Samenvatting

Samenvatting Geschiedenis hoofdstuk 2 ''De Opstand''

7 keer verkocht

Vak
Geschiedenis

Niveau
HAVO

cijfer voor deze toets: 8.4 De onderwerpen/ belangrijke gebeurtenissen van het jaar komen aanbod. Ik vind het heel fijn om op deze manier mijn samenvattingen te maken, voor mij werkt het goed en hopelijk voor jou ook. Alvast heel veel succes met leren!!

[Meer zien]

Laatste update van het document: 2 jaar geleden

Voorbeeld 2 van de 5 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 16 november 2022
Bestand laatst geupdate op 7 februari 2023
Aantal pagina's 5
Geschreven in 2022/2023
Type Samenvatting

begrippen
kenmerkende aspecten
tijdvak
karel v
alva
fillips ii
22tm2628
de opstand tegen alva geleid door willem van oranje

Instelling Middelbare school
Niveau HAVO
Vak Geschiedenis
School jaar 2

€3,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Hoofdstuk 2 De Opstand

Tijdvak: ‘’Tijd van Ontdekkers en Hervormers.’’
Periode: 1500 – 1600
Andere naam: ‘’Renaissance’’ de vroege moderne tijd

2.2 Onrust in de Kerk
- Hoe leidde kritiek op de rooms-katholieke kerk tot de Reformatie?
De aanhangers van Luther starte een eigen kerk en verzette zich tegenover de kerk/paus.
- Hoe leidde de Reformatie tot een splitsing in de kerk?
Omdat een grote groep niet meer het katholieke geloof wilden volgen en de kerk/paus niks wou veranderen
naar aanleiding van hun kritiek punten begonnen ze hun eigen kerk.

Begrippen:
|Humanist= Geleerde die de klassieke cultuur en literatuur bestudeerde en imiteerde.
|Hervorming= poging om iets te doen aan de problemen binnen de katholieke kerk, die leidde tot de stichting
van de protestantse kerk (ook Reformatie genoemd).
|Reformatie= zie Hervorming

1511= Erasmus publiceert Lof der Zotheid.
1517= Begin van de Hervorming.
1521= De paus doet Luther in de ban.
1555= Vrede van Augsburg.
1559= Calvijn sticht een predikantenschool in Genève.

> Humanist Desiderius Erasmus van Rotterdam was een van de beroemdste geleerden van zijn tijd. Erasmus
maakte een nieuwe Latijnse vertaling van het Nieuwe Testament uit het Grieks, omdat hij vond dat de vertaling
die in de Middeleeuwen was gebruikt niet goed was.
> De paus en de bisschoppen leefden in grote rijkdom en bezaten veel macht.
> Veel priesters hadden vrouwen en kinderen, ook al mocht dat niet.
> Luther was het niet eens met de manier waarop de paus geld inzamelde voor de bouw van de Sint-
Pieterskerk in Rome. Mensen konden van monniken een aflaat(dat was een bewijs dat een deel van je zonden
waren vergeven, je hoefde minder lang in het vagevuur te zitten) kopen.
> Luther vond dit oplichterij. Alleen met Gods genade kon je volgens hum in de hemel komen. Je moest
daarvoor oprecht in God geloven.
> Luther vond dat mensen konden zelf in de Bijbel lezen wat Jezus, de apostelen en de profeten hadden verteld
over het geloof.
> Luchter wilde een einde maken aan alles wat er in zijn ogen mis was inde kerk: hij wilde de kerk van binnenuit
veranderen, hervormen. In 1517 schreef hij zijn kritiek op in een lijst van 95 punten.
> De paus wees de kritiek van de hand en deed Luther in 1521 in de ban (hij mocht niet meer komen in de kerk
en werd uit de christelijke gemeenschap gestoten) nu leek verzoening onmogelijk.
> Omdat Luther weigerde zijn kritiek in te trekken, verklaarde Karel V hem vogelvrij (iedereen mocht hem
doden en wie dat deed kreeg een hoop geld).
> Sommige Duitse vorsten waren het met Luther eens en beschermde hem.
> In 1546 brak binnen het Duitse rijk oorlog uit tussen de katholieke vorsten onder leiding van de keizer en de
Lutherse vorsten.
> In 1555 werd de Vrede van Augsburg gesloten (voortaan mocht iedere vorst in zijn gebied het geloof van zijn
onderdanen bepalen).
> Zo had de Hervorming die Luther was begonnen gelid tot de stichting van een nieuwe kerk: de protestantse.
> De Fransman Johannes Calvijn (1509-1564) legde veel meer dan Luther de nadruk op Gods almacht: volgens
hem had God al van tevoren bepaald welke mensen na hun dood naar de hemel zouden gaan en wie naar de
hel. Zijn aanhangers vonden dat je God moest eren door te bidden en sober te leven.
> Een ander belangrijk verschil tussen Luther en Calvijn was hun houding tegenover de overheid. Volgens
Luther waren alle vorsten door God aangesteld. Onderdanen moesten hun vorst daarom altijd gehoorzamen,
ook al deed hij verkeerde dingen. Calvijn vond dat je niet hoefde te gehoorzamen als een bevel van de vorst in
strijd was met de wil van God.

, > Calvijn stichtte in 1559 in het Zwitserse Genève een school om predikanten op te leiden. De school trok
studenten uit alle landen van Europa, die zijn leer verder verspreidden.
2.3 Onrust in de Nederlanden
- Waardoor ontstond er in de 16e eeuw grote onrust in de Nederlanden?
Centralisatie van de macht (overal dezelfde wetten invoeren en vaste belasting. + uitroeien ketters

Begrippen:
|landsheer= Heerser over een gebied dat geen koninkrijk is. In de Nederlanden wordt de titel gebruikt om alle
titels van Karel V en Filips II mee samen te vatten.
|gewesten=
|staten= Bijeenkomst van de afgevaardigden van de geestelijkheid, adel en steden in een gewest (in de tijd van
de Republiek ontbrak de geestelijkheid)
|privileges= Speciale recht dat een persoon, stad of gewest kreeg van de landsheer.
|landvoogd(es)= Vervanger(st)er van de landsheer, verantwoordelijk voor alle gewesten in de Nederlanden.
|stadhouder= Vervanger van de landsheer in het gewest. In de tijd van de Republiek benoemden de
gewestelijke Staten de stadhouder.
|Staten-Generaal= De afgevaardigden van alle gewestelijke Staten bij elkaar.
|plakkaten= Openbare bekendmaking
|ketter= Iemand die zich niet houdt aan de officiële leer en regels van de Kerk.
|inquisitie= Organisatie binnen de katholieke kerk die zich bezighield met het opsporen en veroordelen van
ketters.

1515= Karel V wordt landsheer van de Nederlanden.
1550= Karel V vaardigt het Bloedplakkaat uit.
1555= Filips II volgt Karel V op als landsheer.

>Vanaf de 14e eeuw kregen de hertogen van Bourgondië in Frankrijk grote delen van de Nederlanden in
handen. In 1515 erfde Karel V uit de familie van de Habsburgers deze gebieden en werd hij de landsheer. Door
gebieden te kopen en te veroveren breidde hij zijn bezittingen verder uit. In 1543 bezat hij op het bisdom Luik
na de hele Nederlanden.
>De Nederlanden waarover Karel V heerste vormden geen eenheid. Ze bestonden uit zeventien gewesten.
Ieder gewest had zijn eigen regels en gewoonten. Om aan geld te komen, moesten de landsheren steeds met
ieder afzonderlijk gewest onderhandelen over de belasting. Dat gebeurde in de gewestelijke Staten. Pas
wanneer de landsheer hun oude privileges wilde bevestigen of nieuwe wilde geven, waren de Staten bereid
hem de belasting te betalen.
>Karel hij verbleef meestal buiten de Nederlanden. Hij liet zich dan vertegenwoordigen door
een landvoogd(es). Binnen ieder afzonderlijk gewest benoemde hij een stadhouder als plaatsvervanger.
>Voor een landsheer was het niet handig als ieder gewest zijn eigen regels en privileges had. Karel probeerde
daarom het bestuur van de Nederlanden te verbeteren door meer vanuit Brussel te regeren, waar hij zijn hof
had. Dit noemen we centralisatie.
Als Karel bijv. snel geld nodig had, riep hij afgevaardigden uit alle gewesten tegelijk bij elkaar. Zo’n bijeenkomst
heette de Staten-Generaal. Hertogen van Bourgondië -> begonnen -> Karel zette -> voort. In Mechelen kwam
er een rechtbank, waar rechtszaken uit de hele Nederlanden werden behandeld. Ook stelde Karel speciale
raden in die hem adviseerden over politieke en financiële zaken. Sommige raadsleden waren edelen, maar ook
ambtenaren die aan de universiteit hadden gestudeerd. Vaak kwamen die uit de burgerij.
De edelen, die eerder alle mooie baantjes hadden gehad, waren bang dat ze hun inkomsten en macht zouden
kwijtraken. Veel burgers uit de steden vonden deze nieuwigheden in strijd waren met hun privileges. (Ze waren
gewend zichzelf te besturen en wilden dat graag zo houden.)
>De hervormers hadden in de Nederlanden ook veel aanhangers gekregen. Karel V liet daarom
plakkaten opstellen tegen de protestanten (ketters). Een plakkaat uit 1550 was zo streng dat het bekend staat
als het Bloedplakkaat.
De stadbesturen in de Nederlanden vonden het Bloedplakkaat veel te streng. Bovendien wilden ze liever geen
regels volgen die ze vanuit Brussel kregen. Doordat de stadsbestuurders er niet aan wilde meewerken is er niet
veel terecht van de uitvoering van het Bloedplakkaat.
>In 1555 trad Karel V af. Hij ging in het warme Spanje wonen en verdeelde zijn gebieden. Zijn jongere broer
Ferdinand -> keizer van het Duitse Rijk. Zijn zoon Filips II werd koning van Spanje en landsheer over de
Nederlanden.

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.