Deze samenvatting geeft je alle belangrijke informatie uit het hoofdstuk 'Verzorgingsstaat'. Alle begrippen zijn dikgedrukt zodat het overzichtelijker is.
1. Wat is een verzorgingsstaat?
Paragraaf 1 - Nederland als verzorgingsstaat
Verzorgingsstaat: de overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar
inwoners.
Welvaart: de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften
te vervullen.
Welzijn: de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke
gezondheid.
Solidariteitsgedachte: in een groep of samenleving is er bereidheid om risico’s met elkaar
te delen.
Van de overheid wordt verwacht dat zij wetten maakt en maatregelen uitvoert om die
solidariteit af te dwingen. Omdat iedereen bijvoorbeeld werkloos kan worden is er sprake van
een collectief belang.
Collectieve goederen: goederen waarvan niemand uitgesloten kan worden, ook niet
degenen die er niet voor betalen. ‘Free’ riders zijn mensen die niet bijdragen, maar toch
profiteren. Dit kan een samenleving onder druk zetten, omdat steeds meer mensen zich
kunnen gaan realiseren dat de bescherming die zijn ontvangen niet afhankelijk is van hun
bijdrage.
Vier functies van een verzorgingsstaat:
Verzorgen: zorg bieden voor wie door fysieke of psychische aandoeningen hulp nodig heeft.
• Verzekeren: regelt dat we verzekerd zijn tegen verlies van inkomen
(socialezekerheidsstelsel).
• Verheffen: geeft iedereen de kans om zijn talenten te ontplooien en zich te ontwikkelen.
• Verbinden: zorgt voor verbinding tussen mensen en versterkt daarmee de sociale cohesie:
- Door het socialezekerheidsstelsel dat mensen afhankelijk van elkaar maakt
- Doordat overheidsbemoeienis de sociale ongelijkheid tussen mensen kan
verkleinen
Sociale zekerheidsstelsel: verzekert mensen van een inkomen bij werkloosheid, ziekte,
ouderdom of arbeidsongeschiktheid
Burgers in Nederland hebben sociale grondrechten, deze zijn niet afdwingbaar bij de
rechter, maar de grondwet verplicht de overheid er actief naar te streven:
• Voldoende werkgelegenheid
• Bestaanszekerheid en spreiding van welvaart
• De bewoonbaarheid van het land en de bescherming en verbetering van het leefmilieu
• Volksgezondheid, voldoende woongelegenheden en maatschappelijke en culturele
ontplooiing
• Goed onderwijs
De overheid moet zich dus inspannen om iedereen aan werk te helpen, maar in ruil daarvoor
moet iedereen die kan werken, zijn best doen om een baan te vinden.
Paragraaf 2 - Tussen plan en vrije markt
• Gelijkheid:planeconomie (Rusland, China)
- Communistische en socialistische denkbeelden zijn gebaseerd op het ideaal
van gelijkheid.
- In de communistische staatsopvatting neemt de staat daarom de totale
verzorging van zijn burgers op zich. In de praktijk werkt het vaak niet
• Vrijheid: vrijemarkteconomie (VS)
- In een kapitalistische vrijemarkteconomie staat de waarde vrijheid centraal en grijpt de
overheid niet actief in de economie in.
- Samenlevingen waar individuele vrijheid sterk wordt benadrukt, kennen minder bereidheid
om risico’s met elkaar te delen en kiezen daarom voor een systeem met weinig collectieve
voorzieningen en lage belastingen.
Een verzorgingsstaat bevindt zich tussen de planeconomie en de vrijemarkteconomie in. Een
verzorgingsstaat is gebaseerd op de waarden solidariteit en gelijke kansen.
, Paragraaf 3 - Drie typen verzorgingsstaten
Sociaaldemocratische: de rol van de overheid is groot bij het leveren van goederen en
diensten en er bestaat een uitgebreid stelsel van sociale voorzieningen. Ook wel
Scandinavische model genoemd. Flexibele arbeidsmarkt, hoge uitkeringen, uitgebreide
verlofregeling. Door het dure systeem en een hoge collectievelastendruk arbeidsparticipatie
graad bij vrouwen relatief hoog. Gelijkheid belangrijk.
Liberale: de rol van de overheid is beperkt en van de … Vooral Angelsaksische landen
kennen geen uitgebreide sociale zekerheid omdat daar liberale waarden als eigen
verantwoordelijkheid, vrijheid en particulier initiatief belangrijker worden gevonden. Ook
wel Angelsaksische model genoemd. Prioriteit gegeven aan een goed ondernemersklimaat.
De collectieve sector is kleiner, daardoor zijn overheidsuitgaven lager en betalen mensen
minder belastingen en premies.
Corporatistische: mengeling van de twee modulen hierboven. De vrijemarkt wordt
ingeperkt door aan de ene kant een sterk ontwikkelde collectieve sector en aan de andere
kant een harmonieuze samenwerking tussen overheid, werkgeversorganisaties en
vakbonden. Sociale zekerheid belangrijk. Bescherming van het gezin belangrijk.
Tot 1960 was Nederland een voorbeeld van het corporatistische model, eind jaren 70 meer
richting een sociaaldemocratische verzorgingsstaat. Dit model staat de laatste tijd onder druk
door de gestegen kosten en door politieke keuzes. Via samenspraak tussen bevolking, politici
en wetenschappers krijgt een verzorgingsstaat vorm en door internationale en politieke
ontwikkelingen zullen er altijd bijstellingen plaatsvinden.
2. Ontstaan verzorgingsstaat
Paragraaf 1 - Het begin van de verzorgingsstaat
Nachtwakersstaat:
- Vrijemarkteconomie
- Overheid een terughoudende rol
- Liberalen: willen dat de overheid geen regels oplegt
- Christendemocraten: particuliere organisaties, bijvoorbeeld kerk (voor liefdadigheid)
- Sociaaldemocraten: overheid moet de zwakkeren beschermen
- Nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid zich vooral beperkt tot het handgaven van
de openbare orde en veiligheid.
De eerste sociale wetten en maatregelen (overgangsperiode):
- Gemengde economie
- Overheid een corrigerende rol
- Liberalen: wetgeving om verloedering en onveiligheid tegen te gaan
- Christendemocraten: de overheid als aanvulling op particuliere organisaties
- Sociaaldemocraten: betere leefomstandigheden en arbeiders omstandigheden
- De armenwet werd gevolgd door andere sociale verzekeringen en arbeid beschermende
wetgeving
Verzorgingsstaat:
- Gemengde economie
- Overheid een sturende rol
- Liberalen: verzorgingsstaat als sociaal vangnet voor mensen in problemen
- Christendemocraten: benadrukken vooral de belangrijke rol van het maatschappelijk
middenveld
- Sociaaldemocraten: kansen voor zwakkeren verbeteren
Paragraaf 2 - Opbouw van de verzorgingsstaat
In de 20e eeuw krijgt de overheid steeds meer taken. Er ontstond behoefte aan collectieve
goederen en diensten, die de vrijemarkt niet uit zichzelf produceerde.
Na de WOII ontstond een gemengde markteconomie, waarin niet alles aan het
marktmechanisme werd overgelaten maar waarin de overheid een voorwaardenscheppende
en producerende rol vervulde.
De werkloosheid bestrijding na de wereldwijde economische crisis was het begin van
toenemende interventie door de overheid. In de periode na de crisis en WOII werden
gelijkheid en vrijheid bevochten.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauravisser4. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
