Samenvatting
Samenvatting Sociale psychologie (PB0012)
Volledige samenvatting Sociale Psychologie (H1 t/m H13). De theorie is waar nodig ondersteund met voorbeelden. Alles wat je moet weten voor het tentamen!
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 60 pagina's
Voorbeeld 4 van de 60 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
3 beoordelingen
Door: jaliesaaa1244 • 6 maanden geleden
Door: esmeegebbink • 11 maanden geleden
Door: ilsefolmer2000 • 1 jaar geleden
Voorbeeld van de inhoud
Hoofdstuk 1 Inleiding tot de sociale psychologie1.1 Wat is sociale psychologie?
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van het individu.
Sociale psychologie is de wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten, gevoelens en
gedragingen van mensen worden beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van andere
mensen.
Rechtstreekse pogingen tot sociale beïnvloeding vormen een groot deel van het onderzoeksterrein van de
sociale psychologie. Sociale invloed is het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van
andere mensen invloed hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes of gedrag. Het begrip ‘sociale invloed’
is breder dan de pogingen van de ene persoon om het gedrag van de ander te veranderen:
- Sociale invloed gaat verder dan gedrag. Het omvat zowel onze gedachten, gevoelens en onze zichtbare
handelingen.
- Het heeft meer uitingsvormen dan alleen de doelbewuste pogingen tot overreding. We worden vaak al
beïnvloed door enkel de aanwezigheid van anderen, zowel bekend als onbekend.
1.1.1 Sociale psychologie, wetenschap en gezond verstand
Mensen zijn zich vaak niet bewust van de redenen achter hun eigen reacties en gevoelens. Mensen komen
achteraf wellicht met allerlei verklaringen, maar dat zijn vaak niet de echte redenen achter hun gedrag.
Sociale psychologen gaan niet uit van ‘gezond verstand’, maar gaan ontwikkelingen verklaren aan de hand van
empirisch onderzoek.
Empirische methode is een op waarneming en/of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van
hypothesen.
Hypothese is een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
Sociale psychologie houden zich, in tegenstelling tot antropologie en sociologie (kijken naar invloed sociale
omgeving), in eerste instantie bezig met de manier waarop mensen beïnvloed worden door hun interpretatie,
of construct, van hun sociale omgeving. Een construct is de manier waarop mensen de sociale wereld
waarnemen, begrijpen en interpreteren. Sociaal psychologen menen dat je pas kunt begrijpen hoe mensen
door hun sociale wereld worden beïnvloed als je begrijpt hoe ze die sociale wereld waarnemen, begrijpen en
interpreteren. Ze houden zich niet zo zeer bezig met sociale situaties in een objectieve betekenis.
Een groot deel van sociaal psychologisch onderzoek richt zich op determinanten (bepalende factor in een
ontwikkeling/toestand) van gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen.
1.1.2 Sociale psychologie en het verschil met verwante disciplines
Persoonlijkheidspsychologen kijken bij het verklaren van gedrag vooral naar de individuele verschillen: die
aspecten van de persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen.
Sociologen kijken naar de samenleving als geheel; sociale klasse, -structuur en -instituties. Zij verschaffen
algemene wetten en theorieën over samenlevingen, niet over individuen.
Sociale psychologie bestudeerd de invloed van sociale factoren op het menselijke gedrag. Voor sociaal
psychologen is het analyseniveau het individu in de context van een sociale situatie. Ze onderzoeken de
psychologische processen die mensen met elkaar gemeenschappelijk hebben en hen gevoelig maken voor
sociale invloed.
Doel van de sociale psychologie
Het doel van sociale psychologie is het identificeren van de universele eigenschappen van de menselijke natuur
die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk van sociale klasse of cultuur. Ook
het analyseren en verklaren van psychologische processen die de meeste mensen in de wereld gemeen hebben
en die hen gevoelig maken voor sociale invloeden, is het doel van de sociale psychologie. Daarnaast is het
ontdekken van universele wetten, maar ook van culturele verschillen in de manier waarop deze wetten tot
uiting komen een doel.
1.2 De macht van de situatie
Fundamentele attributiefout is de neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door de rol
,van persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van externe, situationele
factoren te onderschatten. Iedereen heeft deze neiging. Het inzicht dat gedrag zelden door persoonlijkheden
wordt veroorzaakt, maar veelal door de situaties waarin ze zich bevinden, staat centraal in de sociale
psychologie.
Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee voorzien van
verklaringen heet attributie. Het geeft ons een onterecht gevoel van veiligheid. Echter vergroot het juist de
persoonlijke kwetsbaarheid voor mogelijk foute sociale invloeden, omdat ons bewustzijn van onze eigen
ontvankelijkheid voor sociaalpsychologische processen daalt. Als we de macht van de situatie niet volledig
doorgronden, zijn we geneigd het probleem te vereenvoudigen (> slachtoffers schuld) en dat beperkt onze
kennis over de oorzaken van menselijke gedragingen.
Experiment Beursspel – Gemeenschapsgeld; 2 groepen:
- Een groep coöperatieve studenten (bereidwillige studenten)
- Een groep competitieve studenten (doen hun uiterste best om te winnen)
Beide groepen spelen zelfde spel waarin keuzes gemaakt worden. Alleen al het toekennen van de naam aan
een spel, kan gedrag beïnvloeden. Het bevat schijnbaar een sociale norm over hoe de speler geacht werden
zich te gedragen.
1.3 De macht van sociale interpretatie
Het behaviorisme is een stroming in de psychologie die de stelling verdedigt dat men, om menselijk gedrag te
kunnen begrijpen, slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigende eigenschappen van de omgeving (objectief).
Deze stroming in de psychologie verdedigt de stelling dat alle gedrag verklaard kan worden aan de hand van
beloningen en straffen in de omgeving van het organisme. Ze vergaten het belang van de manier waarop
mensen hun omgeving interpreteren, en hielden het denken, voelen en cognitie achterwege aangezien ze deze
subjectieve zaken niet nodig vonden.
De gestaltpsychologie is een stroming in de psychologie die het belang benadrukt van het bestuderen van de
persoonlijke (subjectieve) manier waarop een object wordt waargenomen (het gestalt of geheel), in plaats van
het bestuderen van de manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object zijn samengevoegd.
Gestaltpsychologen menen dat je onmogelijk kunt bepalen hoe een object wordt waargenomen wanneer je
alleen bouwstenen van de perceptie in aanmerking neemt.
Je moet je richten op de fenomenologie van de waarnemer, op hoe een object bij hem/haar overkomt, in
plaats van op de afzonderlijke objectieve elementen van het object. Fenomenologie is de filosofische methode
(Husserl) die probeert door de geestelijk intuïtieve beschouwing van de dingen, niet door rationele kennis, de
constitutie van de wereld in de geest en het wezen der dingen te beschrijven.
Theoreticus Kurt Lewin (grondlegger moderne experimentele sociale psychologie) zette de belangrijke stap om
de gestaltprincipes niet alleen op de perceptie van objecten toe te passen, maar ook op sociale perceptie. Hij
stelde dat het vaak belangrijker is om te begrijpen hoe mensen de sociale wereld waarnemen, doorgronden en
interpreteren dan het is om de objectieve eigenschappen ervan te begrijpen.
Naïef realisme is de overtuiging dat ieder van ons dingen waarneemt ‘zoals ze echt zijn’. Als andere mensen
dezelfde dingen dus anders zien, moet dat wel zijn omdat zij bevooroordeeld zijn volgens hen.
1.4 De oorsprong van constructen: fundamentele menselijke
motieven
Er zijn twee belangrijke motieven voor gedachtes en gevoelens:
- De behoefte aan een positief zelfbeeld (het motief van eigenwaarde)
- De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen (het motief van sociale cognitie)
Meestal worden we door deze twee motieven in tegenovergestelde richtingen getrokken, waardoor we, om de
wereld te kunnen waarnemen, niet anders kunnen dan het feit onder ogen zien dat we ons idioot hebben
gedragen. Op het moment dat deze twee motieven ons in tegengestelde richtingen trekken, kunnende
waardevolste inzichten worden verwerven in de werking van het menselijke gevoel en - gedachten. De
,behoefte van zelfrechtvaardiging druist soms in tegen de behoefte om accurate waarnemingen te doen, dat
kan grote gevolgen hebben (bijv. in oorlog kiezen voor intensiveren vs terugtrekken).
1.4.1 Het motief aan eigenwaarde: de behoefte aan een positief zelfbeeld.
Een positief zelfbeeld is een evaluatie van mensen van hun eigen eigenwaarde, dat wil zeggen: de mate waarin
ze zichzelf beschouwen als goed, competent en beschaafd. Mensen hebben een onderliggende behoefte om
een positief zelfbeeld van zichzelf te behouden, wat de reden is dat mensen de wereld zien zoals ze die zien. Er
word vaak gekozen voor het vervormen van de wereld om zich goed te voelen over zichzelf in plaats van het
vormen van een accuraat beeld van de wereld.
Vroeger gedrag rechtvaardigen
Wanneer een positief zelfbeeld ervoor zorgt dat iemand zijn acties rechtvaardigt en er niet van leert, kan dat
verandering en zelfverbetering in de weg staan. Het erkennen van onze tekortkomingen is moeilijk, zelfs
wanneer dat ten koste gaat van een accurate kijk op de wereld.
Lijden en zelfrechtvaardiging
De belangrijkste bevindingen zijn dat menselijke wezens gemotiveerd zijn om een positief beeld van zichzelf in
stand te houden, deels door hun gedrag te rechtvaardigen, en dat dit hen er onder bepaalde te specificeren
omstandigheden toe brengt dingen te doen die in eerste instantie verrassend of tegenstrijdig lijken. Ze kunnen
de voorkeur geven aan mensen en dingen waarvoor ze hebben geleden boven mensen en dingen die ze
associëren met gemak en plezier (studentenontgroeningen).
1.4.2 Het motief van de sociale cognitie: de behoefte om accuraat waar te
nemen.
Zelfs als mensen de feiten enigszins bijschaven om zichzelf in een zo positief mogelijk daglicht te stellen, zullen
we de realiteit niet compleet verdraaien. Mensen zijn erg bedreven in denken, overwegen, deduceren en
vooral redeneren. De manier waarop mensen over zichzelf en de sociale wereld denken heeft invloed op hun
handelen.
Sociale cognitie is hoe mensen denken over zichzelf en de sociale wereld; specifieker: hoe mensen sociale
informatie selecteren, interpreteren, herinneren en gebruiken om oordelen te vormen en beslissingen te
nemen. Net als de behoefte aan het behoud van eigenwaarde, loopt af en toe ook onze behoefte aan
accuratesse vast. We maken dan fouten in onze pogingen om situaties te begrijpen en te voorspellen, omdat
we niet over alle feiten beschikken die we nodig hebben om een gegeven situatie accuraat te kunnen
beoordelen.
Verwachtingen over de sociale wereld
Soms beïnvloeden onze verwachtingen over de sociale wereld ons vermogen om die wereld accuraat waar te
nemen. Onze verwachtingen kunnen zelfs de aard van de sociale wereld veranderen. Als er sprake is van
selffulfilling prophecy verwacht je bepaald gedrag van jezelf of van iemand anders, dus handel je op zo’n
manier dat je verwachting waarheid wordt (bijv. als leraar verwacht dat bepaalde leerlingen het beter gaan
doen, is dat ook zo).
1.4.3 Overige motieven
Een ander motief die invloed heeft op wat we denken, voelen en doen zijn de biologische drijfveren, zoals
honger en dorst, met name wanneer er sprake is van extreme onthouding. Op een meer psychologisch niveau
kunnen we gedreven worden door angst of door de belofte van liefde, goedkeuringen en andere beloningen
waarbij sprake is van sociale uitwisseling.
Een ander motief is de behoefte aan controle. Als dat gevoel ontbreekt kan dat voor grote consequenties
zorgen.
1.5 Sociale psychologie en maatschappelijke problemen
Sociaal psychologen zijn nieuwsgierig en gefascineerd door sociaal gedrag van mensen. Ook willen ze een
bijdrage leveren aan de oplossing van maatschappelijke problemen. De sociaalpsychologische theorieën
hebben inmiddels hun nut bewezen wanneer het gaat om de aanpak van diverse grote maatschappelijke
, problemen, bijvoorbeeld op het vlak van vooroordelen, energiebewustzijn, gezonde leefgewoonten, geweld op
school en seksuele intimidatie.
Hoofdstuk 2 Methodologie: hoe doen sociaal
psychologen onderzoek?
2.1 Sociale psychologie: een empirische wetenschap
Een fundamenteel principe van de sociale psychologie is dat veel maatschappelijke problemen, zoals de
oorzaken van en reacties op geweld, wetenschappelijk bestudeerd kunnen worden. Achteraf gezien kunnen
deze resultaten nogal voorspelbaar lijken als we menselijk gedrag bestuderen. Deze zeer algemene neiging
wordt hindsight bias genoemd. Dat is de neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomt te voorspellen
te overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruit ziet, zelfs als we vooraf onzeker zijn over
de uitslag.
2.1.1 Inspiratie uit eerdere theorieën en onderzoeken
Veel onderzoeken ontstaan doordat een wetenschapper ontevreden is met bestaande theorieën en
verklaringen. Er wordt een theorie ontwikkeld waarna specifieke hypothesen die uit die theorie zijn afgeleid,
worden getest. Op grond van de verkregen resultaten wordt de theorie herzien en worden nieuwe hypothesen
geformuleerd.
2.1.2 Hypothesen gebaseerd op persoonlijke observaties
Sociale psychologie gaat over fenomenen die we in het dagelijkse leven tegenkomen. Vaak merken
onderzoekers iets in hun eigen of andermans leven op wat hun interesse wekt en stimuleert een theorie te
formuleren over de reden van het fenomeen. Dit stimuleert hem om een onderzoek op te zetten om te kijken
of het onderzoek klopt.
Hoe meer mensen getuige zijn van een noodsituatie, hoe kleiner de kans is dat een individu zal ingrijpen, een
fenomeen wat spreiding van verantwoordelijkheid heet.
2.1.3 Onderzoeksmethoden
We kunnen op verschillende methoden vragen beantwoorden over sociaal gedrag: de observationele methode,
de correlationele methode en de experimentele methode. Elke methode is in sommige gevallen een uiterst
instrument, terwijl je in andere gevallen er niet goed mee uit de voeten kunt. Het heeft te maken met de keuze
van de juiste methode of combinatie van methoden, het maximaliseren van de sterke kanten en het
minimaliseren van de zwakke kanten van deze methode(n).
Bij de observationele methode ligt de focus op beschrijven (Wat is de aard van het fenomeen?). Bij de
correlationele methode ligt de focus op voorspellen (Als we x kennen, kunnen we Y dan voorspellen?). Bij de
experimentele methode ligt de focus op causaliteit (Is variabele x de oorzaak van variabele y?).
2.2 De observationele methode: sociaal gedrag beschrijven
Als een onderzoek bedoeld is om een beschrijving te geven van een bepaalde groep mensen of een bepaald
type gedrag, is de observationele methode heel handig. Dit is een techniek waarbij een onderzoeker mensen
observeert en zijn of haar metingen of indrukken over hun gedrag systematisch vastlegt. Deze methode kent
vele vormen, afhankelijk van waar de onderzoeker naar op zoek is, hoe betrokken hij zich wil houden en in
welke mate hij zijn waarnemingen wil kwantificeren. Een voorbeeld is etnografie, een methode waarbij een
onderzoeker probeert een groep of cultuur te begrijpen door die van buitenuit te observeren, zonder de groep
zijn eigen normen en waarden op te leggen. De groep wordt op deze manier in zijn natuurlijke omgeving
geobserveerd. Hierbij de onderzoeker zo veel mogelijk vermijdt om de eigen normen en waarden aan anderen
op te leggen, zodat hij open kan staan voor het gezichtspunt van de geobserveerde personen. Etnografie is de
belangrijkste methode van de culturele antropologie, de studie naar menselijke culturen en samenlevingen.
Omdat de sociale psychologie bezig is met het verbreden van het werkterrein, wordt de etnografie steeds
vaker gebruikt om die andere culturen te beschrijven en hypothesen te formuleren.
Soms hebben onderzoekers echter een specifieke hypothese die ze willen testen. Dan zou systematisch
gekeken worden naar specifieke gedragingen die voor aanvang van de observatie zo concreet en specifiek
mogelijk definieert worden. Dit wordt ook wel het operationaliseren (vastleggen of definiëren) van variabelen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper xlobkearkes. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53340 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen