Periode 1
Tijdvak 1: Jagers en boeren & Tijdvak: 2 Grieken en Romeinen
Aan het einde van de cursus is de student in staat:
- De levenswijze van jagers-verzamelaarsgroepen te beschrijven en te verklaren.
- Het ontstaan van landbouw- en landbouwsamenlevingen te beschrijven en te verklaren.
- Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen te beschrijven en te verklaren.
- De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek
in de Griekse stadstaat.
- De klassieke vormentaal van de Grieken-Romeinse cultuur.
- De groei van het Romeinse Imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa
verspreidde.
- De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van
Noordwest-Europa.
- De ontwikkeling van het jodendom en het christendom als de eerste monotheïstische
godsdienst.
College 1: Tijdvak jagers en boeren
Terminologie:
- Prehistorie: de tijd voor het schrift (ongeschreven bronnen).
- Protohistorie: de tijd dat er wel schrift was, maar dat er nog te weinig gebruik van werd
gemaakt. Met als gevolg dat hedendaagse historici te weinig bronnen hebben om zich een
plausibel beeld van die tijd te vormen.
- Historie: de tijd na het schrift (geschreven bronnen). Je hebt hier genoeg bronnen nodig
om een plausibel beeld te kunnen vormen.
Een aantal kanttekeningen:
- Het schrift is niet uitgevonden maar heeft zich ontwikkeld.
- Het schrift is niet op alle plekken op hetzelfde moment geïntroduceerd.
Historici kunnen nooit een volledig beeld schetsen omdat er te weinig bronnen zijn.
Opdracht ‘De nieuwe rijken van de prehistorie’
Beantwoord onderstaande vragen:
- Welke beelden over het verleden komen in het artikel aan bod?
Beeld A: Jagers en verzamelaars hebben een egalitaire samenleving.
Beeld B: Dat ook in de tijd van jagers en verzamelaars er sociale ongelijkheid is (verschillen
in rijkdom / de aanwezigheid van elites). Waar mogen bijvoorbeeld bepaalde groepen langs
de rivier zich vestigen > elite op plekken waar oudere zalmen boordevol calorieën te vangen
zijn.
Beeld C: jagers en verzamelaars trekken alleen maar rond. Dit klopt niet, want er was ook
een volk (Natufiërs) die al wel op een plek bleef wonen, voor de agrarische evoluties.
- Hoe ontstaan de beelden en hoe worden zo onderbouwd en bewezen?
De beelden ontstaan door het gebruik van ongeschreven bronnen, zoals grafgiften /
pithouses. Bewezen worden ze door de vondsten die gedaan zijn, maar of het volledig waar
is, is de vraag? > Zijn er namelijk genoeg bronnen over, om de juiste informatie te hebben?
- Op welke manier speelt de huidige tijd een rol bij de beeldvorming van het verleden?
, Grote huizen staat voor luxe in onze eigen tijd.
Oud beeld in vergelijking met een nieuw beeld.
Bijv. Jagers en verzamelaars woonden niet op een plek > nieuw beeld laat zien dat dit wel zo
was (zalmvolkeren).
Klimaatverandering als motor voor maatschappelijke veranderingen:
1) Ca. 4 miljoen jaar geleden. De mens komt in Afrika uit de bomen o.i.v. het opwarmen van
grote delen van Afrika door het ontstaan van de Himalaya.
2) Ca. 12.000 jaar geleden. De mens wordt boer o.i.v. het opwarmen van het Midden-Oosten
(Mesopotamië) waardoor veel dieren wegtrekken en er ruimte komt voor nieuwe grassen als
tarwe en gerst.
Gevolgen van het warmer worden:
A) Waterproblemen: landbouw, dijken, drinkwater, visstand.
B) Het vermijden van de heetste delen van de dag: tropenroosters, siësta.
C) Falende materialen: krimpend hout, smeltend asfalt.
Algemene kenmerken jagers en verzamelaars
Aanduiding J&V gebruikt voor gemeenschappen die in hun levensonderhoud voorzien
d.m.v.:
- Jacht (wild en gevogelte)
- Visvangst (inclusief verzamelen van schelpdieren)
- Verzamelen (zaden, vruchten, wortelen, knollen, bladeren, noten, etc.)
- Aas (het zoeken van reeds (ge)dode dieren)
De aanduiding zegt niet over het hebben van een vaste verblijfplaats of de mate van
mobiliteit.
Voedselvoorziening
De voedselvoorziening wordt bepaald door:
- De mogelijkheden van het ecosysteem, o.a. draagvermogen van het ecosysteem.
- De technologie van de gemeenschap, o.a. aanwezigheid van geavanceerde wapens en
gereedschappen. (Gedetailleerde en op toepassing gerichte kennis van het ecosysteem).
Nomaden
- Vanwege het geringe draagvermogen van de meeste ecosystemen kunnen groepen
mensen vaak maar korte tijd op een plaats verblijven.
- Groepen moeten elke keer als het ecosysteem uitgeput raakt verder trekken.
Op het moment dat het draagvermogen onder de 100% is, moeten ze rondtrekken.
Mobiliteit
- Letterlijk betekent dit beweeglijkheid
- In de ruimtelijk ordening bedoelt men hier meestal de mogelijkheid om korte en lange
afstanden te voet te overbruggen.
Mobiliteit zorgt voor:
- Kleine groepen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ivdBroek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.