Uitgebreide collegeaantekeningen voor het vak Leren en cognitie. Dit vak heb ik gevolgd bij de universiteit Leiden voor de opleiding Pedagogische wetenschappen. Alle colleges zijn hierin verwerkt.
College 1
Tentamenstof
Het boek van Omrod 2016 behalve hoofdstuk 2 en sommige delen van hfd 10 en 11
Leren en cognitieve ontwikkeling
Leren: lange-termijn verandering in mentale representaties als gevolg van ervaring
Cognitie: ‘Een parapluterm, waartoe de mentale processen gerekend worden die
optreden wanneer mensen waarnemen, informatie verwerken, leren, denken en
problemen oplossen’
Ontwikkelingsperspectief: hoe en wat er geleerd wordt is afhankelijk van de
achtergrondkennis en cognitieve vaardigheden van de persoon die leert
Belangrijke thema’s
Ontwikkeling vs. Leren kinderen leren anders dan volwassenen kennis die
ontwikkelt over tijd, leren heeft invloed op ontwikkeling want als je eenmaal de
kennis hebt kan je weer andere vaardigheden leren, ze zijn erg met elkaar verbonden
Wat is het verschil tussen leren en ontwikkeling
Kun je het echt uit elkaar halen?
Vroege psychologie
Introspectie & zelf-observatie introspectie betekent dat er werd gedacht dat
leerkrachten vooral naar zichzelf keken en dat het vooral was op basis van eigen
ervaringen
Verschillende reacties op ‘vroege psychologie’
Behavoristisch model: alleen dingen bestuderen die objectief te meten zijn: gedrag
je stopt er iets in, er gaat er iets mee gebeuren en de gedragsverandering kun je
wel waarnemen. Wat er mee gaat gebeuren dat kun je niet zien. Gaat vooral om
observeerbaar gedrag
Cognitief model: belangrijk om denkprocessen systematisch in kaart te brengen bij
deze stroming zijn ze wel geinteresseerd in wat er gebeurt
Wisselwerking tussen persoon en omgeving
Social cognitive theory wat de leerlingen leren in de social cognitive theory
Al die theorieën wat heb je daar nou aan?
Overzichtelijk: integratie van verschillende leerprincipes
Genereert nieuw onderzoek
Geeft betekenis aan observaties/resultaten (we snappen waarom iets gebeurt)
, Geeft aangrijpingspunten om meer ‘optimale’ interventies etc. te ontwikkelen
‘Nothing is as practical as good theory’ (kurt Lewin)
Maar…
1 allesomvattende theorie is niet mogelijk… (altijd een versimpeling van de
werkelijkheid)
Bias om voornamelijk onderzoek te doen naar fenomenen die relevant zijn voor een
bepaalde theorie (verobservering van onderzoek)
Bias om consistente te publiceren
En vertaling naar praktijk kan lastig zijn
Pedagogen/onderwijswetenschappers kunnen helpen om een brug te slaan tussen
theorie en praktijk
College 2
Stimuli is input wanneer er wat in de omgeving gebeurt, dan komt de black box en
dan de output wat het gedrag is
Belangrijke personen
Watson – ‘stichter’ van behaviorisme
- Manifest in 1913
Pavlov – classical conditioning
Skinner – operant conditioning
Thomdike – law of effect
Bandura – social learning theory
- Transitie van behaviorisme naar cognitivisme
Belangrijke termen behaviorisme
Equipotentiality: leren van mensen en dieren grofweg hetzelfde behavioristen
gaan ervan uit dat leren hetzelfde is voor mensen als voor dieren dus je kan net zo
goed alles van dieren leren.
Objectivity: stimulus – response relatie (S-R psychology) relatie tussen stimuli en
responses.
Mentale processen -> black box die mentale processen vinden plaats in de black
box en kun je niet zien en zijn subjectief en dus niet objectief.
- Maar zie neo-behaviorisme S-O-R (o.a. social learning theory) social learning
theory houdt vooral bezig met organisme en houdt wel rekening met de mentale
processen.
Wat is leren?
- Verandering in gedrag
- Betere term (volgens behavioristen): conditioneren verandering in gedrag
wordt ook wel conditioneren van gedrag genoemd
Blank slate, tabula rasa idee dat kinderen geboren worden met een onbeschreven
blad dus al het gedrag dat kinderen kennen is aangeleerd
Parsimony (spaarzaamheid): ‘de simpelste theorie is de beste’
,Behaviorisme
Zelfs heel ingewikkeld gedrag: gedrag kun je leren door reinforcement
Thorndike
Edward Lee Thorndike (Amerikaanse psycholoog, 1847-1949)
Puzzelbox: kan kat ontsnappen door aan de hendel te trekken?
- Trial and error
- Learning curve: kat ontsnapt steeds sneller
- Link tussen stimulus (puzzelbox) en respons (aan de hendel trekken) wordt steeds
sterker
Thorndike
Kennis = link tussen stimulus en respons
3 wetten:
1. Law of rediness: mensen leren het beste wanner ze er fysiek mentaal klaar voor
zijn (o.a. concentratie, motivatie) degene die het leert moet er klaar voor zijn
2. Law of excercise (law of use/disuse): herhaling maakt link tussen stimulus en
respons sterker de herhaling van de stimulus en response maakt het leren
steeds sterker.
3. Law of effect: connectie wordt versterkt door belonen en afgezwakt door straffen
Belangrijk onderscheid
Klassiek vs operant conditioneren
Vrije vertaling:
- Onvrijwillig leren (passief) vs. Vrijwillig (actief)
- Klassieke vs. Operante conditionering
o Klassieke conditionering: leren van nieuwe verbanden
o Operante conditionering: (aan)leren van (nieuw) gedrag
Klassieke conditionering verklaren dat
Mensen bepaalde (soms niet altijd logische) angsten en fobieen hebben
Mensen bepaalde attitudes hebben (lekker-vies, aardig-stom, discriminatie, racisme)
cS echt neutraal?
Niet echt neutraal
- Voedsel misselijk werkt beter dan geluid geluid
Van contiguity naar contingency
- Contiguity (nabijheid) : cS moet vlak voor ucS gepresenteerd worden
- Contingency (afhankelijkheid): cS presenteren wanneer kans op ucS groot is
Fenomenen
Uitdoving (extinction)
- Gebeurt vaak niet omdat mensen de cS vermijden
Spontaan herstel (spontaneous recovery)
Generalisatie
Counterconditioning (let op: kan met ucS en cS)
Niet elk gedrag is wenselijk, daarom kan je ook gedrag afleren en dat
doe je door counterconditioning
Paar kritische punten
We leren ook door observatie -> lastig te verklaren met alleen maar
klassieke conditionering
Organisme (O) (de observeerder) is ook van belang
Later bespreken we nog meer problemen (met
behaviorisme in het algemeen)
Reinforcer dimensies
Straf/beloning
Positief (toevoegen van stimulus)/ negatief (wegnemen van
stimulus)
Operant conditioneren
Bij straffen neemt het gedrag af en bij de beloningen wordt het
gedrag
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnnexD. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.
