Effectiviteit slikscreening bij CVA-patiënten
Aanbeveling
Een slikscreening is effectief in het voorkomen van een pneumonie bij Cerebro Vasculair
Accident (CVA) patiënten. Het wordt dan ook aangeraden om standaard een slikscreening uit te
voeren bij CVA-patiënten. Echter moet er in de toekomst nog verder onderzoek worden verricht.
Niveau van bewijs: A
Klinisch scenario
Jaarlijks lopen naar schatting zo’n veertigduizend mensen in Nederland een CVA op (Zorg voor
beter., 2021). Dit brengt vaak veel complicaties met zich mee. Zo is een veelvoorkomende
complicatie bij CVA-patiënten dysfagie. Bij dysfagie is er sprake van moeilijkheden met het
voeden/slikken, waardoor er ook wel wordt gesproken van een slikprobleem (Richtlijnendatabase.,
z.d.). Hierdoor komt het vaak voor dat CVA-patiënten zich verslikken, met als gevolg dat er voedsel
en/of drinken in de longen terecht komt (Gezondheidenwetenschap., 2019). CVA-patiënten lopen
dan ook een verhoogd risico op het ontstaan van een pneumonie ten gevolge van dysfagie. Vaak
wordt er ter preventie van een pneumonie bij CVA-patiënten een slikscreening uitgevoerd, maar is
deze slikscreening daadwerkelijk effectief ter preventie van een pneumonie?
Stap 1: PI(C)O
Wat is het effect van een slikscreening ter voorkoming van een pneumonie bij CVA-patiënten?
Problem: Patiënten met een CVA
Intervention: Slikscreening
Outcome: Het voorkomen van een pneumonie na een CVA
Stap 2: De zoekstrategie
Databank: PubMed
Zoektermen: Dysphagia screening, stroke, pneumonia
Filters: Gratis volledige tekst, niet ouder dan tien jaar
Resultaten: Eén Systematic Review (SR) /meta-analyse, één SR en één meta-analyse
Stap 3: Kritische beoordeling
Methoden van onderzoek
Er zijn in totaal drie passende artikelen gevonden over het effect van een slikscreening ter
preventie van een pneumonie bij CVA-patiënten. De kwaliteit van de SR/meta-analyse van
Yang., Jin Choo., & Cheol Chang (2021) is beoordeeld doormiddel van een methodologisch
beoordelingsformulier. Het artikel had een totaalscore van zestien punten. De informatie van
het artikel is afkomstig uit verschillende databanken (PubMed, Embase, Cochrane Library en
Scopus). In totaal werden er 6593 artikelen uit databases gehaald en werden er 1438
gedupliceerde artikelen verwijderd. De geschiktheidsscreening werd uitgevoerd door de titel en
abstract te beoordelen. Er werden twintig artikelen opgenomen om de volledige tekst te
beoordelen. Na de beoordeling werden veertien artikelen uitgesloten, omdat de onderzoeken
onvoldoende resultaten weergaven. Daarom werden er in totaal zes retro perspectieve
observationele studies geïncludeerd om het preventieve effect van een dysfagiescreening bij
CVA-patiënten te bepalen. De methoden van de overige artikelen waren gelijk aan die van de
SR/meta-analyse. Hierom worden de methoden hiervan niet verder toegelicht.
Resultaten van onderzoek
Uit de resultaten van het artikel van Yang et al (2021), kwam naar voren dat een vroegtijdige
slikscreening effectief is in het voorkomen van de ontwikkeling van een pneumonie bij CVA-
patiënten. De screeningsgroep had een lagere incidentie van een pneumonie dan de niet-
, screeningsgroep. Echter was er tussen deze twee groepen geen verschil in het mortaliteitscijfer.
In de toekomst moet er verder onderzoek worden verricht naar de meeste geschikte
screeningstool voor dysfagie.
Uit de resultaten van het artikel van Eltringham., Kliner., Gee., Sage., Bray., Pownall., & Smith
(2018), kwam dat het toepassen van een slikscreening bij CVA-patiënten de kans op het
ontwikkelen van een pneumonie aanzienlijk verminderd. Echter waren in de onderzoeken sprake
van meerdere factoren (sondevoeding etc.) die het resultaat kunnen hebben beïnvloed. Hierom
moet er in de toekomst verder onderzoek worden verricht naar de invloed van deze factoren.
Uit de resultaten van het artikel van Sherman., Greco., & Matrino (2021), kwam dat het toepassen
van een slikscreening bij CVA-patiënten de kans op het ontstaan van een pneumonie verminderd.
Ook bleek het toepassen van de slikscreening de verblijfsduur te verminderen en werd hierbij de
zelfredzaamheid bevordert.
Stap 4: Conclusie
In het artikel van Yang et al (2021) wordt geconcludeerd dat een slikscreening bij CVA-patiënten
effectief is in het voorkomen van de ontwikkeling van een pneumonie. De slikscreening kan nuttig
zijn voor het verbeteren van de functionele resultaten. Echter wordt er aangeraden om in de
toekomst verder onderzoek te doen naar de meeste geschikte screeningstool. In het artikel van
Eltringham et al (2018) waren de resultaten beperkt. In het onderzoek was er sprake van
meerdere factoren die de resultaten kunnen hebben beïnvloed.
In het artikel van Sherman et al (2021) werd geconcludeerd dat het toepassen van een
slikscreening bij CVA-patiënten de kans op het ontstaan van een pneumonie verminderd, de
verblijfsduur verlaagt en de zelfredzaamheid bevordert. Uit alle drie artikelen kan er worden
geconcludeerd dat het toepassen van een slikscreening bij CVA-patiënten ter voorkoming van
een pneumonie effectief is.
L
Stap 5: Toepassing praktijk
Om bij CVA-patiënten het risico op het ontwikkelen van een pneumonie ten gevolge van dysfagie
te verminderen moet er bij deze patiënten standaard een slikscreening worden uitgevoerd. Bij
patiënten die dysfagie vertonen moeten er tijdig interventies worden ingezet om de kans op het
ontstaan van verdere complicaties te verminderen.
Algemene informatie
Naam auteur: Yentl van Os (432431)
Klas: VMC1
Datum: 13/05/2021
Literatuur
1. Eltringham, S., Kliner, K., Gee, M., Sage, K., Bray, B., Pownall, S., & Smith, C. (2018). Impact of
dysphagia assessment and management on risk of stroke associated pneumonia systematic
review. Geraadpleegd op 14 april 2022, van
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30199856/
2. Gezondheidenwetenschap. (2019). Slikproblemen (dysfagie). Geraadpleegd op 14 april 2022,
van https://www.gezondheidenwetenschap.be/richtlijnen/moeite-bij-het-slikken-dysfagie
3. Richtlijnendatabase. (z.d.). Somatische oorzaken afwijkend voedingsgedrag. Geraadpleegd op
6 april 2022, van
https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/somatische_oorzaken_afwijkend_voedingsgedrag/
anamnestische_alarmsymptomen/slikproblemen_bij_afwijkend_voedingsgedrag/
dysfagie_odynofagie_problemen.html
4. Sherman, V., Greco, E., & Martino, R. (2021). The benefit of dysphagia screening in adult
patients with stroke: a meta-analysis. Geraadpleegd op 10 mei 2022, van
