Hierbij een duidelijke, uitgebreide en goede samenvatting van alle examenstof van het examenonderwerp 'de Verlichting'. Het bevat onder andere stof over de Verlichting, Wetenschappelijke Revolutie, Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog en de Franse Revolutie.
Cijfer geschiedenis examen door mij b...
Paragraaf 1
Verschillen wetenschap in de Middeleeuwen en na de Renaissance:
Wetenschap in de Middeleeuwen Wetenschap na de Renaissance
Geleerden waren geestelijken Geleerden hoefden niet geestelijk te zijn
Wetenschap ging over onderwerpen die Observeren (waarnemen, kijken wat er
met godsdienst te maken hadden gebeurt), experimenteren (proeven doen)
en redeneren (nadenken over wat er is
gebeurd, conclusies trekken)
Wat niet te verklaren was, werd niet Veel uitvindingen die levens veranderend
onderzocht waren (vooruitgang in de medische zorg en
nieuwe energiebronnen benut)
Kerk belemmert ons in onderzoek -> kerk er
buiten laten
Verzet van de kerk, overheid en sommige
bevolkingsgroepen
Oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie:
- De ontdekkingsreizen
o Groot deel van de wereld buiten Europa werd bekend -> wereldbeeld
verbreed
- Ambachtelijke technieken
o Ambachtslieden bezaten veel praktische kennis (wiskunde). Belangrijk in hun
werk dat berekeningen en metingen klopten en dat waarnemingen precies
waren (scheepvaart, scheepsbouw, kaartenmakers, molenaars, mijnbouw)
- Humanistische tekstanalyse
o Kennis vergaren uit het werk van de Griekse en Romeinse schrijvers en
onderzoekers (nadruk op zelfstandig denken van de mens)
- Rationalisme van Descartes
o De samenleving moest door hem op een redelijke manier (met verstand)
worden onderzocht = rationalisme: logisch denken, niet de vaste ideeën van
de Bijbel zomaar overnemen
- Empirisme van Locke
o Vond dat kennis gebaseerd moest zijn op waarneming en ervaring =
empirisme: uit ervaring en experiment
Nieuwe inzichten/ontdekkingen van de Wetenschappelijke Revolutie:
- Isaac Newton ontdekte natuurwetten: leer van de zwaartekracht
- Antoni van Leeuwenhoek ontwierp goede microscopen -> micro-organismen in water
zichtbaar: BELANGRIJK VOOR DE GEZONDHEID VAN DE MENS
, - Wonderen uit de Bijbel konden niet met het menselijk verstand worden verklaard
- Ontdekkingsreizigers ontdekken op andere continenten verschillende culturen, met
een ander geloof
- Humanistische tekstanalyse droeg bij aan de kritiek op de leer van de Kerk en de
levenswijze van de geestelijken -> de Hervorming
Debatten over godsdienst in de samenleving…
Het individu: Verlichters vonden dat mensen zelf konden nadenken en dus ook zelf bepalen
wat ze geloofden
De meeste vorsten: Zij vonden dat één godsdienst in hun staat toestaan, want zij zagen
individualisme als gevaar voor hun macht
- 1 geloof = machtsmiddel in het rijk van een vorst. Hij heeft nu namelijk de macht over
wat men moet geloven: absolutisme
Paragraaf 2
Mensen gaan steeds meer vertrouwen op hun eigen verstand: ontstaan de Verlichting
De verlichters wilden de volgende gebieden van de samenleving toetsen aan de criteria van
de redelijkheid:
1. Traditie -> gezag van de kerk en vorsten was gebaseerd op traditie
o Verlichters vonden dat er een scheiding van kerk en staat moest zijn
o En wilden strijden tegen bijgeloof
o En wilden martelingen voor bekentenissen afschaffen (traditie binnen
rechtbanken)
2. Religieuze praktijken
o Andersdenkenden niet bestrijden: verdraagzaam zijn op godsdienstig gebied
3. Bestaande gezagsverhoudingen
o Volkssoevereinteit (degenen die de macht uitoefenen, moeten hun macht
ontlenen aan het volk en zijn daarom verantwoording schuldig aan dat volk)
o Het sociaal contract tussen vorst en volk of burgers onderling (oorlog
voorkomen)
o De scheiding van de machten in een staat (trias politica)
4. Opvoeding
o Behandel kind als kind
o Ouders moeten meer zorg besteden aan opvoeding
o Laat kinderen zelf onderzoeken en natuurwetten ervaren
5. Onderwijs
o Ieder mens, van welke stand ook, moet dezelfde kans krijgen, iedereen bij
geboorte gelijk
o Kinderen moeten zelf onderzoeken en door ervaring op te doen leren, niet
gestuurd worden door het oordeel van een docent
6. Verbreiding van kennis
, o Onderzoekers moeten elkaars resultaten uitwisselen en samenwerken in
wetenschappelijke verenigingen: de Encyclopedie
Vergroting van kennis van de mens en van de natuur bood vele voordelen, dat zagen
de mensen wel: mensen konden beter genezen worden, technische uitvindingen
maakten mijnwerken veiliger en productie werd makkelijker -> optimisme onder de
mens in maatschappelijke vooruitgang
Paragraaf 3
John Locke en Jacques Rousseau geloofden erin dat alle macht uitgaat van het volk zelf. Zij
gingen uit van natuurrechten en een sociaal contract waarin dat doel bereikt zou kunnen
worden.
Natuurrechten = geldt voor iedereen, ongeacht plaats of tijd zijn immers door de natuur
(=goede/volmaakte) gegeven.
- Locke noemt bijv. recht op leven, vrijheid en bezit.
Sociaal contract = contract tussen vorst en volk of tussen burgers onderling om natuurlijke
rechten te beschermen. Hiermee zouden oorlogen worden voorkomen.
Als de overheid deze recht niet beschermt, dan mag het volk de regering omverwerpen en
vervangen.
Dachten deels hetzelfde:
- Volk moest bepaalde taken (bijv. rechtspraak) overdragen aan de overheid
- Overheid moet via wetgeving de rechten van burgers waarborgen.
John Locke:
- Regeringen moeten hun beleid op wetten baseren die voor iedereen gelijk zijn.
- Belastingen mogen alleen met toestemming van het volk of hun
vertegenwoordiging worden geheven.
- Staat mag geen dwang uitoefenen op burgers bij keuze voor een godsdienst.
- Staat moet alle godsdiensten gelijk behandelen.
- Wetgevend lichaam kan of mag de wetgevende macht aan niemand overdragen
het volk heeft het hen gegeven en daar blijft het.
Jacques Rousseau:
- Vrijheid en gelijkheid van armen en slaven:
Verlicht: alle mensen zijn gelijk, ongeacht cultuur, etnische afkomst of volk
waartoe ze behoren. Alle mensen hebben recht op natuurrechten
Rousseau: privébezit zit dit in de weg: degenen met bezit verdrukken de armen.
“De woorden slavernij en recht zijn tegenstrijdig, zij sluiten elkaar wederzijds uit.”
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper cocowolters. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,09. Je zit daarna nergens aan vast.
