Biologie hoofdstuk 1 gedrag
§1. Dierenwelzijn
Kennis van gedrag
Gedrag is alles wat een levend dier of mensen doen. Gedragsonderzoek heeft duidelijk
gemaakt dat het een aanpassing is aan de leefomstandigheden. Daarom vertonen
verschillende soorten dieren verschillend gedrag. De wetenschappelijke kennis van diergedrag
is nodig om dieren beter te begrijpen.
Ontstaan van gedrag
Er is altijd motivatie nodig om een bepaald gedrag te vertonen. Motivatie ontstaat doordat
het dier prikkels waarneemt met zijn zintuigen. Er zijn inwendige prikkels (hormonen,
honger-, dorstgevoel) en uitwendige prikkels (geuren, geluiden, bewegingen). Dit zijn de
motiverende factoren. Alleen als de drempelwaarde – hoogte van de motivatie die nodig is
om tot een bepaald gedrag over te gaan - wordt bereikt, vertoont het dier gedrag. Het gedrag
is een reactie op de prikkels.
Opbouw van gedrag
Bij gedragsonderzoek is het belangrijk om systematisch te werk te gaan. Daarom wordt het
gedrag opgedeeld in bepaalde onderdelen:
Gedragseenheden; afzonderlijke handelingen
Gedragsketen; reeks gedragseenheden in een vaste volgorde
Gedragssysteem; groep gedragsketens en handelingen met een gemeenschappelijk
doel
Gedrag; groep gedragssystemen bij elkaar
Natuurlijk gedrag
Het gedrag heeft meerdere functies:
- Het overleven van het individu; voedsel zoeken, drinken/eten, slapen
- Het overleven van de soort; voortplanting en verzorging van jongen
In gevangenschap verdwijnt vaak een deel van dit natuurlijk gedrag.
Welzijn
In Nederland bestaat wetgeving die erop gericht is dat dieren in gevangenschap soorteigen
natuurlijk gedrag kunnen vertonen.
§2. Gedrag bestuderen
Dier als machine
De wetenschap van het onderzoeken naar diergedrag is de ethologie. Ethologen onderzoeken
het diergedrag objectief, dus zonder oordeel vooraf. Ze bekijken welke prikkels een dier
ontvangt (input) en welk gedrag vervolgens optreedt (output). Zo wordt er voorkomen dat er
subjectief benaderd wordt. Zo’n subjectieve benadering heet ook wel een antropomorf.
Antropomorfismen zijn emotioneel geladen termen en menselijke interpretaties van gedrag.
, Onderzoek naar zilvermeeuwen
Bepaalde prikkels veroorzaken bij dieren vrijwel automatisch een bepaald gedrag. Zo’n
prikkel wordt een sleutelprikkel genoemd. Een overdreven sleutelprikkel die een extra
reactie opwerkt wordt een supernormale prikkel genoemd.
Onderzoek naar ganzen
Een vorm van leren is inprenting, wat gebeurt in de gevoelige periode.
§3. Communicatie en gedrag
Communicatie met soortgenoten
Communicatie is het uitwisselen van informatie tussen soortgenoten. De manier van
communiceren verschilt per diersoort. Communicatie bestaat uit prikkels waarmee dieren het
gedrag van soortgenoten willen beïnvloeden. Dit worden ook wel signalen genoemd.
Ritueel gedrag
Ritueel gedrag bij dieren berust op het geven van signalen die als sleutelprikkels dienen. Het
bestaat uit een serie gedragseenheden die van tevoren vaststaan.
Ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag heet balts. Dit is de manier om aan te tonen dat je
van het andere geslacht en een geschikte partner bent.
Conflictgedrag
Bij conflictgedrag moet een dier in een bepaalde situatie kiezen tussen twee soorten gedrag.
Het conflict is dus niet tussen dieren, maar in het dier zelf. Hiervan bestaan drie vormen:
1. Ambivalent gedrag het dier moet kiezen tussen twee tegengestelde gedragingen.
Hij doet het allebei, afwisselend.
2. Overspronggedrag het dier kan niet kiezen tussen twee gedragsvormen, en dan
doet hij iets uit een heel ander soort gedrag. Dit is manier om geestelijke rust te
vinden.
3. Omgericht gedrag agressie die niet geuit kan worden op het eigenlijke doelwit,
wordt op iets anders gericht. Er wordt dus iets afgereageerd van frustraties.
Misverstanden
Communicatie verloopt niet altijd goed. Misverstanden ontstaan wanneer de zender een
onjuist signaal afgeeft of de ontvanger het signaal verkeer interpreteert. Oren en ogen
kunnen door een onjuiste filterwerking signalen verkeerd of helemaal niet ontvangen. De
uitwisseling kan ook misgaan door ruis uit de omgeving.
§4. Aangeboren of aangeleerd
Aangeboren of aangeleerd
Als een bepaald gedrag al bij de geboorte aanwezig is en de baby het niet hoeft aan te leren,
spreken we van aangeboren gedrag. Als het gedrag niet aangeboren is, spreken we van
aangeleerd gedrag. Een voorbeeld hiervan is herhaling of gewenning. Bij gewenning leren
mensen of dieren om niet langer te reageren op een bepaalde prikkel.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper RosanneSluimer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.