Strafrecht
Hoorcollege 1
Straf is ultimum remedium, als niks meer werkt dan komt het strafrecht eraan te pas
Criteria voor strafbaarstelling:
Schade-beginsel
o Alleen als een gedraging een ander schade toedoet mag deze worden gestraft
Subsidiariteitsbeginsel
o Is er een ander, lichter, middel waarmee hetzelfde kan worden bereikt?
Taakstraf passender voor rijden onder invloed dan boete van
1.000.000
Proportionaliteitsbeginsel
o Weging van belangen, staat het strafrecht in verhouding met wat degene
heeft gedaan
Boete van 1.000.000 is raar voor rijden onder invloed is niet in
proportie
Strafrecht is spiegel van samenleving
Materieel en formeel strafrecht
Materieel strafrecht is hier een strafbaar feit gepleegd?
o Inhoud, werkelijkheid
Geeft aan welke gedragingen strafbaar zijn
o Strafbaarstelling van gedrag + straf
Welke straf staat op het gedrag?
o Wetboek van Strafrecht
Wat zijn de strafbare feiten en welke straffen kunnen ervoor
uitgesproken worden?
Formeel strafrecht
o Vorm, procedure
o Verwezenlijking van materiële strafrecht
o Wetboek van Strafvordering
Bepaalt hoe strafbare feiten vervolgd worden
o Strafprocesrecht onderzoek, en hoe berechting plaatsvindt
Het formele strafrecht ziet op alle procedures die omtrent het proces van een verdachte
gevolgd moeten worden, het materieel strafrecht bevat alle strafbaarstellingen
Bronnen van straf- en strafprocesrecht
De wet
o Materieel strafrecht Wetboek van Strafrecht
Iedere door het daartoe bevoegde overheidsgezag vastgestelde,
algemene burgers bindende regelingen
o Formeel strafrecht Wetboek van Strafvordering
Wetten gemaakt door regering en SG art 81-88 GW
o Codificatiegedachte: art 107 GW
, De wet regelt het burgerlijk recht, het strafrecht en het burgerlijk en
strafprocesrecht in algemene wetboeken
o Bijzondere strafwetgeving
Opiumwet, WWM, WED, WVW 1994
De rechtspraak (jurisprudentie)
o Meestal van Hoge Raad (laatste rechter in strafzaken)
o Vooral van belang want worden vragen beantwoord waarmee invulling wordt
gegeven aan de wet
Internationale verdragen (EVRM) en EU-recht
Algemene, ongeschreven rechtsbeginselen
o Strafbaarheid niet uitbreiden, slecht inperken
Literatuur
o Secundaire bron
Overtreding Misdrijf
Lichtere feiten (bv openbaar dronkenschap) Ergere feiten (gevangenisstraf)
Is te scheppen door alleen formele Door formele en lagere wetgever te
wetgever scheppen
Poging en voorbereiding niet strafbaar Poging en voorbereiding tot strafbaar
Opzet en culpa spelen geen rol Belangrijke rol voor opzet en culpa
Wetgeving in formele zin en wetgeving in materiële zin
Wet in formele zin: gecreëerd volgens procedure beschreven in art. 81-88 GW
Bijv. WvSr, WvSv, WED
Wet in materiële zin: elke door het daartoe bevoegde overheidsgezag vastgestelde,
algemene, de burgers bindende regeling
Iedere algemene, burgers bindende rechtsregels, op overtreding waarvan straf is gesteld
Bijv. WvSr, WvSv, WED
APV Tilburg, omgevingsverordening Noord-Brabant
Legaliteitsbeginsel
1. Niemand mag worden veroordeeld wegens een handelen of nalaten dat geen
strafbaar feit is ten tijde van het handelen of nalaten
2. De zwaarte van de straf mag niet onevenredig zijn aan het strafbare feit
Art. 1 lid 1 Sr: geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane
wettelijke strafbepaling
o Wettelijke strafbepaling kan ook door lagere regelgever worden vastgesteld
Art 1 Sv: strafvordering heeft alleen plaats op de wijze bij de wet voorzien
o Wet in de zin van art. 1 Sv = wet in formele zin (HR muilkorf
ECLI:NL:HR:1897:1)
Grondslagen legaliteitsbeginsel
Rechtstaat
Democratie
Machtenscheiding
Rechtszekerheid / voorkomen willekeur
,Grondslagen materiële legaliteitsbeginsel
Schuldgezichtspunt
Generale preventie
o Het voorkomen van het plegen van misdaden bij potentiële delinquenten
anderen dan de daders zullen zich onthouden van het plegen van strafbare
feiten
Subregels of deelbeginselen materiële legaliteitsbeginsel
Lex scripta alleen geschreven wet mag bron zijn van strafbepaling
Lex certa duidelijke, zekere wet, strafbepalingen mogen niet vaag zijn
o Kenbaarheidsvereiste
o Soms worden normen vaag omschreven
Bv niet elke manier van doodslag wordt benoemd
o Vereiste: delictsomschrijving maakt voldoende concreet duidelijk welke
gedragingen strafbaar zijn
o HR 2 april 1985, NJ 1985/796 onbehoorlijk gedrag
Verbod van terugwerkende kracht
o Als wet morgen verandert kan je niet strafbaar worden gesteld voor iets wat
je gisteren hebt gedaan
Verbod van analogie
o Dingen die niet strafbaar zijn gesteld, mogen niet strafbaar worden gesteld,
omdat het lijkt op iets wat wel strafbaar is
o HR 31 januari 2012, NJ 2012/536 Runescape
Interpretatiemethoden
Zijn methoden waarvan gebruik wordt gemaakt voor de uitleg van regels in concrete
gevallen
Grammaticale interpretatie
o Wordt vaak aangegeven met ‘als de tekst der wet’ of ‘in de wet staat
geschreven dat’
o Als de betekenis die men aan een regel toekent wordt gerechtvaardigd met
een beroep op het gewone spraakgebruik of het juridisch-technische
spraakgebruik
Wetshistorische interpretatie
o Interpretatie met een beroep op de bedoeling van de wetgever bij van de
totstandkoming van de wet met behulp van parlementaire stukken
Wet systematische interpretatie
o Een regel wordt in een ruimere context geplaatst. We lezen de betekenis van
een bepaling in het licht van de plaats die deze bepaling inneemt in de
betreffende regeling, en deze regeling in het grotere geheel van een wet, en
de wet in het nog grotere verband van wetboek of rechtsgebied
Bv. Onder “grond” in art 461 Sr wordt ook wel “water” verstaan
Teleologische interpretatie
o Beroepen op het doel, de strekking of de ratio van de regeling. Het verschil
met de andere methoden is, dat wij die strekking niet via de taal, de
bedoeling van de wetgever of het systeem van de wet achterhalen, maar wat
is het doel of het belang van de regeling
, Functionele interpretatie
Rechtsvergelijkende interpretatie
o Interne rechtsvergelijking rechter zoekt aansluiting bij andere
deelterreinen van het recht. Interne vergelijking komt dus neer op
systematische interpretatie
o ECLI:NL:HR:2013:1431 tongzoen
