Een samenvatting van communicatiewetenschappen binnen de Bachelor Politieke Wetenschappen aan UAntwerpen. Dit is zowel een samenvatting van de lessen, aangevuld met eigen aantekeningen.
Samenvatting
Communicatiewetenschap
1 INLEIDING
Mediawijsheid
Interpersoonlijke communicatie (verbaal & non-verbaal)
o Avoiding Strategy (ontspannende media ipv populaire media bij verveling)
o Excitation Transfer Theory (Vb. Agressie door games)
Belang:
o Media: socialisatiebron, reflecteren over machtsverhoudingen
o Media = 4e macht
o Communicatie essentieel voor (social) profit organisaties
o Verantwoordelijkheid + omgang met pers
Ontstaan: 1950 Departementen Communicatiewetenschappen
o MAAR ook voordien onderzocht vanuit retoriek (vb. Aristoteles, psychologie)
4 invalshoeken: Communicatietheoretisch of communicatiewetenschappelijk denken
(Health & Bryant 1992)
o Retoriek
o Propaganda en media-effecten (WOI en WOII)
o Informatietheorieën
= Hoe kan info elektronisch verstuurd worden? (Studies Bell Laboratories)
o Groepsdynamica / Interpersoonlijke attributietheorie
= Onderzoek leiderschap + invloed die mensen op elkaar inoefenen in kleine
groepen (Studies Lewin)
Mead (1930): Mensen leren elkaar kennen dmv communicatie
Aristoteles: 4e eeuw v.C. : retoriek = tactieken van sprekers om gedachten/gedragingen vh
publiek te beïnvloeden 3 intrinsieke middelen om publiek te overtuigen:
o Ethos = persoonlijkheid en kenmerken/waarden spreker
Voorbeeld: vgl Bourgeois en Bart de Wever: verschillende manieren van
boodschap overbrengen puur obv persoonlijkheid
o Pathos = inspelen op de emoties van het publiek
Voorbeeld: “ik ga ervoor zorgen dat u minder belastingen moet betalen” of
“minder belastingen betalen”, de 1ste wekt de emoties van de mensen
o Logos = logica van argumentatie / hoe argumentatie opbouwen?
Voorbeeld: speech opbouwen adhv concrete verhalen (= storytelling)
, 2 Basisconcepten en modellen
2.1 Inleiding
2.2 Wat is communicatie?
Verschillende definities
o Woordenboekdefinities: transmissie vs. gemeenschappelijk maken (communicare)
o Wetenschappelijke definities: verschillende accenten
Faucconier (grondlegger com.wet. in VL): Communicatie is proces waardoor
zender bewustzijnsinhoud overdraagt of tracht over te dragen aan een of
meerdere ontvangers, dmv kanaal, signalen en tekens
Definitie communicatie is goed als:
Bruikbaar/operationeel binnen wetensch. visie
Logisch en coherent
Niet tegengesproken door waarneembare werkelijkheid
Onderscheiding van andere maatsch. verschijnselen
Nadruk op: ontvanger, zender, verbinding, vergemeenschappelijken,
transmissie, symboolgebruik…
Twee “scholen” van communicatie (Health & Bryant (1992)
Processchool
o Communicatie = transmissie/overdracht van boodschappen
o Beïnvloedingsproces
o Verschil tss output en input = ‘communicatiefout’ (andere interpretatie boodschap)
o Basis: psychologie & sociologie
o Focus op communicatieve handelingen: actoren & intenties centraal
Betekeniscreatieschool
o Communicatie = productie & uitwisseling van betekenissen
o Interactie tss boodschappen/teksten en mensen betekenissen
o Afwijkingen ≠ fout MAAR bv. culturele verschillen
o Basis: semiotiek = tekenleer
o Focus op producten van communicatie (vb. krantenartikelen)
o Teksten maken & lezen parallelle processen
2.3 Breek- of discussiepunten in de definities van
communicatie
2.3.1 Intentionaliteit (intentie/bedoeling) als breekpunt
Intentionaliteit ligt aan basis van teleologische opvatting v. communicatie
o Zender: bedoeling boodschap te sturen, ontvanger: bedoeling boodschap te
ontvangen
1: Brood bestellen, verkoper luistert
2: Luisteren naar gesprek tss treinreizigers in wagon
3: Passief luistergedrag in klas
4: Indrukken van anderen als we op straat lopen
, Teleologische opvatting (situatie 1 en evt. 3)
o Typisch processchool: communicatieve handelingen
o Massacommunicatie
o “Alle gedrag is geen communicatie, maar evt. wel informatief”
Gedragsopvatting (situatie 1,2,3,4)
o Interpersoonlijke communicatie
o “Men kan niet niet communiceren”: alle gedrag v mensen is communicatief
PROBLEEM: intentionaliteit moeilijk vast te stellen
2.3.2 Geslaagdheid als criterium?
Communicatie moet voldoen aan bepaalde normen/verwachtingen
Fauconnier (1981): GC= E + T + Ox +Ib + Ub
Wanneer er expressie ( E ) is v/e boodschap gericht op persoon ‘x’, kan het zo zijn dat er:
1) Transmissie (T) is vd boodschap, maar geen ontvangst (O)
2) Transmissie (T) en ontvangst (O) zijn, maar geen ontvangst door persoon x, wel door persoon y
3) Transmissie (T) en ontvangst door persoon x (Ox) zijn, maar geen interpretatie (I)
4) T, Ox en I zijn, maar geen juiste (bedoelde) interpretatie (Ib)
5) T, Ox, I en zelfs Ib zijn, maar de bedoelde uitwerking (Ub) blijft uit of er is een verkeerde (niet
bedoelde) uitwerking (Unb)
6) T, Ox, I, Ib en Ub zijn
Geslaagde communicatie: Geslaagde communicatie vindt plaats bij expressie (E), wanneer dat de
expressie transmitted (T) wordt naar een ontvanger (Ox met x als bedoelde ontvanger), waarbij
ontvanger bericht op juiste manier interpreteert (Ib) en waarbij ontvanger bericht op juiste manier
uitvoert (Ub).
o Kritiek: Gaat ervan uit dat er altijd een uitvoering nodig is
2.3.3 Eenrichtings- of tweerichtingsverkeer
Processchool
o Eénrichtingsverkeer voldoende (lineair) (Als A iets zegt tegen B)
o Feedback: nieuw communicatieproces (Reactie van B op A is feedback)
o Vb. Massaconsumptie
“Gedragsopvatting”
o Tweerichtingsverkeer (circulair)
o A zegt iets tegen B, B zegt iets tegen A = 1 geval van communicatie
o Interpersoonlijke communicatie & nieuwe media
2.3.4 Observatieniveau
Communicatie: algemeen of enkel “menselijke” communicatie
Niveaus:
o Intrapersoonlijk (vb. praten met jezelf)
o Interpersoonlijk (directe wisselwerking)
, o Groepscommunicatie
o Organisatiecommunicatie
o Massacommunicatie
2.4 Elementen in het communicatieproces
Procesanalyse
o Technisch-didactisch nut
o Procesmatige beschrijving: kernbegrippen + samenhang
o Verklarend kader voor het (niet) slagen van communicatie
2.4.1 Zender/bron
Bron: persoon die boodschap verstuurt (enkel in technische communicatiemodellen)
Zender: technisch apparaat, geluidssignalen omzetten, via kanaal verstuurd
o Encoderen en door zenden
2.4.2 Ontvanger/bestemmeling
Ontvanger (vb. telefoon) decoderen en interpreteren
Bestemmeling (persoon, brein, oor…)
1ste com.modellen: actieve zender, passieve ontvanger later: ook actieve ontvanger
o Vb. constructivisme: linken tss cognitieve activiteiten v mensen bij ontvangst en
verwerking boodschappen
2.4.3 Boodschap
= wat wordt uitgedrukt door zender en overgedragen naar ontvanger
Wat overgedragen? Betekenis, info en tekens
o Tekens = verbale/non-verbale stimuli die betekenis dragen
o Code = systeem v betekenissen (bestaat uit tekens, regels, conventies die bepalen
hoe tekens worden gebruikt en gecombineerd)
Tekens
o Signifiant (betekenaar) = concreet gerealiseerde teken (de uiterlijke norm)
vb. naam die je aan iets geeft (‘boom’)
o Signifié (betekende) = mentaal concept waarnaar betekenaar verwijst
vb. concept van boom: bruine stam, takken met bladeren aan…
o 3 categorieën van tekens
Symbolen: bewuste of onbewuste afspraak/conventie tss mensen om
uitdrukking te geven aan een bewustzijnsinhoud (vb. teken v/e ‘stoel’)
Iconen: fysieke gelijkenis tss betekenaar & betekende (vb. onomatopee)
Indices: sensorische ervaring A verwijst naar B (vb. rookwolken vuur)
o (En)coderen = omzetten in code die transmissie mogelijk maakt
2 keer gecodeerd: gedachte teken signaal
o Decoderen = ontdoen van codes (signaal teken gedachte)
Manier hoe we interpreteren hangt af vd context
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper elienvanlier. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.
