deze hoofdvraag te kunnen beantwoorden, hebben wij een aantal deelvragen opgezet, zoals
‘Wat houdt PTSS in?’ ‘Wat is angst?’ ‘Wat is stress?’ ‘Hoe ziet het verloop van PTSS eruit?’ en
‘Wat zijn de gevolgen van PTSS op lange termijn?’. U kunt in dit verslag een fraai uitgewerkt
antwoord van de hoofdvraag verwachten.
4
,Materiaal en werkwijze
Wij hebben ervoor gekozen om een schriftelijke ondervraging te houden met verschillende
PTSS-patiënten, omdat wij ervan uitgaan dat we met deze methode het dichtst bij het
antwoord op onze hoofdvraag zullen komen. Bij deze informed consent1 ondervraging staan de
gespreksonderwerpen al vast, maar de gesprekspartner kan wel zijn eigen antwoorden
formuleren. De onderzoeksobjecten voor dit onderzoek bestaat uit een groep van twaalf
personen met de diagnose PTSS. (Met diagnose wordt bedoeld: vaststelling van een
aandoening, ziekte of klacht door een arts op grond waarvan een bepaalde medische
behandeling (therapie) wordt voorgeschreven.) (Post traumatische stress stoornis, sd) Dit is
misschien niet voldoende om te kunnen generaliseren, maar dit was gezien de gegeven tijd en
omstandigheden het maximaal aantal mensen waarmee wij in contact konden komen. Op
grond van onze literatuurstudie en onze eigen verkenning hebben wij acht schaalvragen kunnen
maken, die ieder onderverdeeld zijn in deelvragen. Deze vragenlijst hebben wij uitgereikt aan
de twaalf deelnemenden, en deze 1 á 2 dagen later opgehaald. Dit is de collecte methode. Hier
hebben wij voor gekozen omdat het een goede respons garandeert. Nadat we de ingevulde
vragenlijst terugkregen, zijn we bezig gegaan met het coderen. Dit houdt in dat we de
vragenlijsten met elkaar vergeleken hebben en de overeenkomsten geteld hebben. De
antwoorden hebben we betekenis gegeven, oftewel geanalyseerd. Van tevoren hebben wij
hiervoor een plan van aanpak gemaakt, waarin we zorgden dat dit onderzoek SMART 2
uitgevoerd werd. Dit werkplan is terug te vinden in de bijlage. Om een zo goed mogelijk
onderzoek te kunnen doen, hebben wij veel informatie uit het boek ‘Handboek praktijkgericht
onderzoek’, van Ferdie Migchelbrink (Migchelbrink, 2014) gehaald.
1 Respondenten hebben vooraf expliciet toestemming gegeven voor de medewerking aan het onderzoek.
2 Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden.
5
, Hoofdstuk 1: Wat houdt PTSS in?
Om onze hoofdvraag beter te kunnen begrijpen, is het belangrijk om te weten wat PTSS nou
eigenlijk inhoudt. Een heldere omschrijving van het begrip klinkt als volgt: “Een
posttraumatische stress-stoornis of posttraumatische stress–syndroom kan ontstaan door een
ernstige traumatische gebeurtenis die moeilijk of helemaal niet verwerkt kan worden. De
gebeurtenis heeft psychische schade (trauma) veroorzaakt en roept zoveel spanning en angst
(stress) op, dat het normale leven erna (post) ernstig wordt verstoord.” (Posttraumatische
Stress-stoornis (PTSS), sd)
psychische
Hersenen die de schade
Ernstige waardoor het
geubeurtenis
traumatische leven erna
niet kunnen
gebeurtenis verstoord wordt
verwerken
(PTSS)
6
