BIOLOGIE H9
9.1 Jouw waarneembare eigenschappen
In elke celkern: chromosomen
→ Bestaan uit DNA
→ Bevatten je erfelijke eigenschappen
Bij een bevruchting versmelt de kern van een haploïde zaadcel (n) met de kern van
een haploïde eicel tot diploïde zygote (2n)
23 chromosomen → vader
23 chromosomen → moeder
Chromosomen bestaan uit DNA opgerold rond steun eiwitten (binas 70a)
↓
erfelijke informatie over je eigenschappen.
De chromosomen van je vader en moeder vormen paren in de bevruchte eicel.
→ homologe chromosomen. De vorm en grootte zijn exact hetzelfde.
Paren chromosomen die 2 aan 2 aan elkaar gelijk zijn
In elke lichaamscel: 23 paar chromosomen → diploïd (2n)
In elke geslachtscellen (eicellen en zaadcellen): 23 chromosomen → haploïd (n)
Karyogram: chromosomen kaart. Je kunt het geslacht en eventueel afwijkingen in
het aantal van de chromosomen aflezen. Aan de chromosomen in een karyogram
kun je, behalve de verschillen in lengte, niet veel zien.
● Erfelijke eigenschappen krijg je van je vader en je moeder maar je kan ze niet
zien liggen op de chromosomen.
● De meeste erfelijke eigenschappen liggen op de gewone chromosomen →
autosomen (22 jaar)
● Sommige erfelijke eigenschappen liggen op de geslachtschromosomen
● Bepaalde eigenschappen liggen alleen op de X of juist op het Y-chromosoom.
Dit noemen we geslachtsgebonden eigenschappen
● Door chromosomen te kleuren ontstaan een bandenpatroon waardoor ze
beter te herkennen zijn (binas 70C)
● Chromosomen bestaan voor de S-fase van een celcyclus uit een enkel
DNA-molecuul.
● In de S-fase ontstaat hiervan een exact kopie, waardoor het chromosoom,
direct na de S-fase uit 2 chromatiden bestaan die aan elkaar vastzitten bij het
centromeer.
● Grootste chromosomenpaar vooraan (1) in afnemende grootte de reset volgt,
2 tot 22
1
, Biologie 2020-2021 - Periode A
● Deze chromosomen heten autosomen, de gewone chromosomen
● De geslachtschromosomen vormen 23e paar
● De aantallen chromosomen van een organisme beschrijf je in een karyotype.
Vrouw: 46XX Man: 46XY
→ Door chromosomen te kleuren ontstaat een landenpatroon waardoor ze beter te
herkennen zijn (binas 70c)
→ Erfelijke eigenschappen zie je niet welke op het chromosoom liggen.
Door een verstoring tijdens de meiose kunnen de chromosomen van een homoloog
paar bij elkaar blijven. Hierdoor ontstaan er geslachtscellen met een extra
chromosoom en geslachtscellen die een chromosoom minder hebben. Bij de
bevruchting kan dan een zygote ontstaan met 47 (trisomie) of 45 chromosomen
(monosomie). Ze leiden allebei tot een groot aantal ernstige aandoeningen tot
vroegtijdige sterfte van de nakomelingen, vaak al voor de geplande geboorte.
De chromosomen van een paar homologe chromosomen uit het karyogram bestaat
uit 2 chromatiden aan elkaar vast bij het centromeer.
Celdeling gaat altijd volgens een vast patroon (binas 76B):
Celcyclus:
- G1 fase
- S fase
- G2 fase
- M fase
Emergente eigenschappen: Een eigenschap heeft iets extra’s dat niet valt af te
leiden uit het DNA en ook niet uit de producten die het oplevert: botten, spieren,
zenuwen. Het zit hem in de combinatie en de samenwerkingen van de factoren.
Daarbij speelt genotype, milieu en jijzelf een rol. Bijvoorbeeld een erfelijke aanleg
voor een hoog IQ levert weinig op als je nooit studeert.
Eigenschappen: Aangeboren
→ Eigenschappen die bij geboorte aanwezig zijn
→ Kunnen erfelijke zijn of bepaald door het milieu in de baarmoeder
Bijv. Baby met laag geboortegewicht door rokende moeder.
Erfelijk aangeboren ziektes:
In de eerste week na de geboorte krijgen kinderen een hielprik.Het bloed wordt
daarna getest op ruim 15 zeldzame aandoeningen.
→ PKU (phenylketonurie)
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper verweyjasmijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.